امنیت محیط دانشگاه‌ها در مظان اتهام
فقط می‌خواهیم درس بخوانیم
تصویر روز فارغ‌التحصیلی با کلاه‌هایی که به هوا پرتاب شده‌اند و شنلی بر تن و مدرکی در دست، آن چیزی بود که دانشجوهای زیادی ندیدند. کسانی که با ورود به دانشگاه سعی کردند زندگی‌شان را بسازند، اما زندگی روی دیگری به آنها نشان داد. امیرمحمد خالقی دانشجوی ۱۹سالهای بود به دنبال آینده بهتر که از استانی کیلومترها دورتر به دانشگاه تهران، یکی از دانشگاه‌های برتر ایران، آمد و در یک شب زمستان، سارقان با ضربات چاقو جانش را گرفتند. اما امیرمحمد تنها قربانی ناامنی در محدوده دانشگاه‌ها و خوابگاه‌ها نیست؛ قبل از او دانشجویان دیگری هم در حوادث مختلف جان و مال از دست دادند و همچنان تغییری در وضعیت مناطق پرخطر داده نشد.
مریم مختاریان: تصویر روز فارغ‌التحصیلی با کلاه‌هایی که به هوا پرتاب شده‌اند و شنلی بر تن و مدرکی در دست، آن چیزی بود که دانشجوهای زیادی ندیدند. کسانی که با ورود به دانشگاه سعی کردند زندگی‌شان را بسازند، اما زندگی روی دیگری به آنها نشان داد. امیرمحمد خالقی دانشجوی ۱۹سالهای بود به دنبال آینده بهتر که از استانی کیلومترها دورتر به دانشگاه تهران، یکی از دانشگاه‌های برتر ایران، آمد و در یک شب زمستان، سارقان با ضربات چاقو جانش را گرفتند. اما امیرمحمد تنها قربانی ناامنی در محدوده دانشگاه‌ها و خوابگاه‌ها نیست؛ قبل از او دانشجویان دیگری هم در حوادث مختلف جان و مال از دست دادند و همچنان تغییری در وضعیت مناطق پرخطر داده نشد.
دانشگاه تهران ناامن و فرسوده
چندی پیش در جریان گزارشی از خوابگاه‌های دانشجویی، یکی از مسائلی که درباره این دانشگاه و خوابگاه‌هایش مطرح شد، فرسودگی و قدیمی‌بودن ساختمان‌هایش بود. دانشگاه تهران حدود 90 سال قدمت دارد که شاید کمتر از سن سازه‌های دیگر هم باشد، اما به سلامت و نوسازی یا تعمیرات آن رسیدگی نشده است. با وجود اینکه تعدادی از کلاس‌های این دانشگاه در دانشکده‌های جدید در مناطق دیگر تهران مثل خیابان گیشا برگزار می‌شوند، اما ساختمان‌های واقع در خیابان انقلاب همچنان مورد استفاده قرار می‌گیرند. فرسودگی این سازه‌ها جان دانشجویان را در معرض خطر قرار می‌دهد. از طرفی، پیش از این دانشجویان در شورای صنفی دانشگاه نسبت به ناامنی در کوی دانشگاه هشدار داده بودند.
مواردی مثل دزدی در محدوده‌ای که دانشجوی مدیریت در آنجا مورد حمله قرار گرفت و نبود پارکینگ اختصاصی برای کوی دانشگاه تهران که همین هم موجب دزدی از دانشجویان بوده است. امنیت در محدوده گیشا نیز چنان قدرتمند نیست و تهدید با سلاح و دزدی از دانشجویان در آن منطقه پیش از این هم گزارش شده بود. دوربین‌های منطقه تنها وسایل نظارت هستند نه پیشگیری و سارقان از آنها هراسی ندارند. هنگام ساخت این دانشگاه، نه شهر آن‌قدر پیشرفته بوده و نه جمعیت تا این حد زیاد بود و نیازی به ابزار پیشرفته نظارت نبوده، ولی امروز نیاز دانشجو به حفظ جان و مال، وجود این ابزارها را الزامی‌تر از هر زمان دیگری کرده است. استعفای تعدادی از مسئولان خوابگاه‌ها و قول ایجاد کیوسک‌های انتظامی و نظارت بیشتر در اطراف محل حادثه چند روز قبل نیز نهتنها دانشجویان این دانشگاه بلکه دیگران را هم راضی نکرده است. بسیاری می‌گویند مشکلات عمیق‌تر و ریشه‌ای‌تر از امنیت یک در و کوچه هستند.
مسیر سخت دانشگاه علامه
کمتر از یک هفته پس از حادثه دانشگاه تهران، در اطراف تنها یکی از خوابگاه‌های دانشگاه علامه طباطبایی به نام خوابگاه پسرانه شهید همت، ابزار نظارتی و کیوسک‌های نگهبانی ایجاد شد. این دانشگاه بیش از یک خوابگاه دارد و دانشجویان از سرقت وسایل‌شان در اطراف اغلب خوابگاه‌ها به‌خصوص خوابگاه دخترانه سلامت خبر داده‌اند. در جریان گفت‌وگوهای پیشین با دانشجویان این دانشگاه، موارد دیگری هم از وضعیت این دانشگاه ذکر شد. پردیس مرکزی دانشگاه علامه طباطبایی در محدوده دهکده المپیک و دانشکده تربیت‌‌بدنی، آمار، ریاضی و رایانه همین دانشگاه در محدوده ورزشگاه آزادی واقع شده‌اند. دانشجویی از این دانشگاه می‌گوید: «از لحاظ دسترسی، یکی از بدترین دانشگاه‌هاست و اگر دانشجوی ساکن تهران باشید، در ساعت‌های پیک به واسطه ترافیک، تاکسی‌های متروی صادقیه و آزادی نمی‌آیند و نزدیک‌ترین ایستگاه مترو، ایستگاه شهران است که برای رسیدن به آن باید از کنار اتوبان پیاده رفت. اتوبوس‌های صادقیه فاصله یک‌ربعه را حدود یک ساعت می‌روند و اتوبوس‌های آزادی که قبلا بودند، دیگر فعالیت نمی‌کنند». درباره دو دانشکده دیگر در محدوده ورزشگاه آزادی هم مشکل دسترسی وجود دارد.
کمبود وسایل حمل‌ونقل عمومی در محدوده‌ای که اغلب به اتوبان ختم می‌شود، خطرات زیادی برای دانشجویان دارد. یکی از دانشجویان هم می‌گوید درِ قبلی دانشگاه برای تأسیس مترو بسته شده و باید از در دیگری وارد شویم که با ایستگاه تاکسی فاصله دارد و درخواست ما برای رفتن تا آنجا ناکام مانده است. اگر هم اعتراضی کنیم، تاکسی‌ها به‌شدت با ما برخورد می‌کنند و تهدیدمان می‌کنند که در روزهای برفی و بارانی کار نمی‌کنیم. شاید تا به حال حادثه شدیدی اتفاق نیفتاده باشد، ولی در منطقه‌ای خلوت به‌خصوص صبح‌های زود و این دسترسی سخت، ما می‌ترسیم که بلایی سرمان بیاید.
دانشگاه علوم‌تحقیقات و اتوبوسی که به آن نرسید
دی‌ماه سال ۱۳۹۷ بود که خبر واژگونی اتوبوس دانشگاه علوم‌تحقیقات منتشر شد. برای این سانحه که در پی آن ۱۰ نفر کشته شدند، دلایل مختلفی از‌جمله فرسودگی اتوبوس ذکر شد؛ اما دانشجوها می‌گویند مسیر دسترسی سخت به این دانشگاه، به‌خصوص در روزهای زمستانی و برفی، چیز تازه‌ای نیست و هر روز با این موضوع دست‌و‌پنجه نرم می‌کنند. شیب زیاد مسیر به دلیل ارتفاعی که دانشگاه در آن واقع شده نیز رانندگی با ماشین شخصی تا آنجا را برای بعضی دانشجویان دشوار می‌کند.
نبود گاردریل در زمان واژگونی هم مورد توجه قرار گرفت. فرسودگی اتوبوس که یکی دیگر از احتمالات بود، نهتنها در این دانشگاه بلکه در دانشگاه‌های دیگر هم وجود دارد. در گفت‌وگو با دانشجویان چند دانشگاه مختلف، مطرح کردند که «اغلب سرویس‌های رفت و آمد فرسوده‌اند و گاهی حتی در میانه راه خراب می‌شوند». خرابی اتوبوس‌ها و واژگونی یا تصادف آنها در سالهای گذشته نیز تکرار شده بود. تصادف دانشجویان دانشگاه پیام‌نور ساری با پنج فوتی و واژگونی اتوبوس دانشگاه علوم پایه دامغان با هفت جان‌باخته، هر دو در سال ۱۳۸۶ در فواصل کم از خبرهای پررنگ بودند. واژگونی اتوبوس دانشجویان دانشگاه صنعتی شریف در اسفندماه سال ۱۳۷۶ و جان‌باختن هفت نفر از حاضران هم یکی دیگر از سوانح اتوبوس‌های دانشگاهی است.
دانشگاه‌هایی که برای دانشجویان ساخته نشده‌اند
زمانی که جمعیت ایران افزایش یافت و ظرفیت دانشگاه‌های دولتی جواب‌گوی متقاضیان نبود، دانشگاه آزاد اسلامی راهی شد که افراد بیشتری به آموزش عالی دست پیدا کنند. دانشگاه‌های پیام‌نور، علمی‌کاربردی و انواع مؤسسات دیگر ساخته شدند تا افراد با هر وضعیت مالی و شرایط و محل زندگی، به دانشگاه بروند. این دانشگاه‌ها در هر محلی ساخته شدند تا آنجا که بسیاری می‌گویند حالا هر کوچه‌ای یک دانشگاه دارد. ساختمان و محل قرارگیری تعدادی از این دانشگاه‌ها همواره مورد بحث بوده است. دانشگاه‌هایی که دسترسی به آنها فقط از طریق اتوبوس یا مینیبوسممکن است؛
دانشگاه‌هایی که اطراف محل‌های پرخطر مثل جاده و اتوبان ساخته شده‌اند؛ دانشگاه‌هایی که اطراف آنها محیط زندگی طبیعی جانوران وحشی است و دانشجویانی معترض به نبود آسفالت یا مشکلات آب و برق و حتی آنتن در دانشگاه‌هایشان هستند. این دانشگاه‌ها که سالانه پول زیادی بابت شهریه دریافت می‌کنند و گاهی هر ترم افزایش شهریه دارند، در حل ساده‌ترین مسائل مانده‌اند و جان دانشجویان را در خطر می‌اندازند. دانشگاه‌های دولتی هم از قاعده ناامنی محیط خارج نیستند و بی‌توجهی به تأمین امکانات و ابزارهایی که ضریب ایمنی را بالا می‌برند، در آنها هم دیده می‌شود؛ تا جایی که خرابی یا نداشتن قفل در اتاق در خوابگاه دانشگاهای دولتی دیده شده است.