به سوی افق‌های مبهم؛ از نامه ترامپ تا میانجی‌گری روس‌ها

به گزارش گروه رسانه‌ای شرق؛ عبدالرحمن فتح الهی گفت: در شرایط کنونی، جهان شاهد تنش‌های فزاینده‌ای با محوریت ایالات متحده است. همزمان فشارهای اقتصادی و تحریم‌های گسترده‌ای واشنگتن علیه تهران با آغاز به کار دولت دوم ترامپ نیز در دستور کار  قرار گرفته است. این تحریم‌ها که بخشی از سیاست «فشار حداکثری» دولت ترامپ محسوب می‌شوند، هدف اصلی خود را وادار کردن ایران به پذیرش شرایط مورد نظر ایالات متحده قرار داده‌اند. اما در این میان، تحرکات دیپلماتیک روسیه به‌عنوان یک بازیگر کلیدی در منطقه، نشان‌دهنده تلاش‌هایی برای میانجی‌گری و حفظ کانال‌های گفت‌وگو میان دو طرف است. این وضعیت، صحنه‌ای پیچیده و چندلایه را ترسیم می‌کند که در آن دیپلماسی پنهان و فشارهای علنی در کنار هم به پیش می‌روند.

نامه‌ای ادعایی ترامپ

امروز جمعه خبری مبنی بر ارسال نامه‌ای از سوی دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور ایالات متحده، به مقامات عالی ایران منتشر شد. این نامه که گفته می‌شود حاوی پیشنهاداتی برای مذاکره است، با واکنش رسمی ایران مواجه شد. نمایندگی ایران در نیویورک اعلام کرد که چنین نامه‌ای دریافت نشده است. این موضوع، تناقضی آشکار در رفتار واشنگتن را نشان می‌دهد که از یک سو، فشارهای اقتصادی و تحریم‌ها با شدت هرچه بیشتر ادامه دارد، و از سوی دیگر، تلاش‌هایی برای ایجاد فضای دیپلماتیک به چشم می‌خورد. به نظر می‌رسد که ایالات متحده در حال بازی دوگانه است؛ از یک طرف، با اعمال تحریم‌ها سعی در تضعیف اقتصاد ایران دارد، و از طرف دیگر، به دنبال باز کردن پنجره‌ای برای مذاکرات احتمالی است.

طرح جدید ترامپ برای بازرسی نفتکش‌های ایرانی

در ادامه فشارهای اقتصادی، دولت ترامپ طرحی جدید را برای بازرسی نفتکش‌های ایرانی در دریا مطرح کرده است. این طرح که تحت عنوان «ابتکار امنیت اشاعه» (PSI) معرفی شده، هدف خود را مختل کردن زنجیره تأمین نفت ایران و ایجاد تأخیر در تحویل محموله‌های نفتی قرار داده است. تنگه مالاکا، یکی از مسیرهای حیاتی برای صادرات نفت ایران، به‌عنوان یکی از نقاط اصلی اجرای این طرح مطرح شده است. این اقدام می‌تواند تأثیرات قابل توجهی بر اقتصاد ایران داشته باشد، چرا که نفت یکی از مهم‌ترین منابع درآمدی این کشور محسوب می‌شود.

سردار علیرضا تنگسیری، فرمانده نیروی دریایی سپاه، در واکنش به این طرح هشدار داد که هرگونه تعرض به شناورهای ایرانی با پاسخ قاطعانه ایران مواجه خواهد شد. این اظهارات نشان‌دهنده عزم ایران برای دفاع از منافع خود در برابر فشارهای خارجی است. از سوی دیگر، برخی گزارش‌ها حاکی از آن است که ترامپ دستور تحریم بسیاری از کشتی‌های ایرانی را صادر کرده و آنها را در وضعیت نامشخصی قرار داده است. این اقدامات، بخشی از استراتژی کلی ایالات متحده برای افزایش فشار بر ایران و وادار کردن آن به پذیرش شرایط مورد نظر واشنگتن است.

بازنگری در معافیت‌های تحریمی

در ادامه سیاست‌های فشار حداکثری، ایالات متحده در حال بازنگری در معافیت‌های تحریمی است که به برخی کشورها اجازه می‌داد تا با ایران همکاری‌های محدودی داشته باشند. تمی بروس، سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا، اعلام کرد که دولت ترامپ در حال ارزیابی این معافیت‌ها است. به عنوان مثال، معافیت عراق برای پرداخت هزینه برق وارداتی از ایران هنوز تمدید نشده است. این در حالی است که آمریکا از عراق خواسته تا وابستگی خود به منابع انرژی ایران را کاهش دهد و به سمت استقلال انرژی حرکت کند.

علاوه بر این، ایالات متحده به دنبال افزایش فشار بر عراق برای ازسرگیری صادرات نفت از منطقه کردستان به ترکیه است. مقامات آمریکایی بر این باورند که افزایش تولید نفت عراق می‌تواند به کاهش قیمت‌های جهانی نفت کمک کند و فضای بیشتری برای کاهش صادرات نفت ایران فراهم آورد. این اقدامات، بخشی از استراتژی کلی واشنگتن برای محدود کردن درآمدهای نفتی ایران و افزایش فشار بر اقتصاد این کشور است.

تحرکات دیپلماتیک روسیه

در میان این فشارها، روسیه به‌عنوان یک بازیگر کلیدی در منطقه، تلاش‌های دیپلماتیک خود را برای میانجی‌گری بین ایران و ایالات متحده ادامه می‌دهد. سرگئی ریابکوف، معاون وزیر خارجه روسیه، اخیراً با کاظم جلالی، سفیر ایران، دیدار کرده و به بررسی تلاش‌های بین‌المللی برای حل مسئله برنامه هسته‌ای ایران پرداخته است. این دیدار نشان‌دهنده تمایل روسیه برای ایفای نقش سازنده در تنش‌های منطقه‌ای است.

میخائیل اولیانوف، نماینده روسیه در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، نیز تأکید کرده که روسیه آماده است تا در مذاکرات دیپلماتیک میان ایران و آمریکا نقش میانجی را ایفا کند. او همچنین از نبود اراده سیاسی در گذشته برای احیای توافق هسته‌ای سخن گفت و افزود که اگر مذاکرات جدیدی آغاز شود، ممکن است ماه‌ها به طول بینجامد. اولیانوف همچنین مخالفت خود را با افزودن مسائل موشکی و منطقه‌ای به مذاکرات ابراز کرد، چرا که به نظر او این مسائل می‌توانند روند مذاکرات را پیچیده و بی‌نتیجه سازند.

سیاست فشار حداکثری به مثابه ابزاری برای مذاکره؟

دونالد ترامپ در مصاحبه‌ای اخیر اعلام کرد که نامه‌ای به رهبری ایران نوشته و در آن ابراز امیدواری کرده که تهران برای مذاکره آماده باشد. این اظهارات نشان‌دهنده رویکرد دوگانه کاخ سفید است که به‌طور همزمان از اهرم فشار حداکثری و دیپلماسی برای دستیابی به اهداف خود استفاده می‌کند. از زمان آغاز دوره دوم ریاست‌جمهوری ترامپ، سیاست فشار حداکثری به‌شدت تشدید شده است و تحریم‌های اقتصادی و امنیتی بیشتری علیه ایران وضع شده است.

واشنگتن امیدوار است که با اعمال فشار و محدود کردن منابع مالی ایران، تهران را به پذیرش شرایط خود مجبور کند. تحریم‌ها، به ویژه کاهش صادرات نفت ایران، به‌عنوان ابزاری برای دستیابی به یک توافق جامع و پایدار با ایران عمل می‌کند. در حالی که ترامپ به‌طور مداوم بر اهمیت مذاکره مستقیم تاکید کرده، به‌نظر می‌رسد که فشارهای موجود در حال آماده‌سازی فضای مناسب برای آغاز مذاکرات از موضع قدرت است.

وضعیت کنونی روابط ایران و ایالات متحده، ترکیبی از فشارهای اقتصادی شدید و تلاش‌های دیپلماتیک پنهان است. از یک سو، تحریم‌های گسترده و طرح‌هایی مانند بازرسی نفتکش‌های ایرانی، نشان‌دهنده عزم واشنگتن برای افزایش فشار بر تهران است. از سوی دیگر، تحرکات دیپلماتیک روسیه و اظهارات اخیر ترامپ درباره ارسال نامه به ایران، نشان‌دهنده تمایل برای ایجاد فضایی برای مذاکرات احتمالی است. در این میان، ایران همچنان بر مواضع خود پایدار است و هرگونه مذاکره تحت فشار را رد می‌کند. آینده این تنش‌ها به تعاملات پیچیده دیپلماتیک و تحولات منطقه‌ای بستگی دارد، اما به نظر می‌رسد که راه‌حلی پایدار تنها از طریق گفت‌وگو و کاهش تنش‌ها ممکن خواهد بود.