ترغیب یا تهدید

‌سال انتخابات است و برخوردهای سیاسی چهره‌های شاخص جریان‌های مختلف هم امری معمول، اما جریان سیاسی اصولگرا مدتی است به دلیل نگرانی از مشارکت پایین مردم، تصمیم گرفته جریان اصلاح‌طلب را هم وارد بازی کند البته نه به‌عنوان رقیب که در ظاهر به‌عنوان بازارگرم‌کن انتخابات مجلس دوازدهم و سخنان اخیر محمدرضا باهنر هم گواهی است بر این مدعا.

در تجربه دو انتخابات گذشته یعنی مجلس یازدهم و ریاست‌جمهوری سیزدهم با ردصلاحیت نامزدهای اصلاح‌طلب فضا برای رقابت درون‌جناحی اصولگرایان فراهم شد و در انتها هم انتخاباتی که رنگ‌و‌بوی یک ائتلاف را داشت، منجر به پیروزی با مشارکت نه‌چندان بالا شد. البته گویا تکرار آن شرایط، امروز جزء آرزوهای جریان اصولگراست، زیرا عملکرد نه‌چندان قابل‌دفاع مدیریت یکدست‌شده این جریان در حاکمیت اجرائی و قانون‌گذاری نشان داده توانایی اقناع افکار عمومی برای بازگشت به صندوق‌های رأی را ندارد. ازاین‌رو حضور جریان رقیب می‌تواند شرایط را برای رقابتی‌شدن به امید آشتی مردم با صندوق‌های رأی فراهم کند، هرچند عوامل بسیاری سبب ریزش افکار عمومی شده و حتی حضور چهره‌های شاخص اصلاح‌طلبان هم ظاهرا و به‌تنهایی نمی‌تواند ورق مشارکت در انتخابات را برگرداند. بماند که بخشی از جریان اصولگرایان هم در این بین فقط در نتیجه مشارکت حداقلی توانستند به‌راحتی وارد مجلس شوند و تلاش دارند شرایط انتخاباتی در فضای کنونی و حذف مهره‌های احتمالی اصلاح‌طلبان را به‌طور جدی پیگیری کنند و حتی مانع هر نوع ائتلافی میان معتدلین جریان اصولگرایی شود.

برای جلب مشارکت نظارت استصوابی نوعی گزینش قبل از رأی مردم است

این در حالی است که عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام معتقد است برای افزایش مشارکت «شورای نگهبان وظیفه دارد که مطابق قانون عمل کرده و نظارت استصوابی را که به نوعی گزینش قبل از رأی مردم است، کنار بگذار‌د». تا شاید این‌گونه نامزدهایی از سلایق مختلف بتوانند رقابت انتخاباتی را جدی برگزار کنند. به گفته سیدمحمد صدر، عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام، «اگر مردم ببینند زمانی که رأی می‌دهند، این رأی در نحوه حکومت‌داری و تصمیم‌گیری‌ها مؤثر واقع می‌شود، حضور پیدا می‌کنند. اگر ببینند چنین چیزی وجود ندارد، حضور پیدا نمی‌کنند. مطالبی هم که گفته شده برای آنکه انتخابات پرشور داشته باشیم، مهم است. اگر انتخابات درست، سالم و پرشور برگزار شود، نظام جمهوری اسلامی را بیمه می‌کند و باعث خواهد شد کارهای ضدانقلاب داخلی و خارجی تأثیرگذار نباشد. ما باید سعی کنیم مطابق خواسته‌های مردم عمل کنیم». به گزارش ایلنا، سیدمحمد صدر، عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام، در پاسخ به این سؤال که آقای اژه‌ای اخیرا صحبت از امیدآفرینی و ترویج امید کردند و رهبری هم اعلام کردند که انتخابات پیش‌رو، سالم، رقابتی و پرشور باشد. تعبیرهای مطرح‌شده به چه شکل می‌تواند در انتخابات اجرا شود، گفته است: «حضور فعال در انتخابات لازمه‌اش رضایت مردم بوده و برای راضی‌کردن مردم هم مشخص است که باید به نظرات و عقاید آنان احترام گذاشته شود و مورد توجه قرار بگیرد».

با‌این‌حال محمدرضا باهنر، چهره معتدل جریان اصولگرایی که کاملا از عواقب ادامه فضای فعلی انتخابات آگاه است و بارها خود منتقد عملکرد اصولگرایان بوده، یکباره حملات تندی را روانه اصلاح‌طلبان به بهانه شروط شش‌گانه اصلاح‌طلبان برای حضور در عرصه انتخابات و سخنان اخیر سعید حجاریان داشته و گفته است: «من جبهه اصلاحات را نصیحت می‌کنم که به صندوق رأی بازگردند. حتی برخی از سران این جبهه به این جمع‌بندی هم رسیدند که تنها راه حیات در عرصه سیاسی صندوق رأی است. با لشکرکشی در خیابان و اغتشاش راه به جایی نمی‌برند. خارجی‌های گردن‌کلفت به جایی نرسیدند و اینها هم در این صورت رقیب خود را نظام تعریف کرده و خارج از نظام خواهند بود. در این صورت دیگر باید جواب‌گوی هسته سخت نظام باشند. اما اینکه فلان شخص را قبول نداشته باشند، اشکال ندارد. داخل نظام به رقابت و ارائه برنامه بپردازند‌ اما اینکه دنبال تحریم باشند، خروج از نظام است. فرانسه هم که مهد دموکراسی است، در قانون اساسی فرانسه نوع نظام سیاسی لائیک بیان شده که با هیچ اصل دموکراتیکی قابل تغییر نیست. هیچ حکومتی با دشمنان خود رودربایستی ندارد. اصلاح‌طلبان اگر می‌خواهند داخل نظام باشند، باید در انتخابات شرکت کنند».

حاصل‌جمع منفی ردصلاحیت و مشارکت بالا

سخنان باهنر با واکنش‌های مختلفی همراه شده و به قول جلیل رحیمی‌جهان‌آباد، عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی در حساب توییتر خود، خلاصه پیشنهاد باهنر به اصلاح‌طلبان را این‌گونه بیان کرده است: «شما در انتخابات شرکت کنید، بعد شما را رد صلاحیت کنیم؛ اما شما مردم را تشویق کنید تا مشارکت بالا برود، چون مردم به حرف ما پای صندوق نمی‌آیند بعد ما اصولگرایان با خودمان رقابت کنیم و پیروز شویم و شما شکست مفتضحانه خود را بپذیرید و از ما تشکر کنید». احمد زیدآبادی هم در یاداشتی نوشته که «آقای باهنر با آنکه شرط و شروط گذاشتن برای ورود به صحنه انتخابات را بی‌معنا دانسته، اما «حاکمیت» را از این قاعده مستثنا فرض کرده است. به‌زعم او گروه‌ها و فعالان سیاسی و شهروندان عادی حق اعلام شرط و شروط برای ورود به صحنه انتخابات ندارند، ولی در مقابل، حکومت از هر نوع حق و حقوقی برای تعیین هر جنس شرط و شروطی به احزاب و شهروندان برخوردار است».

جواد امام هم در واکنش به مصاحبه اخیر باهنر، دبیر‌کل جامعه اسلامی مهندسین، علیه جبهه اصلاحات در توییتی نوشت: «آقای باهنر به کجا چنین شتابان؟! شما باید به‌جای تهدید پاسخ‌گو باشید. در شرایطی که در آن حق انتخاب‌شدن و انتخاب‌کردن توسط هم‌فکران شما ... و برخلاف اصول مسلم قانون اساسی از مردم سلب شده و اصلاح‌طلبی نیز جرم محسوب می‌شود، جامعه را چه کسی به سمت تحریم سوق می‌دهد؟».

به‌هرحال جریان اصولگرایی کاملا آگاه است به‌تنهایی قادر به بالابردن مشارکت در انتخابات نیست؛ هرچند به گفته ابطحی حتی بازکردن این گره هم به دست اصلاح‌طلبان نیست و این عضو مجمع روحانیون مبارز، چندی پیش در رابطه با صحبت‌های اخیر روحانی که راه نجات کشور را برگزاری انتخاباتی آزاد می‌داند، اظهار کرده بود: «تنها راه نجات انتخابات در کشور ما تصمیمات و اصلاحات کلی است، هرچند ملت ما از انتخابات و اصلاح‌طلب و اصولگرا گذر کرده است. اینکه نسخه بپیچیم و بگوییم انتخابات برگزار کنید، فقط در حد نصیحت است که بار‌ها افراد مختلف آن را مطرح کرده‌اند و البته هیچ‌گاه پاسخی هم به این نصیحت‌ها داده نشده‌...».

بنابراین آن بخش از جریان اصولگرایی که تمایل به جذب مشارکت دارد، نیاز به حضور اصلاح‌طلبان را درک کرده اما حتی این بخش معتدل در این جریان نیز مانند جریان تندرو به‌خوبی آگاه است حضور رقیب در مرحله نهایی انتخابات به معنای شکست این جریان هم هست و معتقد است می‌تواند با توصیه اما به زبان تهدید خواستار نقشی منفعل و اسمی از این جریان در انتخابات شود تا شاید بخشی از قشر خاکستری وارد عرصه انتخابات شوند که با توجه به تجربه اعتراضات سال گذشته و دو انتخابات قبلی این دیدگاه کمی خوش‌بینانه است.