آزمون ایمان و سیاست در رم

پس از آنکه جی‌دی ونس با استناد به یک مفهوم کاتولیک قرون وسطایی، از سرکوب مهاجران توسط دولت ترامپ دفاع کرد و با واکنش تند پاپ فرانسیس روبرو شد، حالا قرار است راهی رم شود. ونس، که به تازگی به مذهب کاتولیک گرویده، پیش‌تر با ارائه شاخه زیتونی، خود را «کاتولیکی تازه‌کار» خوانده بود که باید چیزهای زیادی بیاموزد و به رهبر بزرگترین شاخه مسیحیت جهان ادای احترام کرده بود.

اکنون، ونس برای سفری سه‌روزه عازم رم است که شامل دیدارهای سطح بالا در واتیکان می‌شود؛ جایی که توازن ظریف او میان ایمان و سیاست ممکن است بار دیگر زیر ذره‌بین قرار گیرد. این نماینده ارشد رئیس‌جمهور وارد «سریر مقدس» (حکومت مرکزی کلیسای کاتولیک) می‌شود که برخی از حامیان ترامپ آن را با تمسخر، خانه یک پاپ «به‌اصطلاح مترقی» (woke) می‌نامند.

قرار است ونس روز شنبه با کاردینال پیترو پارولین، وزیر امور خارجه واتیکان و مرد شماره دوی پاپ فرانسیس، دیدار کند. هنوز مشخص نیست که آیا دیداری میان ونس و خود پاپ نیز صورت خواهد گرفت یا خیر.

ورود معاون رئیس‌جمهور آمریکا به واتیکان در زمانی رخ می‌دهد که مقامات ارشد آن از ملی‌گرایی مبتنی بر شعار «اول آمریکا»ی دولت ترامپ، کارزار این دولت علیه مهاجران – که یکی از دغدغه‌های اصلی پاپ فرانسیس است – و کاهش کمک‌های خارجی آمریکا که به گفته موسسات خیریه کاتولیک، ضربه‌ای «فاجعه‌بار» به توانایی آن‌ها برای کمک به میلیون‌ها نفر در سراسر جهان زده، به شدت نگران هستند. این سفر همچنین در بحبوحه اختلافات عمیق در کلیسای کاتولیک آمریکا انجام می‌شود، جایی که به نظر می‌رسد پاپ و دولت ترامپ در دو جبهه مخالف قرار گرفته‌اند.

این شکاف در هیچ کجا آشکارتر از تفرجگاه مار-آ-لاگوی دونالد ترامپ در پالم بیچ فلوریدا در ۱۹ مارس نبود؛ زمانی که اسقف جوزف ای. استریکلند – از منتقدان صریح پاپ فرانسیس که توسط واتیکان از مقام خود برکنار شده بود – برای سخنرانی در رویدادی به میزبانی گروه حامی ترامپ «کاتولیک‌ها برای کاتولیک‌ها» دعوت شد. در صفحه اصلی وب‌سایت این گروه، تصاویر ترامپ، استریکلند و مایکل فلین (مشاور امنیت ملی سابق ترامپ) دیده می‌شود، اما تصویری از پاپ فرانسیس نیست. در پیامی که میان ده‌ها کشیش محافظه‌کار کاتولیک حاضر در آن مراسم توزیع شد، این اسقف تگزاسی بار دیگر پاپ را مورد انتقاد قرار داد و این بار او را متهم کرد که از «رد کردن ندای وسوسه‌انگیز لواط» امتناع می‌ورزد؛ اشاره‌ای آشکار به رویکرد تعاملی پاپ فرانسیس با جامعه  چپهای تندروی حامی هویت جنسی.

یکی از مقامات ارشد واتیکان که نخواست نامش فاش شود، درباره کاتولیک‌های محافظه‌کار نزدیک به دولت ترامپ گفت: «شکی نیست که هدف برخی از این منتقدان، تضعیف اقتدار پاپ، کمرنگ کردن آموزه‌های او و ادعای این است که آن‌ها نماینده یک مسیحیت ناب، صحیح و سخت‌گیر هستند.» با این حال، این مقام افزود که گفتگوهای عمل‌گرایانه با ونس به نفع واتیکان است. او درباره تنش‌ها گفت: «البته همه این‌ها وجود دارد، اما فکر نمی‌کنم واقعاً بر فضا تأثیر بگذارد. به نظرم محتوای گفتگوها کلیدی خواهد بود، نه اینکه فرد با چه کسانی معاشرت می‌کند.»

منابع داخلی واتیکان می‌گویند که سریر مقدس به دنبال تعامل صمیمانه با ونس خواهد بود، هم به عنوان یک کاتولیک نسبتاً جدید – او در سال ۲۰۱۹ به این مذهب گروید – و هم به عنوان نماینده دولتی آمریکایی که واتیکان به دنبال تعامل با آن بر سر نکات کلیدی دیپلماتیک است. سریر مقدس، مانند کاخ سفید، از آتش‌بس در اوکراین حمایت می‌کند. پاپ فرانسیس همچنین پایان جنگ در نوار غزه را امری فوری می‌داند. انتظار می‌رود واتیکان هر دوی این موضوعات را با ونس مطرح کند.

ویکتور گیتان، نویسنده کتاب «دیپلمات‌های خدا: پاپ فرانسیس، دیپلماسی واتیکان و آخرالزمان آمریکا» به واشنگتن پست می‌گوید: «حقیقت این است که پاپ فرانسیس از این دیدار استقبال خواهد کرد. یکی از دلایل این است که ونس به تازگی به این مذهب گرویده، اما نقاط اشتراکی نیز میان واتیکان و دولت ترامپ وجود دارد.»

تنش‌ها با پاپ 

زمان‌بندی این سفر البته پیچیده است. پاپ فرانسیس پس از ابتلا به ذات‌الریه‌ای که تقریباً جانش را گرفته بود، دوران نقاهت را سپری می‌کند. ونس همچنین در شلوغ‌ترین و مقدس‌ترین روزهای واتیکان، یعنی در آستانه یکشنبه عید پاک، وارد می‌شود. اما ناظران می‌گویند اگر نوعی ملاقات ترتیب داده نشود، متعجب خواهند شد و اعلام دیدارهای پاپ پس از انجام آن‌ها، امری غیرمعمول نیست. به گفته ناظران واتیکان، یک احتمال، نوعی برخورد یا تبرک قبل، حین یا بعد از مراسم عشای ربانی عید پاک در کلیسای سنت پیتر در روز یکشنبه است.

اگر هیچ دیداری صورت نگیرد، به سختی می‌توان آن را به گردن وضعیت سلامتی پاپ انداخت. او هفته گذشته دیداری کوتاه با پادشاه چارلز و ملکه کامیلا از بریتانیا داشت و روز پنجشنبه از یک زندان بازدید کرد. علیرغم دستور پزشکان برای استراحت، پاپ فرانسیس در هفته‌های اخیر چندین بار در انظار عمومی ظاهر شده است. ماسیمو فاجیولی، الهی‌دان کاتولیک در دانشگاه ویلانوا، می‌گوید: «از زمان پایان وضعیت اضطراری پزشکی، پاپ با افراد زیادی ملاقات کرده است – او با کسانی که بخواهد ملاقات می‌کند. اگر او ونس را نپذیرد، این یک انتخاب خواهد بود.»

در آستانه تحلیف ترامپ در ژانویه، پاپ فرانسیس برنامه رئیس‌جمهور برای اخراج دسته‌جمعی مهاجران غیرقانونی را «شرم‌آور» خواند؛ بازتابی از خصومتی که روابط پاپ با اولین دوره ریاست‌جمهوری ترامپ را تعریف می‌کرد. در همان ماه، پاپ فرانسیس چهره‌ای لیبرال به نام کاردینال رابرت مک‌الروی را به ریاست اسقف‌نشین اعظم واشنگتن منصوب کرد. مک‌الروی به شدت از سرکوب مهاجران توسط دولت انتقاد کرده و آن را «جنگ ترس و وحشت» توصیف کرده است. و این هفته، کنفرانس اسقف‌های کاتولیک ایالات متحده، نگران از اقدامات ترامپ برای کاهش بودجه دولت و کاهش مالیات‌ها، بیانیه‌ای سیاستی صادر کرد و گفت: «کاهش مالیات‌هایی که عمدتاً به نفع افراد ثروتمندتر است، نباید از طریق کاهش بودجه مراقبت‌های بهداشتی و غذایی برای خانواده‌هایی که برای تأمین معاش تلاش می‌کنند، ممکن شود.»

اینکه ونس توانسته در طول هفته مقدس دیداری در واتیکان برنامه‌ریزی کند، ممکن است فرصتی بوده که نمی‌توان از آن گذشت. به گفته منابع آگاه از برنامه سفر او، تمرکز اصلی دستور کار دیپلماتیک ونس در هفته آینده، سفر به هند است؛ متحدی کلیدی در حالی که ایالات متحده به دنبال بازسازی تجارت جهانی و رهبری ائتلافی علیه چین است. هند همچنین کشور مبدأ والدین همسر او و مکانی است که ونس هرگز از آن بازدید نکرده است. اما توقف معاون رئیس‌جمهور در ایتالیا در مسیر هند، و همزمانی این سفر با عید پاک، عملاً تجربه‌ای یک بار در زندگی برای این کاتولیک تازه‌وارد است. او روز جمعه در رم با جورجیا ملونی، نخست‌وزیر ایتالیا، دیدار خواهد کرد؛ تنها یک روز پس از دیدار ملونی با ونس و ترامپ در کاخ سفید، در حالی که رئیس‌جمهور با رهبران مختلف جهان در مورد تجارت و تعرفه‌های جهانی دولتش گفتگو می‌کند.

در نتیجه، سفر ونس به ایتالیا کمتر به دنبال اولویت‌های فوری دیپلماتیک است و بیشتر راهی برای برجسته کردن ایمان معاون رئیس‌جمهور – علیرغم تنش‌های او با رهبران ارشد کلیسا – به نظر می‌رسد. یک مقام ارشد کاخ سفید با «بسیار مهم» خواندن حضور ونس در رم در عید پاک، گفت که حضور او در آنجا مکمل برنامه‌های دیگر تیم ترامپ در طول هفته مقدس خواهد بود که شامل برگزاری دو مراسم دعا و عبادت مسیحی در کاخ سفید است.

رهبران کاتولیک که منتظر این دیدار هستند، انتظار ندارند که معاون رئیس‌جمهور هنگام ملاقات با مقامات واتیکان، به رویارویی یا انتقاد بپردازد. کشیش جیمز مارتین، یک کشیش یسوعی و سردبیر مجله «امریکا»، به «تنش میان دیدگاه‌های سیاسی و دیدگاه‌های مذهبی» برای بسیاری از مقامات منتخب اشاره کرد و گفت «به نظر می‌رسد این مورد» در خصوص ونس نیز صادق باشد. مارتین، از مدافعان برجسته پذیرش جامعه چپ های تندرو در کلیسا، پیشتر علناً از طرح‌های اخراج مهاجران توسط ونس و ترامپ انتقاد کرده بود. او درباره دیدار آتی در واتیکان گفت: «امیدوارم معاون رئیس‌جمهور ونس آماده شنیدن کامل آموزه‌های کاتولیک در مورد پناهندگان و مهاجران، فقرا و نیازمندان باشد.»

شاخه زیتون معاون ترامپ

ونس از ابراز ایمان کاتولیک خود و همزمان انتقاد از رهبران کاتولیک هنگامی که اصول ترامپیسم را به چالش می‌کشند، ابایی نداشته است. در ماه ژانویه، ونس این سوال را مطرح کرد که آیا مقاومت اسقف‌های ایالات متحده در برابر سرکوب مهاجرت، بیشتر به مبالغی که برای اسکان مجدد مهاجران دریافت می‌کنند، مربوط نمی‌شود؟ او به شبکه سی‌بی‌اس نیوز گفت: «آیا آن‌ها واقعاً نگران سود نهایی خود هستند؟»

در ماه فوریه، پاپ فرانسیس در اقدامی فوق‌العاده، نامه‌ای به اسقف‌های ایالات متحده نوشت و در آن «اخراج‌های دسته‌جمعی» توسط دولت را به چالش کشید. در این نامه، به نظر می‌رسید پاپ به طور خاص ونس را به خاطر پیشنهاد استفاده از مفهوم کاتولیک قرون وسطایی «ordo amoris» (نظم عشق) برای دفاع از چنین اخراج‌هایی، مورد انتقاد قرار داده است؛ مفهومی که سلسله مراتبی را برای مراقبت مسیحی ترسیم می‌کند: ابتدا خانواده، سپس همسایگان، جامعه، هموطنان و در نهایت کسانی که فراتر از مرزها هستند. پاپ فرانسیس در پاسخ خود نوشت: «"نظم عشقی" واقعی که باید ترویج شود، آن است که با تأمل مداوم بر تمثیل "سامری نیکوکار" کشف می‌کنیم.»

دو هفته بعد، ونس در یک صبحانه دعا، ضمن اذعان به اختلافات، از پاپ به عنوان یک «کشیش بزرگ» و مردی که «به فکر گله پیروان خود است» دفاع کرد. ونس گفت: «فکر می‌کنم بسیاری از کاتولیک‌های محافظه‌کار بیش از حد درگیر انتقادات سیاسی خود از یک روحانی خاص یا رهبر کلیسای کاتولیک هستند.»

و علیرغم تنش‌های مجدد کنونی، زمینه‌هایی – از جمله سیاست‌های اجتماعی – وجود دارد که ونس و پاپ فرانسیس می‌توانند در آن به توافق برسند. بسیاری از کاتولیک‌های محافظه‌کار آمریکایی همچنان از پاپ فرانسیس استقبال می‌کنند، اگرچه برخی دیگر – از جمله روحانیون منصوب شده‌ای که انتظار می‌رود به پاپ احترام بگذارند – او را به یک چهره جنجالی تبدیل کرده‌اند و به تعامل او با جامعه چپ های افراطی که ادعای مترقی بودن دارند، تمرکز بر حقوق مهاجران و تغییرات آب و هوایی به عنوان مدرکی دال بر سوگیری لیبرال یا دست‌کم، آموزه‌های متناقض اشاره می‌کنند. اما همین پاپ، تئوری جنسیتی را معادل سلاح هسته‌ای خوانده، از جو بایدن و کامالا هریس به دلیل مواضعشان در قبال حقوق سقط جنین انتقاد کرده و خواستار ممنوعیت جهانی رحم اجاره‌ای شده است.

مائورو گاروفالو، رئیس روابط بین‌الملل در سازمان کاتولیک «سنت اجیدیو» مستقر در رم، می‌گوید: «شاید تمایل بخشی از حزب جمهوری‌خواه این باشد که پاپ را به عنوان یک فوق لیبرال حامی مهاجران به تصویر بکشد. اما همانطور که در طول سالیان بسیار زیاد کلیسای کاتولیک آموخته‌ایم، هیچ راهی برای گنجاندن آموزه‌های یک پاپ در دسته‌بندی‌های چپ یا راست وجود ندارد. آموزه‌های پاپ بسیار پیچیده‌تر از اینهاست.»