قابی از زنان و زندگی

 بیشتر پیش‌فرض‌ها مردانه هستند؛ کافی است کمی به پیامک‌هایی که از طرف شرکت‌ها و مراکز خدمات پس از فروش و بانک‌ها برای شما ارسال می‌شود دقت کنید تا متوجه شوید که پیش‌فرض یک جهان مردانه، چقدر نهادینه شده است. این مسئله هرچند فقط به کشور ما باز نمی‌گردد و سبقه‌ای جهانی دارد، اما نمی‌شود منکر آن شد که در جوامع مردسالاری چون ایران نمود بیرونی بارزتری دارد. نابرابری جنسیتی یکی از واژه‌های چالش‌برانگیز در جامعه‌شناسی و مکتب فمینیسم محسوب می‌شود و بر این اساس به نظر می‌رسد تعاریف اجتماعی از پیش به گونه‌ای ساخته شده‌اند تا زنان در مرتبه پایین‌تری از مردان قرار بگیرند. این عدم برابری در تمامی وجوه عرصه زندگی اعم از اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و فرهنگی وجود دارد. در این یادداشت تلاش شده تا با تعریف نابرابری جنسیتی از دیدگاه‌های مختلف، زمینه‌های بروز آن بررسی شود. شاید بتوان این نظر را پذیرفت که مسائلی چون تبعیض‌، کلیشه‌سازی‌ و شکاف‌های جنسیتی نیز در زیرمجموعه تعریف نابرابری جنسیتی قرار بگیرند؛ از این منظر به نظر می‌رسد ما با کلیتی مواجهیم که می‌تواند همه تعاریف‌ زیرمجموعه نابرابری جنسیتی را نیز در بر بگیرد. در سال 2021، شاخص جهانی شکاف جنسیتی برای ایران 0.58 بود. اگرچه شاخص شکاف جنسیتی جهانی ایران در سال‌های اخیر نوسان قابل‌توجهی داشته است، اما در دوره 2006 تا 2021 کاهش یافته و به شاخص 0.58 در سال 2021 ختم می‌شود. ایران در انتهای شاخص گزارش جهانی شکاف جنسیتی در سال 2022 قرار داشت. از زمانی که جنسیت به جای عدالت، معیار و ملاک ارزش‌ها و انتخاب‌های انسانی قرار گرفت، تفاوت‌هایی که زیبایی و جذابیت طبیعت در گرو آنهاست، ارزش و اهمیت خود را از دست داد و طبیعت انسانی که یارای تحمل تفاوت‌ها را نداشت، دچار معلولیت و تنگی ظرفیت پذیرش تنوع شد. زندگی اجتماعی و همکاری بلاانقطاع زنان و مردان سبب به‌وجودآمدن تمدن‌های بزرگ شد. اما از وقتی جنسیت‌گذاری به‌عنوان راهی برای ساختاربخشیدن به زندگی اجتماعی شناخته شد، طبیعت عادل که همه را به‌طور برابر و بدون هیچ قضاوتی در خود جا داده بود، دچار و درگیر بی‌عدالتی شد. موقعیت‌های جنسیتی بر عدالت پیشی گرفتند و فرهنگ نابرابری و بی‌عدالتی در زمین گسترش یافت. از آن پس تاکنون این جنسیت است که به جای عدالت بر جهان حکم می‌راند. تفاوت‌ها و به‌ دنبال آن تبعیض‌های جنسیتی که برخاسته از اجتماع و فرهنگ هستند، اجازه می‌دهند که زن و مرد در نقش یکدیگر ظاهر شوند اما اجازه نمی‌دهند برابری جنسیتی محقق شود. یعنی اگر زنی کار خارق‌العاده یا رشادتی بی‌نظیر انجام دهد، کاری مردانه کرده است و اگر مردی رفتار عاطفی آغشته به ترس از خود نشان دهد، از مردانگی خلع و به نفرین زن‌بودن دچار شده است. نابرابری جنسیتی پایه‌گذار و پی‌ریز نابرابری ساختارهای اجتماعی سیاسی و قوی‌تر آنهاست که بر جهان انسان‌ها و طبیعت از راه زور و خشونت تحمیل شده است. نابرابری جنسیتی ریشه سایر نابرابری‌ها و تبعیض‌ها است؛ هرچند امروزه در جوامع مختلف میزان نابرابری جنسیتی متفاوت است. به نظر می‌رسد به‌غیر از اجتماعات انسان‌های اولیه نمی‌توان اجتماع یا جامعه‌ای را پیدا کرد که در آن نابرابری جنسیتی سبب شکل‌گیری ساختار‌های نابرابر در‌هم تنیده‌شده‌ای همچون نژاد و طبقه و دیگر تبعیض‌های نهادینه‌شده نباشد. امسال گروه اجتماعی روزنامه «شرق»، زنان را به عنوان چهره سال انتخاب می‌کند. آنهایی که امسال سرشان بریده و در شهر گردانده شد، آنها که آماج مسمومیت‌ قرار می‌گیرند و آنها که سوژه هر روزه اخبار بودند، امسال اتفاقات زیادی را در کشور رقم زدند و توانستند بگویند: بله! ما مسئله هستیم و باید به مسائل ما گوش کنید. از ماجرای مرگ مهسا امینی تا امروز، زنان نماد تغییرند، هرچند همه چیز آهسته پیش می‌رود، اما آینده این زنان روشن است. با آرزوی آزادی نیلوفر حامدی و الهه محمدی و تقدیم این صفحات به آنها و خانواده چشم‌انتظارشان، زنان و مطالباتشان را زیباترین قاب 1401 معرفی می‌کنیم... .