بهبود فضای اینستاگرام در مورد حسن روحانی در سایه عملکرد دولت رئیسی

محمد رهبری- هادی صفری: یکسال از انتخابات ریاست جمهوری در سال 1400 گذشته است و در این مدت بحث‌ها و گفتگوهای زیادی در خصوص عملکرد دولت حسن روحانی در قیاس با عملکرد ابراهیم رئیسی در محافل مختلف و رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی شده است. شکسته شدن رکورد تورم ماهانه و  افزایش تورم سالیانه مواد خوراکی تا 81 درصد در کنار عدم موفقیت دولت در احیای برجام و افزایش انتقادات اجتماعی، همه و همه دست به دست هم داده است تا اعتراضات به دولت رئیسی تشدید شود و بخشی از مردم عملکرد دولت روحانی را متفاوت از قبل قضاوت کنند.

در این میان، حسن روحانی رئیس جمهور سابق در طول یکسال گذشته نسبتا ساکت بوده است. آخرین موضع‌گیری او در اینستاگرام، مربوط به 24 خرداد سال گذشته است؛ از آن زمان تاکنون، هزاران کاربر در پایین این پست دیدگاه‌ها و نظرات خود را بیان کرده‌اند. آنچه در این میان جالب است آن است که کاربران مختلف تا امروز و بعد از گذشت یکسال، همچنان نیز در پایین این پست گه‌گاهی نظر خود را نسبت به شرایط کشور و عملکرد دولت حسن روحانی می‌نویسند. اما کاربران اینستاگرامی چه کامنت‌هایی در صفحه اینستاگرام حسن روحانی می‌نویسند؟ بعد از گذشت یکسال، این کامنت‌ها حاوی چه مفهومی است؟

برای تحلیل این کامنت‌ها، پس از استخراج آن، مجموع کامنت‌ها در 4 بازه زمانی مختلف دسته‌بندی شد. این 4 بازه زمانی عبارتند از:

1. از زمان انتشار پست اینستاگرامی حسن روحانی در 24 خرداد 1400 تا زمان اعلام نتایج انتخابات ریاست جمهوری در 29 خرداد 1400
2. از زمان اعلام نتایج انتخابات ریاست جمهوری در 29 خرداد 1400 تا زمان آغاز بکار دولت ابراهیم رئیسی در 12 مرداد 1400
3. از زمان آغاز بکار دولت ابراهیم رئیسی در 12 مرداد 1400 تا پایان سال 1400
4. از ابتدای سال 1401 تا 28 خرداد سالگرد سیزدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری

به‌طور طبیعی، هرچه‌قدر از زمان انتشار پست اینستاگرامی حسن روحانی در 24 خرداد سال گذشته فاصله گرفته باشیم، تعداد کامنت‌هایی که در هر روز در پایین این پست منتشر شده، کاهش یافته است؛ با این حال، حجم کامنت‌ها در هر مقطع به قدری است که هزاران کامنت را شامل می‌شود.

در مقطع اول، یعنی از زمان انتشار پست اینستاگرامی حسن روحانی در 24 خرداد 1400 تا زمان اعلام نتایج انتخابات ریاست جمهوری در 29 خرداد 1400، اکثر کامنت‌های منتشر شده، بر علیه حسن روحانی است. هرچند کامنت‌های مثبتی در رابطه با دولت حسن روحانی نیز دیده می‌شود، اما در این مقطع، کلماتی نظیر «لعنت»، «دروغ» و «محاکمه» پرتکرار بوده و کامنت‌گذاران دولت حسن روحانی را بدترین دولت تاریخ نامیده‌اند که امید مردم را ناامید کرد. همچنین مسئله بورس به عنوان یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های مردم در آن مقطع زمانی، در کامنت‌ها پرتکرار بوده و برخی دیگر از کاربران نیز ذیل این پست، مطالبه تعویق کنکور سراسری را مطرح کرده‌اند.

در مقطع دوم، که همزمان با اوج‌گیری شیوع کرونا در کشور و افزایش آمار ابتلا و مرگ و میر ناشی از کرونا است، همچنان فضای کامنت‌های علیه حسن روحانی به‌شدت منفی است. این مقطع زمانی با قطعی برق و بی‌آبی در خوزستان نیز همراه شده است و این در حالی است که هنوز دولت روحانی پایان نیافته است. به همین جهت کلمات «کرونا»، «برق»، «آب» و «خوزستان» از جمله کلمات کلیدی است که در این مقطع در کامنت‌های اعتراضی علیه حسن روحانی بکار رفته است و کاربران در مورد این موضوعات اعتراضشان را بیان کرده‌اند. این در حالی است که کلمات «لعنت» و «محاکمه» نیز همچنان در کامنت‌ها پرتکرار است که بیانگر فضای منفی در این کامنت‌هاست. نکته جالب اما آن است که درخواست تعویق کنکور در این مقطع بیشترین تکرار را داشته است.

مقطع سوم که یک بازه 6 ماهه را شامل می‌شود، همزمان با شروع به کار دولت ابراهیم رئیسی است. در این مقطع، حسن روحانی دیگر مسئولیت ندارد و شدت مرگ و میر ناشی از کرونا به علت ورود واکسن به کشور، کاهش یافته است. با این حال، فضای کامنت‌ها همچنان علیه حسن روحانی منفی است و درصد کلماتی نظیر «لعنت» و «محاکمه» به بیشترین میزان خود رسیده است. کامنت‌گذاران در این مقطع حملات شدید و توهین‌آمیزی را علیه روحانی داشته‌اند و این در حالی است که مسئولیت روحانی در این بازه زمانی به پایان رسیده بود.

مقطع چهارم، با آغاز سال جدید شروع می‌شود. در این مقطع، امیدها برای احیای برجام به حداقل رسیده، ارز 4200 حذف شده و قیمت کالاهای اساسی با جهش زیادی روبرو شده است به همین خاطر نیز کلمات «روغن» و «مرغ» در کامنت‌ها دیده می‌شود. همچنین در این مقطع، تجمعات خیابانی، خصوصا از سمت معلمان و بازنشستگان، به اوج خود رسیده است و دولت در پرداخت حقوق کارمندان و کارگران نیز دچار مشکلاتی شده است. نکته جالب توجه در این مقطع آن است که در کامنت‌ها کلمه «رئیسی» افزایش قابل توجهی داشته، گویی که کاربران شروع به مقایسه دولت رئیسی با روحانی کرده‌اند و به نظر می‌رسد که کامنت‌ها نسبت به قبل مثبت‌تر بوده‌اند. این امر را در تکرار کلماتی نظیر «برگرد» و «کجایی» می‌توان دید؛ گویی برخی از کاربران خواهان بازگشت حسن روحانی هستند. هرچند کلمات منفی نظیر «لعنت» در کامنت‌ها پرتکرار است، اما کلماتی نظیر «درود» و «تشکر» نیز در کامنت‌ها به مراتب دیده می‌شود و دیگر آنچنان خبری از «محاکمه» نیست. نکته جالب توجه در این کامنت‌ها، تکرار قابل توجه کلمه «خاتمی» است و به نظر می‌رسد که تعدادی از کاربران در این کامنت‌ها از سید محمد خاتمی نیز به نیکی یاد کرده‌اند.

بررسی کامنت‌های منتشر شده در آخرین پست اینستاگرامی حسن روحانی نشان می‌دهد، که فضای این کامنت‌ها در چهار ماه اخیر کاملا تغییر کرده و به نفع روحانی شده است. اگرچه بعد از گذشت یکسال، کاربران اینستاگرام به اندازه ماه‌های قبل در آنجا کامنت نمی‌گذارند، اما آن‌هایی که نظرشان را می‌نویسند کامنت‌هایشان نسبتا مثبت است.  نمودار زیر، به خوبی بیانگر همین موضوع است و نشان می‌دهد که درصد بکارگیری کلمات منفی علیه حسن روحانی نظیر «لعنت» و «محاکمه» در 4 ماه اخیر تا چه میزان نسبت به قبل افت کرده و کلمات مثبت در مورد او یعنی «برگرد» و «کجایی» تا چه اندازه رشد کرده است.

بنابراین به‌نظر می‌رسد که فضای کامنت‌های اینستاگرام حسن روحانی نسبت به سال گذشته تغییر مثبتی داشته است. البته باید توجه داشت که فضای اینستاگرام و خصوصا این کامنت‌ها را لزوما نمی‌توان به جامعه تعمیم داد و برای آن که وضعیت حسن روحانی در افکار عمومی سنجیده شود، نیاز به یک نظرسنجی مستقل است. اما به هر حال آنچه واضح است آن است که با عملکرد دولت ابراهیم رئیسی و تداوم مشکلات اقتصادی و ناتوانی در احیای برجام، احتمالا فضای منفی علیه روحانی کمرنگ‌تر شود. اما در صورتی که دولت ابراهیم رئیسی در حل مشکلات کشور توفیق یابد، احتمالا شاهد اتفاقات متفاوت‌تری خواهیم بود.