تهران و ریاض وارد فاز دوم روابط می‌شوند؟
بهبود روابط دیپلماتیک و سیاسی ایران و عربستان بعد از پنج ماه با سفر وزیر خارجه ایران به این کشور و دیدار با بن سلمان وارد مرحله مهمی شده است.
به گزارش شبکه شرق، «رحمان قهرمان‌پور» کارشناس مسائل بین‌الملل در گفت‌وگویی درباره سفر «حسین امیرعبداللهیان» وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران به ریاض و جده گفت: فاز دوم روابط با عربستان را باید طراحی و کشف کنیم که در چه زمینه‌های اقتصادی و امنیتی می‌توانیم همکاری داشته باشیم.
امیرعبداللهیان روز پنجشنبه با «فیصل بن فرحان» وزیر امور خارجه عربستان سعودی در ریاض و روز جمعه نیز با «محمد بن سلمان» ولی‌عهد این کشور در جده دیدار و گفت‌وگو کرد.
وزیر امور خارجه ایران در نشست خبری با همتای سعودی‌اش گفت: هر دو طرف خواستار گسترش این روابط هستند و تاکنون اقداماتی در این راستا انجام گرفته است.
وزیر خارجه عربستان نیز تاکید کرد که کشورش در تمایل به گسترش روابط «صادق و جدی است» و آن را به نفع دو کشور و ملت آن‌ها و ثبات منطقه می‌داند. بن فرحان همچنین «بر اهمیت اجرای مفاد مورد توافق دو کشور تاکید و برای ادامه همکاری و آغاز مرحله جدیدی از روابط دوجانبه بر اساس منافع مشترک و احترام متقابل ابراز امیدواری کرد.»
قهرمان‌پور درباره روابط ایران و عربستان گفت: معتقدم ایران بیشتر خود را مشتاق بهبود روابط نشان داده اما هنوز روابط دو کشور با وجود رفت و آمدهای سیاسی و دیپلماتیک از فاز سلبی وارد ایجابی متقابل نشده است.
این کارشناس مسائل روابط بین‌الملل با تشریح و مقایسه روابط ترکیه و عربستان با ایران و عربستان گفت: ترکیه هم با عربستان مشکل داشت و در مسئله قتل جمال خاشقجی فراتر از حد منفی برخورد کرد و خواستار دادگاهی شدن محمد بن سلمان شد اما ترکیه چه کرد؟ در ناباوری افکار عمومی و سیاسی جهان خودش راسا متولی کاهش تنش با عربستان شد و احیای روابط به دست خودش آن هم به طور دوجانبه را کلید زد و بعد از فاز بهبود روابط، وارد فاز گسترش روابط در سطح دفاعی و اقتصادی شد و حتی اردوغان به عربستان سفر کرد.
وی خاطرنشان کرد: درست است که روابط ایران و عربستان متشنج‌تر از روابط عربستان و ترکیه است اما ما دو ضعف داشیم؛ اول اینکه خودمان نتوانستیم راسا مشکل را حل کنیم و حتی در فاز اول بهبود روابط الان پنج ماه است که از عادی‌سازی روابط می‌گذرد و هم‌چنان در مرحله عادی‌سازی و مبادله سفیر و افتتاح کنسولگری هستیم. البته در گذشته هم که روابط عادی بود، تعاملاتی درباره سرمایه‌گذاری تجاری و دفاعی نداشتیم و مسئله جذب سرمایه‌گذار مشکل داشت اما این مسائل باز هم نمی‌تواند دلیلی بر بی‌توجهی به گسترش همکاری‌های اقتصادی و امنیتی شود.
این در حالی است که «محمد بن سلمان» ولی‌عهد عربستان سعودی در دیدار با وزیر خارجه ایران، با ابلاغ سلام خود و پادشاه عربستان سعودی به مقام معظم رهبری و رئیس‌جمهور گفت: «نگاه عربستان به رابطه با ایران راهبردی بوده و ریاض در این خصوص عزم جدی دارد».
بن‌سلمان دیدار سران دو کشور را بسیار با اهمیت برشمرد و گفت: «این دیدارها تاثیرات اساسی بر توسعه و تعمیق مناسبات دوجانبه و چندجانبه خواهد داشت».
قهرمان‌پور با تاکید بر اینکه «ما باید طرحی برای توسعه روابط با عربستان از سطح سیاسی به سطح اقتصادی و امنیتی و گردشگری داشته باشیم» گفت: هر چند بهبود روابط با عربستان در فاز اول قابل تقدیر و دفاع است اما اینکه روابط بخواهد در همین فاز بماند خوب نیست و ما باید برای روابط در فاز دوم هدف گذاری کنیم.
او ادامه داد: در شرایطی که دولت به‌دنبال عادی‌سازی روابط با عربستان است برخی رسانه‌ها و فعالان سیاسی و رسانه‌ای در حال انتقاد از بهبود این روابط هستند. شرایط الان به گونه‌ای است که نمی‌دانیم به سمت تقویت روابط امنیتی برویم یا جذب سرمایه‌گذاری و غیره و این باعث می‌شود روابط ما آسیب‌پذیر و شکننده باشد، در حالی که ما نباید در فاز اول بمانیم.
این کارشناس مسائل بین‌الملل در پاسخ به اینکه آیا ایران نمی‌تواند با عربستان وارد تعاملات و توافق‌های دوجانبه امنیتی و دفاعی شود، گفت: روابط ما با عربستان به خاطر حساسیت هویتی و موقعیت ژئوپلیتیک همیشه شکننده‌تر از روابط ما با ترکیه و امارات بوده است. اگر در روابط با ترکیه و امارات تنشی ایجاد شود در نهایت روابط کاهش پیدا می‌کند. به عنوان مثال درباره امارات هم همین اتفاق افتاد که نهایتا سفیر نداشتیم اما موقعیت عربستان ویژه است همان‌طور که موقعیت ما در خلیج فارس ویژه است.
او اظهار کرد: مسئله اصلی در روابط ما حل نخواهد شد مگر اینکه روابط دو طرفه را گسترش دهیم تا خیال‌مان راحت باشد اگر اتفاقی افتاد روابط دوباره قطع نمی‌شود. تهران و ریاض به رابطه با هم نیاز دارند، عربستان در شبه‌جزیره بازیگر اصلی است و در شورای همکاری خلیج فارس صاحب نفوذ است، از این رو خیلی آرمان‌گرایانه است که فکر کنیم به عربستان احتیاج نداریم و عربستان امروز این را به خوبی می‌داند که برای پیشبرد اهداف بلندمدتش ناگزیر از همکاری با ایران است.
امیرعبداللهیان نیز در دیدار با بن‌سلمان گفت: راه موفقیت منطقه تقویت گفت‌وگو و همکاری و افزایش همکاری‌های توسعه محور است. او با اشاره به جایگاه و نقش ایران و عربستان در منطقه و جهان اسلام، از موضوع فلسطین و قدس به عنوان قضیه محوری جهان اسلام یاد کرد و رژیم صهیونیستی را تهدیدی برای همگان دانست.
قهرمان‌پور تصریح کرد: عربستان می‌داند ورود به فاز دوم روابط با ایران، سخت‌تر از تعامل با ترکیه است. ترمیم روابط ایران و عربستان با مشکلات ریز و درشت کار آسانی نیست اما هنر سیاستمدار این است که بر این مشکلات فائق آید.
او در پایان با تاکید بر اینکه «باید نگاه‌مان به رابطه با عربستان بلندمدت باشد» تاکید کرد: ایران می‌تواند فاز دوم روابط با عربستان را طراحی کند و در این چارچوب باید کشف کند در چه زمینه‌هایی می‌تواند با عربستان کار کرد. عربستان پروژه ۲۰۳۰ را در دست دارد و کشورهایی از جمله ترکیه، هند، آمریکا و چین در آن مشارکت کردند. چه اشکال دارد ما هم وارد شویم یا در حوزه امنیتی و دفاعی می‌توانیم پیشنهادات خوبی داشته باشیم. همچنین در حوزه امنیت کشتیرانی در خلیج فارس؛ این غیرممکن نیست.
امیرعبداللهیان همچنین در دیدار بن‌سلمان با تاکید بر فرصت‌های فراروی تهران و ریاض گفت: جمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی می‌توانند با توسعه همه‌جانبه همکاری‌ها از جمله در حوزه سیاسی، اقتصادی، تجاری، ترانزیت، علم و فناوری، فرهنگی و مردمی، رشد و شکوفایی بیشتر را برای منطقه رقم بزنند.
