«شرق» از اولین سفر مارکو روبیو به خاورمیانه گزارش می‌دهد
یک سفر و آغاز ریل‌گذاری دولت ترامپ برای غرب آسیا
ساعات اولیه صبح روز گذشته مارکو روبیو، وزیر امور خارجه ایالات متحده برای نخستین بار از زمان تصدی این سمت، وارد اسرائیل شد. رئیس دستگاه سیاست خارجی دولت دوم ترامپ در سفر منطقه‌ای خود به غرب آسیا، علاوه بر اسرائیل، دیدارهایی هم در عربستان سعودی و امارات متحده عربی خواهد داشت.
مهدی بازرگان: ساعات اولیه صبح روز گذشته مارکو روبیو، وزیر امور خارجه ایالات متحده برای نخستین بار از زمان تصدی این سمت، وارد اسرائیل شد. رئیس دستگاه سیاست خارجی دولت دوم ترامپ در سفر منطقه‌ای خود به غرب آسیا، علاوه بر اسرائیل، دیدارهایی هم در عربستان سعودی و امارات متحده عربی خواهد داشت. این سفر دوره‌ای مارکو روبیو از ۱۳ تا ۱۸ فوریه (۲۵ تا ۲۹ بهمن‌ماه) به طول می‌انجامد. گفتنی است که روبیو پس از شرکت در کنفرانس امنیتی مونیخ رهسپار خاورمیانه شده است.
اهداف و برنامه‌های سفر روبیو به خاورمیانه
مارکو روبیو در سال‌های اخیر در یک چرخش سیاسی سریع، از مخالف ترامپ به هم‌پیمان او تبدیل شد و حالا نقشی کلیدی به عنوان یک مقام بلندپایه در دولت جدید ترامپ ایفا خواهد کرد. آن‌طور که اکوایران نوشته، روبیو ۵۳ساله که یکی از اعضای کمیته روابط خارجی و به طور هم‌زمان عضو ارشد کمیته اطلاعات سنای ایالات متحده بوده، سیاستمداری در عرصه سیاست خارجی است که به دلیل رویکرد تهاجمی خود نسبت به چین شهرت دارد. روبیو به دلیل رویکرد سرسختانه در عرصه سیاست خارجی مشهور است و از مواضع سرسختانه در قبال ایران دفاع می‌کند و از مخالفان توافق هسته‌ای با ایران (برجام) و رفع تحریم‌های تحمیلی علیه ایران بوده است. این سناتور تندروی آمریکایی، با تکرار ادعاهای ضدایرانی واشنگتن مدعی شده است که ایران به دلیل «حمایت از تروریسم» و «کارنامه حقوق‌بشری» هرگز نباید اجازه دستیابی به سلاح هسته‌ای را داشته باشد. این در حالی است که سازمان‌های اطلاعاتی آمریکا نیز اعلام کرده‌اند تهران به سوی ساخت سلاح هسته‌ای حرکت نمی‌کند. با چنین سابقه و دیدگاهی، ایرنا قبل‌تر به نقل از منابع خبری اعلام کرده بود که مسائل مربوط به ایران و آزادی اسرا از جمله محورهای گفت‌وگوی روبیو با مقامات اسرائیل خواهد بود.
در همین زمینه، تامی بروس، سخنگوی وزارت امورخارجه آمریکا، پنجشنبه گذشته در تشریح بیشتر اهداف سفر روبیو اعلام کرد که وزیر امورخارجه آمریکا به اسرائیل، عربستان سعودی و امارات متحده عربی سفر خواهد کرد تا با مقامات ارشد این کشورها دیدار و درباره همکاری‌ها، ثبات و صلح منطقه‌ای گفت‌وگو کند. او همچنین افزود که هدف اصلی این سفرها، آزادی اتباع آمریکایی و دیگر اسرا، پیشبرد مرحله دوم توافق آتش‌بس در غزه و مقابله با ادعای واهی «فعالیت‌های بی‌ثبات‌کننده ایران» و گروه‌های تحت حمایت آن خواهد بود. سفر روبیو به خاورمیانه در شرایطی انجام می‌شود که پیشنهاد دونالد ترامپ برای تصرف نوار غزه و تبدیل آن به «ریویرای خاورمیانه» با مخالفت شدید فلسطینی‌ها و جهان عرب و مسلمانان روبه‌رو شده است. این پیشنهاد پس از اجرائی‌شدن یک توافق آتش‌بس شکننده در فلسطین صورت گرفت. به نقل از شبکه الجزیره، وزیر امورخارجه آمریکا در سفری به تل‌آویو با بنیامین نتانیاهو دیدار کرد. نتانیاهو پس از این دیدار در کنفرانس خبری مشترک با روبیو و با ادبیاتی خصمانه افزود: «ما با وزیر خارجه آمریکا درباره ایران گفت‌وگو کردیم، ما مأموریت درباره ایران را تمام خواهیم کرد».
نتانیاهو ادعا کرد که اسرائیل و آمریکا در برابر آنچه او «چالش‌های ایرانی» خواند، می‌ایستند. او مدعی شد، «ما گفت‌وگوهای واقعا مفیدی را با روبیو انجام دادیم و هیچ چیزی مهم‌تر از ایران نیست». نتانیاهو درباره غزه و حماس نیز عنوان داشت، «ما استراتژی واحدی با ترامپ به خصوص درباره زمان گشودن درهای جهنم (به روی حماس) در صورت آزادنشدن همه اسرای اسرائیلی داریم». نخست‌وزیر اسرائیل گریزی هم به آینده سوریه پس از سقوط حکومت بشار اسد داشت و با اشاره به گفت‌وگوهای انجام‌شده با وزیر امورخارجه آمریکا از پایبندی به آتش‌بس در لبنان گفت و هم‌زمان از دولت بیروت انتظار داشت که به این توافق پایبند باشند». به ادعای بی‌بی «حزب‌الله باید کاملا خلع سلاح شود و هر قدرتی در سوریه نیز چنانچه معتقد است که می‌تواند اسرائیل را تهدید کند، سخت در اشتباه است».
او ادامه داد «دادگاه کیفری بین‌المللی نیز احکام بازداشتی براساس دروغ صادر کرد و منطقه خاورمیانه فرصت‌ها و چالش‌های زیادی دارد». وزیر امورخارجه آمریکا نیز تصریح کرد: «تصور نمی‌کنم که هیچ متحدی برای اسرائیل بهتر از ترامپ وجود داشته باشد، بایستی اسرای اسرائیلی در غزه آزاد شوند، ترامپ تأکید کرد که ممکن نیست حماس به عنوان یک قدرت سیاسی و نظامی تداوم داشته باشد». او افزود «فروپاشی رژیم اسد تحول مهمی است، اما نباید یک نیروی بی‌ثبات‌کننده دیگری جای آن را بگیرد». روبیو درباره ایران نیز مدعی شد، «ایران منبع تهدید در منطقه است، ممکن نیست که به ایران اجازه دهیم سلاح هسته‌ای در اختیار داشته باشد».
بن‌سلمان آماده میانجیگری بین ایران و ترامپ برای توافق جدید هسته‌ای
در حالی مارکو روبیو در اولین سفر منطقه‌ای خود پس از اسرائیل راهی عربستان خواهد شد که سی‌ان‌ان مطلع شده است «سعودی‌ها مایل به میانجیگری بین دولت ترامپ و ایران برای دستیابی به توافقی جدید در حوزه برنامه هسته‌ای تهران هستند». به گفته انتخاب و به نقل از این شبکه آمریکایی، «پادشاهی سعودی نگران است که ایران اکنون بیشتر تمایل به دنبال‌کردن سلاح هسته‌ای داشته باشد، زیرا نیرو‌های متحد منطقه‌ای آن –که مدت‌ها به‌عنوان عاملی بازدارنده در برابر حملات اسرائیل در نظر گرفته می‌شدند– به‌طور قابل‌توجهی تضعیف شده‌اند. عربستان سعودی امیدوار است که بتواند از روابط نزدیک خود با رئیس‌جمهور دونالد ترامپ برای ایجاد یک پل دیپلماتیک میان ایران و کاخ سفید استفاده کند». مشخص نیست که آیا عربستان سعودی به‌طور رسمی چنین پیشنهادی ارائه داده است یا نه، اما این اقدام نشان‌دهنده تمایل ریاض به استفاده از روابط بهبود‌یافته‌اش با دشمن پیشین خود و تضمین جایگاهی در میز مذاکره برای یک توافق جدید احتمالی است. درحالی‌که ترامپ اعلام کرده خواهان آغاز مذاکرات برای توافقی جدید است، پیام‌های ایران در این زمینه ضدونقیض بوده‌اند. وزارت خارجه آمریکا و وزارت خارجه عربستان به درخواست‌های سی‌ان‌ان برای اظهارنظر پاسخ ندادند.
نمایندگی ایران در سازمان ملل در نیویورک نیز گفت که نظری ندارد. عربستان سعودی به‌طور علنی از توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵ بین ایران و قدرت‌های جهانی استقبال کرد، اما در خفا از ناکامی دولت اوباما در رسیدگی به نگرانی‌هایش درباره فعالیت‌های منطقه‌ای ایران –به‌ویژه برنامه موشکی و نیرو‌های نیابتی آن از یمن تا عراق و لبنان– ناخشنود بود، زیرا ریاض این مسائل را تهدیدی برای ثبات منطقه‌ای می‌دانست. این کشور بعدا از خروج ترامپ از توافق در سال ۲۰۱۸ استقبال کرد. مقامات سعودی چشم‌انداز فعلی منطقه را فرصتی تاریخی برای کاهش تنش‌ها با ایران و بهبود روابط می‌دانند و تأکید دارند که نمی‌خواهند در هیچ رویارویی میان آمریکا یا اسرائیل با ایران نقش داشته باشند. همچنین، آنها نگرانند که ایران در شرایطی که به حاشیه رانده شده، تمایل بیشتری به تولید سلاح هسته‌ای داشته باشد و توافق جدید را راهی برای جلوگیری از این روند می‌بینند. آنها بر این باورند که ایرانِ به‌شدت تضعیف‌شده به نفع عربستان سعودی نیست، زیرا ریاض سیاست خارجی خود را بازنگری کرده و اولویت را به منافع اقتصادی‌اش داده است و بی‌ثباتی بیشتر در منطقه را مانعی برای پیشرفت می‌داند.
نتانیاهو و ترامپ به توافق کاملی در مورد ایران دست یافتند
در مقابل آنچه سی‌ان‌ان به عنوان تلاش میانجیگرانه ریاض بین تهران و واشنگتن خبر داده، المانیتور ادعا کرد که در ۴ فوریه، بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، و دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، به توافق کاملی در مورد ایران دست یافتند. در ادامه این مطلب ادعا شده است که «بر اساس این توافق، اگر طی چند ماه آینده توافق هسته‌ای با ایران حاصل نشود، آمریکا موافقت کرده است که اسرائیل اقدامات لازم را انجام دهد». یکی از نزدیکان نتانیاهو به بن کاسپیت از المانیتور اطلاع داد که اگر ترامپ به توافق هسته‌ای با ایران دست یابد، می‌توان فرض کرد که این توافق بسیار بهتر از توافق سال ۲۰۱۵ خواهد بود».
