گفت‌وگو با شهریار حیدری، عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس
دور جدید مذاکرات تا پایان سال جاری از سر گرفته می‌شود
ماه‌هاست که روند مذاکرات برجامی بین جمهوری اسلامی ایران و طرف‌های غربی مسکوت مانده است. رئیس‌جمهور آمریکا از طرفی ادعا می‌کند برجام مرده است اما «مرگ برجام» را اعلام نمی‌کند و از طرف دیگر رابرت مالی، در نقطه مقابل جو بایدن، تأکید می‌کند که «هنوز جای مذاکره وجود دارد».
ماه‌هاست که روند مذاکرات برجامی بین جمهوری اسلامی ایران و طرف‌های غربی مسکوت مانده است. رئیس‌جمهور آمریکا از طرفی ادعا می‌کند برجام مرده است اما «مرگ برجام» را اعلام نمی‌کند و از طرف دیگر رابرت مالی، در نقطه مقابل جو بایدن، تأکید می‌کند که «هنوز جای مذاکره وجود دارد». به عبارتی اروپا و آمریکا هم مانند ایران متقاضی ادامه روند مذاکرات برجامی هستند؛ چراکه ایران با توافق برجامی، برای اروپا و آمریکا و حتی روسیه و چین بهتر از ایران هسته‌ای بدون تعهد است اما با رندی می‌کوشند این علاقه را کتمان کنند، شاید موفق شوند در سایه اتفاقات اجتماعی و اعتراضات از این میان بهره برده و امتیاز بیشتری بگیرند. از سوی دیگر توافق برجامی برای ایران هم ایدئال است؛ چراکه می‌تواند به‌واسطه آن سایه شوم تحریم‌ها را از سر اقتصاد خود بردارد و شرایط مسالمت‌آمیزتری را در مواجهه با روابط بین‌الملل و سیاست خارجی خود تجربه کند. از‌این‌رو درباره احتمال از‌سرگیری مذاکرات برجامی در آینده نزدیک با شهریار حیدری، عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس یازدهم، گفت‌وگو کردیم. این نماینده اصلاح‌طلب مردم قصرشیرین، سرپل‌ذهاب و گیلانغرب در‌این‌باره توضیحاتی داد که در ادامه می‌خوانید.
چشم‌انداز برجام را چگونه می‌بینید؟ آیا به نظر شما مذاکرات برجامی ادامه‌دار خواهد بود؟
برجامی که از سال 2015 شروع شد، تاکنون نوساناتی داشته است. اغلب متوقف شده و دوباره از سرگرفته شده و حتی آمریکا از مذاکرات خارج شد؛ بنابراین نوسانات باعث بی‌نتیجه‌ماندن برجام شد. شش ماه پیش برجام تقریبا به نتیجه نهایی رسیده بود؛ اما با لابی اسرائیل و عربستان و اثرگذاری این لابی‌ها دوباره از مسیر خودش خارج شد. البته آمریکا و طرف‌های اروپایی اعلام کردند موافق از‌سرگیری مذاکرات برجامی هستند. در ظاهر ساز مخالف می‌زنند و از مرگ برجام سخن می‌گویند؛ اما در پشت پرده خواستار ادامه مذاکرات و به نتیجه رساندن آن هستند. از‌این‌رو تصور می‌کنم به‌زودی نشست بعدی مذاکرات برجامی آغاز خواهد شد؛ اما خروجی نشست با توجه به دیدگاه‌های مختلفی که اکنون مطرح است، ممکن است به درازا بکشد.
با این اوصاف به نظرتان برجام نتیجه‌ای خواهد داشت؟
آنچه از طرفین برجامی انتظار داریم، این است که به نقطه شش ماه پیش که توافق شد، برگردند تا برجام بتواند به سرانجام و نتیجه‌ای برسد. در غیر‌این‌صورت ما هم به برنامه‌ای که سازمان انرژی اتمی درخصوص طرح راهبردی مجلس دارد، اقدام می‌کنیم؛ طرف‌های مقابل هم به تحریم و تشدید تحریم‌ها رو می‌آورند؛ اما از آنجایی که فلسفه برجام لغو تحریم‌هاست، اگر روند با این شکل ادامه پیدا کند، نتیجه نگران‌کننده خواهد بود. اگرچه معتقدم انتهای برجام توافقی است که غربی‌ها آن را به‌صورت برد-باخت می‌خواهند؛ اما ما دنبال توافق و راهبرد برد-برد هستیم و هرگز زیر بار نادیده‌گرفتن مطالبات مردم نمی‌رویم.
با توجه به شرایط امروز کشور و اعتراضات صورت‌گرفته، برخی ادعا می‌کنند که ایران دنبال برقراری توافق و کسب حمایت بین‌المللی است؛ اما غربی‌ها حاضر به دادن امتیاز نیستند و نگاه‌شان به مذاکرات مسائل فرابرجامی است. نظر شما در‌این‌باره چیست؟
البته مسائل داخلی بی‌تأثیر بر روابط بین‌الملل نیست و عموما مسائل داخلی هر کشوری بر روابط بین‌الملل آن اثرگذار است؛ بنابراین تنش‌های داخلی که این مدت در فضای اجتماعی کشور داشتیم، تا حدودی باعث شد که طرف‌های برجامی ما منتظر بمانند تا بالاخره نتیجه کشمکش‌ها روشن شود. از‌این‌رو به نظر من این قضایا در نتیجه‌گیری برجام بی‌تأثیر نبوده است. برجام یک موضوع مشخص دارد و نباید به دیگر مسائل ارتباط داده شود اما یقینا مسائل داخلی کشور بر این موضوع و نگاه غربی‌ها بی‌تأثیر نخواهد بود.
یعنی حاضریم به دلیل شرایط اجتماعی پیش‌آمده، در برابر خواست غربی‌ها در برجام کوتاه بیاییم؟
چیزی که جمهوری اسلامی ایران از طرف‌های برجامی خواسته، لغو تحریم‌ها بوده و هست و اگر توافق نتیجه‌ای خارج از این داشته باشد، ارزشی ندارد؛ بنابراین شرایط فعلی بهتر از توافقی است که به ضرر ایران باشد. با توجه به مسائل داخلی و وضعیت اقتصادی کشور برخی دنبال این هستند که امتیاز بیشتری بگیرند. امتیاز بیشتر هم به طولانی‌شدن روند مذاکرات برجامی منجر می‌شود؛ چراکه ایران زیر بار پیشنهادهای غیر‌منطقی آنها نمی‌رود. منطقی ماجرا این است که طرفین توافق کنند و جمهوری اسلامی ایران هم درباره نوع فعالیت هسته‌ای خود شفاف‌سازی کند. برای این کار هم آمادگی دارد و از طرفی آمریکا هم دست از تحریم بردارد و تحریم‌های قبلی را لغو کند.
پیش‌بینی شما از آینده برجام چیست؟
تصور می‌کنم تا پایان سال 1401 جلسه‌ای برجامی برگزار می‌شود و این جلسه به احتمال زیاد نتیجه کار را روشن خواهد کرد. پیش‌بینی من این است که بعد از آن توقف چند‌ماهه برجامی، موضوعات برجام متفاوت از قبل خواهد بود و طرف‌های غربی زیاده‌خواهی کرده و موضوعات غیر‌برجامی را مطرح خواهند کرد؛ اما رویه ایران درباره برجام تغییر نکرده و همان رویه‌ای است که تاکنون در برجام داشته و دنبال لغو تحریم‌ها بوده. امیدواریم این دور مذاکرات پایان نیکی باشد بر سال‌ها مذاکرات برجامی که انجام داده‌ایم.
