تهدید وزیر به احضار

به گزارش روزنامه شرق: «این 30 فیلم اکران شوند، به مجلس احضار می‌شوید». این عنوان خبرساز، صحبت‌های بیژن نوباوه، نایب‌رئیس کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی و از اعضای فعلی شورای پروانه نمایش، خطاب به وزیر ارشاد است.

وزیر ارشادی که به‌تازگی در دیدار با اعضای شورای عالی تهیه‌کنندگان سینما، با دفاع از ترکیب اعضای شورای پروانه نمایش سازمان سینمایی از صلاحیت آنها صحبت و تأکید کرد که اکثر قریب به اتفاق اعضای این شورا دارای مدارج علمی بالا و تحصیل‌کرده هستند و نگاه فرهنگی و هنرمندانه دارند و برخی از آنها، حوزه سینما را شبانه‌روز پیگیری می‌کنند، دائم فیلم می‌بینند و نگاه علمی و هنرمندانه به آثار تولیدشده در این حوزه دارند. از نام شورا مشخص است که تصمیمات آن توسط همه افراد گرفته می‌شود و تنها یک فرد در شورای پروانه نمایش تصمیم‌گیرنده نیست.

اما نوباوه در اعتراض‌های اخیرش به وزیر ارشاد به بیش از30 فیلم مسئله‌دار اشاره کرده و گفته است که این فیلم‌ها از کمیته شورای نمایش مجوز نمایش گرفته‌اند و تأکید کرده است در این فیلم‌ها ارزش‌های اخلاقی، انقلابی و ملی زیر سؤال رفته است و با وجود مخالفت‌های صورت‌گرفته، این فیلم‌ها در کمیته شورای نمایش مجوز گرفته‌اند اما اگر این فیلم‌ها اکران شوند ما وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی را به مجلس فرا خواهیم خواند و مطمئنا اکران آن با واکنش عمومی مواجه خواهد شد.

نوباوه در حالی از تعدادی فیلم مسئله‌دار نام می‌برد که عموما بسیاری از فیلم‌ها در دوران همه‌گیری کرونا و تعطیلی سینماها و عدم تشکیل شوراهای پروانه ساخت و نمایش، در صف تصمیم‌گیری مانده‌اند و برخی در بازه زمانی خرداد تا شهریور سال جاری پروانه نمایش دریافت کردند و با اعلام وضعیت عادی‌تر برای سینماها در نهایت برخی از آنها راهی اکران شدند و متر و معیار او در مسئله‌داربودن این تعداد فیلم دقیقا مشخص نیست.

اما قطعا دفاع وزیر ارشاد از اکران فیلم «گشت ارشاد 3»، یکی از فیلم‌هایی که زمزمه‌های توقیفش به واسطه حضور بازیگری که به خارج از ایران مهاجرت کرده است به گوش می‌رسید، از بحث‌برانگیزترین موضوعات هفته‌های اخیر بوده است: «اگر یک تهیه‌کننده یا کارگردانی ۱۰ میلیارد هزینه می‌کند و یک فیلم سینمایی می‌سازد، نباید سرمایه این افراد برای رفتار یک بازیگر به خطر بیفتد». این صحبت‌های محمدمهدی اسماعیلی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، درباره فیلمی است که این روزها بیشترین آمار مخاطب در سینماها را دارد و سینماگرانی که فیلم‌هایشان با مشکل در اکران روبه‌روست را دلگرم کرده است و باید دید مواضع او در مقابل لیست بلندبالای فیلم‌های توقیفی سال‌های اخیر چه خواهد بود؟

مدتی قبل هم محمد خزاعی، رئیس سازمان سینمایی، با حضور در مجلس شورای اسلامی گزارشی از وضعیت، مشکلات و چالش‌های سینما، موضوعاتی مانند محتوای ضعیف فیلم‌های تولیدشده، تحول در سینمای کشور، قدرت حاکمیت غیررسمی در عرصه هنر، نظارت همراه با برنامه‌ریزی از طرف وزارت ارشاد، تعیین بسته زمانی مشخص‌شده برای رسیدن به اهداف، حفاظت از فرهنگ در قالب سینما، همچنین حمایت از فیلم‌سازان انقلابی، مشکلات معیشتی هنرمندان در دوران کرونا، بیمه هنرمندان و اصلاح آیین‌نامه سازمان سینمایی و ضرورت‌های پیش‌رو به اعضای کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی ارائه داد.

او در بخشی از صحبت‌هایش با بیان اینکه سینمای ایران در کنار رشد علمی و نظامی مهم‌ترین شناسه و شاخصه بین‌المللی ماست گفت: «این بدان معنا نیست که به نقطه ایدئال و مطلوب رسیده‌ایم. بخشی از تولیدات سینمایی، قابل دفاع نیستند و در شأن یک خانواده ایرانی و مسلمان نیست. قطعا از این پس، به آثار ضعیف و سخیف پروانه ساخت و نمایش نمی‌دهیم زیرا سینمای ایران سینمای فرهنگی، اندیشه‌محور و سینمای خانواده‌مدار است. مسیر پیش‌روی سینما بسیار امیدوارکننده است و با توجه به برنامه‌ریزی‌ها، تعاملات و افق‌های پیش‌بینی‌شده در چهار سال آینده در حوزه تولید، حمایت از سینماگران و توسعه زیرساخت‌های سینما اتفاق‌های خوبی خواهد افتاد».

رئیس سازمان سینمایی با بیان اینکه مردم دوست دارند فیلم سالم ببینند و تلاش خواهیم کرد که این خواسته برآورده شود، گفت: «ما مخالف فیلم در حوزه‌های سیاسی یا ژانرهای دیگر نیستیم اما دیگر در میان آثار تولیدی، فیلم مبتذل نخواهیم داشت. اگرچه سازمان سینمایی الان با انبوهی از تولیدات دپوشده مواجه است که باید مشکلات و اشکالات آنها مدیریت شود اما در دولت جدید هیچ مجوزی برای ساخت فیلم‌های سخیف و مبتذل صادر نمی‌کنیم».

او با بیان اینکه در زمینه صدور مجوز ساخت و اکران با هنرمندان شفاف خواهیم بود، ادامه داد: «اگر طرحی دارای ایراد است در صورت اصلاح کامل، مجوز ساخت خواهد گرفت و با این روش دیگر کارگردان و سازندگان فیلم بعد از ساخت اثر گرفتار موانع و آسیب نمی‌شوند». او از اصلاح آیین‌نامه‌های شوراهای مختلف، مؤسسات و جشنواره خبر داد و افزود: «احیای سینمای خانواده‌محور را از جمله مأموریت‌های مهم سازمان سینمایی در دوره جدید می‌دانم، می‌توان چشم‌انداز سینمای ایران در سال ۱۴۰۱ را تحقق سینمای خانواده‌محور، قصه‌گو و اخلاق‌مدار دانست».

ضرورت بازسازی و تحول سینما، لزوم حرکت بر ریل انقلاب و ایجاد تحرک انقلابی در همه بخش‌های سینما و هنر در راستای نقشه راه بیانیه گام دوم انقلاب، تحول ساختارها، تقویت نیروی انسانی جدید، توجه جدی به مضامین انقلاب اسلامی و دفاع مقدس، دیپلماسی فرهنگی و منافع ملی و حمایت از فیلم‌های اجتماعی و کمدی با مضامین سالم و خانواده‌محور از‌جمله گزاره‌های مورد تأکید رئیس سازمان سینمایی بود.

حالا اما به بهانه صحبت‌های اخیر بیژن نوباوه نگاهی به کارنامه اعضای جدید شورای پروانه نمایش می‌اندازیم.

حجت‌الاسلام محمد قمی: رئیس سازمان تبلیغات اسلامی، عضو هیئت امنای این سازمان و همچنین عضو حقوقی شورای عالی انقلاب فرهنگی، شورای عالی فضای مجازی و شورای عالی جوانان است.

محمدحسین نیرومند: او در دولت‌های نهم و دهم، مشاور هنری وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی بود، در دولت سیزدهم هم به‌عنوان مشاور هنری و سینمایی منصوب شد. نیرومند، فارغ‌التحصیل کارشناسی طراحی صنعتی از دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران و دارای گواهینامه درجه یک هنری است. او در دوره‌ای، سردبیر و مدیرمسئول کیهان کاریکاتور بود و از‌جمله سوابقش، می‌توان به مدیریت گروه جوان و طرح و برنامه شبکه دو سیما، سرپرستی دفتر طنز مرکز هنرهای تجسمی و معاونت سینمایی حوزه هنری و دبیری شورای ارزشیابی هنرمندان، نویسندگان و شاعران کشور اشاره کرد. مدیرعاملی انجمن سینمایی انقلاب و دفاع مقدس از دیگر سوابق محمدحسین نیرومند است.

پژمان لشگری‌پور: تهیه‌کننده سینما و نماینده شورای پروانه ساخت. او فارغ‌التحصیل رشته علوم و حقوق سیاسی از دانشگاه تهران و دانش‌آموخته کارگردانی و تدوین سینما از حوزه هنری سازمان تبلیغات اسلامی است. لشگری‌پور فعالیت هنری‌اش را از سال 1373 آغاز کرد. او چندین فیلم کوتاه مستند و داستانی را کارگردانی کرده است.

پرویز شیخ‌طادی: کارگردان، فیلم‌نامه‌نویس و طراح صحنه و لباس سینمای ایران است. «روزهای زندگی»، «شکارچی شنبه» و «سینه‌سرخ» از‌جمله فیلم‌هایی است که او نوشته و کارگردانی کرده است.

سعید مستغاثی: منتقد، نویسنده و نماینده شورای پروانه ساخت. او کار تحقیقاتی و نوشتاری را از سال ۱۳۶۷ با انتشارات سروش و کتاب «تقویم تاریخ انقلاب اسلامی» آغاز کرد. او از اوایل دهه ۷۰ از طریق همکاری با بنیاد سینمایی فارابی و فصلنامه این بنیاد وارد مطبوعات سینمایی شد و از آن پس در نشریات مختلف قلم زد. از جمله: هفته‌نامه سینما، دنیای تصویر، نقد سینما، سوره، اطلاعات بین‌الملل، فیلم و سینما، فیلم و هنر، آفرینش، بنیان، آیینه جنوب، بهار، نوروز، حیات نو، همشهری، جهان سینما، فیلم‌نگار و... و در این نشریات مسئولیت‌هایی از قبیل دبیر سرویس نقد فیلم، دبیر بخش ایرانی، مسئول بخش خارجی و... را برعهده داشت. مستغاثی از سال ۱۳۷۴ به برنامه‌سازی در تلویزیون روی آورد؛ ابتدا برای برنامه‌هایی همچون «سینما تئاتر ۷۴»، «با شما برای شما»، «زن در تاریخ سینما» و «مستند ۴» نویسندگی و کارشناسی کرد و سپس با کارگردانی مجموعه مستند - داستانی «محراب انقلاب» در سال ۱۳۸۴ وارد جرگه فیلم‌سازی شد. پس از آن ساخت مجموعه‌های مستند «راز آرماگدون»، «پیش از آغاز»، «آب در هاون»، «راز آرماگدون۲: ارتش سایه‌ها»، «راز آرماگدون۳: معبد تاریکی»، «راز آرماگدون۴: پروژه اشباح»، «اشغال»، «...و اینک آخرالزمان» و «در مسیر نیل» در کارنامه او به ثبت رسیده‌ است. وی هم‌اکنون در حال ساخت مجموعه‌ای مستند درباره تمدن اسلامی است.

رضا شاکری: از مدیران سازمان صداوسیما.

جواد رمضان‌نژاد: رئیس مرکز سیمافیلم. او مدتی عهده‌دار مدیریت شبکه پنج بود و پیش از آن نیز مدیریت شبکه افق را برعهده داست و قبل از آن هم مدیر گروه مستند شبکه چهار، عضو شورای طرح و برنامه شبکه چهار سیما، عضو شورای راهبردی مرکز سیمافیلم، عضو شورای بررسی طرح برنامه‌های مستند سیما، مدیر مجتمع آموزشی شهید آوینی مرکز بسیج صداوسیما، سردبیر بخش‌های خبری مختلف رادیو و تلویزیون و... بوده است.

سهیلا صادقی: استاد علوم اجتماعی دانشگاه تهران.

و در نهایت بیژن نوباوه که هم نایب‌رئیس کمیسیون فرهنگی مجلس است و هم عضو جبهه پایداری است؛ طیف سیاسی اصولگرا و البته رادیکالی که همواره مواضع اعضایش حاشیه‌ساز بوده است. نوباوه در حالی نایب‌رئیسی کمیسیون مجلس را برعهده دارد که مرتضی آقاتهرانی از دیگر اعضای جبهه پایداری رئیس این کمیسیون است. آقاتهرانی تا چندی پیش و قبل از صادق محصولی دبیرکلی پایداری را هم برعهده داشت و یکی از نیروهای شاخص این طیف اصولگرا محسوب می‌شود. نکته قابل تأمل این است که گویا به نوعی حوزه فرهنگی در مجلس در اختیار همین گروه سیاسی یعنی پایداری‌هاست و خط و ربط‌های فرهنگی مجلس را آنها تعیین می‌کنند؛ نیروهایی که از یک‌ سو همواره با بدنه اصلی اصولگرا زاویه‌های جدی داشته‌اند و خاصه در حوزه سیاسی هیچ‌گاه تمایلی به وحدت با اکثریت اصولگرایان نداشته‌اند که شاهد مثالش اختلافات وسیع ایشان در هر انتخابات با دیگر اصولگرایان است. از سوی دیگر پایداری‌ها در حوزه فرهنگی هم خوانش متفاوتی نسبت به قاطبه اصولگرایان دارند؛ آنها خود را انقلابی‌تر می‌دانند و حتی با استناد به سخنان اعضای نزدیک به پایداری می‌‌توان گفت که رئیسی نیروی ایدئال آنها نبوده است؛ چنان‌که پیش از انتخابات ریاست‌جمهوری زمزمه‌هایی به گوش می‌رسید که شاید آنها از سعید جلیلی حمایت کنند که البته با کناره‌گیری جلیلی از انتخابات به نفع رئیسی محمل ایجاد چنین اختلافی به‌وجود نیامد. حالا اما گرچه پایداری‌ها شاید از نظر انقلابی‌گری چندان با دولت رئیسی همخوان نباشند اما به هر روی به نظر می‌رسد که در حوزه فرهنگی پایگاه مجلس را در اختیار دارند و همین اظهارنظر نوباوه را می‌توان به نوعی نشانه‌ای از تفاوت نسبی نگاه فرهنگی و ایدئولوژیک نیروهای پایداری مستقر در مجلس با دولت رئیسی دانست؛ زیرا پایداری‌ها پیش از این از نظر فکری منسوب به دیدگاه‌های آیت‌الله مصباح بوده‌اند؛ شخصیتی که علاوه بر وجه سیاسی در حوزه فکری و اندیشه‌ای نظرات خاص خود را داشت و طبیعی است که نیروهای علاقه‌مند به او حتی پس از درگذشتش سعی کنند حامل ایدئولوژی‌های طیف متبوع خود و البته آیت‌الله مصباح‌یزدی باشند و در این مسیر به بهانه اکران چند فیلم حتی از وزیر فرهنگ و ارشاد دولت اصولگرای سید‌ابراهیم رئیسی هم رد شوند.