افزایش ۱۶‌درصدی میزان مقاومت آنتی‌بیوتیکی در جهان

رئیس دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی گفت: ۷۰ درصد عفونت‌های بیمارستانی و ناشی از مداخلات بهداشتی و درمانی با ساده‌ترین روش‌ها قابل پیشگیری هستند و می‌توانند بخش زیادی از بار مالی ناشی از عفونت‌های بیمارستانی را کاهش دهند.

در مراسم افتتاحیه یازدهمین کنگره تخصصی کنترل عفونت و استریلیزاسیون مواد و تجهیزات پزشکی، دکتر علیرضا زالی عفونت ناشی از خدمات سلامت را مسئله‌ای جدی در تمام جهان برشمرد که جغرافیا نمی‌شناسد. اگرچه در سال‌های اخیر با راهبردهای بسیار مهم در سطح سیاست‌گذاری و اجرا، عفونت بیمارستانی در‌حال کاهش است اما در کشورهای در‌حال‌توسعه خطر عفونت‌های بیمارستانی همچنان به‌عنوان یک چالش جدی مطرح است. زالی هشدارهای پیاپی سازمان بهداشت جهانی در این راستا را حاکی از اهمیت جدی موضوع مقاومت میکروبی و عفونت‌های بیمارستانی عنوان کرد. به گفته او، ۷۰ درصد عفونت‌های بیمارستانی و ناشی از مداخلات بهداشتی و درمانی با ساده‌ترین روش‌ها قابل پیشگیری هستند و می‌توانند بخش زیادی از بار مالی ناشی از عفونت‌های بیمارستانی را کاهش دهند. نیازمند نظام آماری مناسب، متقن و به‌هنگام در زمینه عفونت‌های بیمارستانی در کشور هستیم و باید آمار واقعی درباره عفونت‌های بیمارستانی در ایران را تخمین بزنیم. وی ایجاد نظام ملی مراقبت پیوسته سلامت در حوزه عفونت‌های بیمارستانی را ضروری برشمرد و ارتقا، توسعه و تخمین نظام مراقبت ملی کنترل عفونت بیمارستانی را پیام روشن این کنگره دانست. زالی با تأکید بر شناسایی میکروب و عامل ایجاد عفونت بیمارستانی گفت: در هر بیمارستان باید به کمک کمیته کنترل عفونت، نوع میکروب و عفونت شناسایی شود. توسعه، علمی‌سازی، افزایش توان فنی و میزان مداخلات این کمیته‌ها از دیگر راهبردهای پیشنهادی این کنگره در زمینه کنترل عفونت بیمارستانی است.

به گفته رئیس دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، در نظام اعتباربخشی ملی نیز باید جایگاه ممتازتری برای تشکیل منظم و اثربخش کمیته‌های کنترل عفونت بیمارستانی لحاظ شود.

وی تأکید کرد: بدون داشتن نظام آماری رسیدن به شاخص‌های اپیدمیولوژیک متقن میسر نیست. استفاده از ابزارهای مدرن نظیر هوش مصنوعی و یادگیری ماشینی می‌تواند در تشخیص پروفایل عفونت و طراحی راهبردهای اثربخش برای کنترل آن بسیار کمک‌کننده باشد تا بتوانیم بهترین استراتژی را برای ریشه‌کن‌کردن بیماری و کنترل عفونت به کار ببریم. زالی با اشاره به عوامل خطر عفونت‌های بیمارستانی گفت: گرچه درگیری چند ارگان، تروما، سوختگی، بستری در بخش‌های مراقبت ویژه بیش از سه روز و در بخش‌های عادی بیش از هفت روز، بیماری‌های زمینه‌ای، دیابت و سن بالا از‌جمله این عوامل هستند، اما الگوی عوامل خطر ابتلا به عفونت‌های بیمارستانی در کشور ما مشخص نیست؛ در‌حالی‌که بر اساس تشخیص عامل خطر، راهبردهای ما برای کنترل عفونت متفاوت خواهد بود. رئیس کنگره با اشاره به افزایش ۱۶‌درصدی میزان مقاومت آنتی‌بیوتیکی در جهان پس از پاندمی کرونا، تصریح کرد: مصرف نابجای آنتی‌بیوتیک در کشور ما نیز مقاومت آنتی‌بیوتیکی ایجاد کرده و این در حالی است که مصرف آنتی‌‌بیوتیک در ایران ۲.۶ برابر جهانی است. سه داروی آموکسی‌سیلین، سفکسیم و آزیترومایسین بالاترین تواتر مصرف در ایران را دارند.

رئیس کنگره شکل‌‌گیری سوش‌های جدید HIV، سل مقاوم و... را از‌جمله پیامدهای ناشی از مصرف نابجای آنتی‌بیوتیک‌ها عنوان کرد که در عرصه نظام مراقبت چالش‌آفرین هستند. به گفته زالی، تشکیل مجموعه اپیدمیولوژیک کشور‌شمول در مورد آمار عفونت‌های بیمارستانی، شکل‌گیری آرایش ارگانیسمی (باکتریایی، ویروسی و قارچی) عفونت‌های بیمارستانی در عرصه استانی و ملی، تشکیل کمیته‌های آموزش، استقلال و اثربخشی بیشتر کمیته‌های عفونت بیمارستانی، بازسازی تجهیزات بیمارستانی، توجه به کمیته‌های عفونت بیمارستانی در نظام اعتباربخشی از دیگر راهبردهای پیشنهادی این کنگره برای سیاست‌گذاران است. در ادامه این مراسم، دکتر محمد زینلی، رئیس گروه مدیریت بیماری‌های منتقله از آب و غذا و مقاومت میکروبی مرکز مدیریت بیماری‌های وزارت بهداشت نیز عفونت‌های ناشی از خدمات سلامت را یک مشکل جدی برای تمام کشورها عنوان کرد.

وی با اشاره به اهمیت این موضوع یادآور شد که اجرای برنامه‌های مؤثر پیشگیری و کنترل عفونت تا ۳۰ درصد باعث کاهش بروز عفونت‌های بیمارستانی می‌شوند.

به گفته او، در کشورهای با درآمد بالا از هر صد بیمار، هفت نفر و در کشورهای با درآمد پایین ۱۵ نفر در دوران بستری در بیمارستان‌ها به عفونت مبتلا می‌شوند.

وی در ادامه سخنان خود به تشریح برنامه کشوری مهار مقاومت میکروبی پرداخت و به اقداماتی نظیر تدوین برنامه‌ها، تدوین راهنماهای جامعه نظام مراقبت عفونت‌های بیمارستانی و اقدامات تعیین‌کننده کلیدی برای کنترل عفونت‌های بیمارستانی اشاره کرد.

در ادامه مراسم، دکتر امید زمانی، مدیر بخش بیماری‌های واگیر دفتر سازمان جهانی بهداشت در ایران نیز کنترل عفونت را موضوع بسیار مهمی برشمرد و به اقدامات سازمان بهداشت جهانی در سراسر جهان در این راستا اشاره کرد.

او با توجه به ظهور بیماری‌های نوپدید نظیر کووید که هم کادر درمان و هم مردم را تهدید می‌کند، درس‌‌آموخته‌های کووید را در اقدامات پیشگیری و کنترل عفونت و کنترل مقاومت میکروبی کمک‌کننده برشمرد.

وی یادآور شد که سازمان بهداشت جهانی پس از پاندمی کرونا به پیگیری و رصد برنامه کنترل عفونت در کل دنیا پرداخت. بسیاری از کشورها تا پیش از کرونا برنامه‌ای در این زمینه نداشتند اما هم‌اکنون با پیگیری‌های صورت‌گرفته، ۷۷ درصد کشورها در منطقه مدیترانه شرقی دارای برنامه کنترل عفونت هستند.

زمانی اجرای این برنامه را نیازمند هماهنگی بین‌بخشی و داخل‌بخشی برشمرد و تأکید کرد باید تعاملات در این خصوص تقویت شود. به گفته او، پیشنهاد سازمان بهداشت جهانی، فعال‌کردن کمیته کشوری و کارگروه‌های ملی برای مقابله با مقاومت میکروبی و کنترل عفونت است.

زمانی خاطرنشان کرد: تقویت نظام پیشگیری و کنترل عفونت باعث کاهش هزینه‌ها و بهبود مراقبت‌ها می‌شود؛ بنابراین می‌توان از تجربیات بومی برای افزایش دانش بشری در راستای کنترل عفونت استفاده کرد.

در ادامه این برنامه دکتر رضا شاه‌قدمی، دبیر علمی کنگره، با اشاره به اهداف برگزاری این گردهمایی علمی، شعار امسال این کنگره را عزم ملی جهت شکل‌گیری کنترل عفونت و استریلیزاسیون مواد و تجهیزات پزشکی در راستای چشم‌انداز ۱۴۰۴ عنوان کرد. به گفته وی، ۲۴۰ مقاله به دبیرخانه این کنگره تخصصی رسیده است که ۵۱ مقاله به صورت سخنرانی و ۱۷۳ مقاله نیز به‌صورت پوستر در این دو روز ارائه می‌شوند. همچنین ۹ کارگاه و دو پنل تخصصی نیز به‌طور هم‌زمان در این کنگره دو‌روزه ارائه می‌شود. ‌دکتر مهدی نوروزی، دبیر علمی علوم پایه و رئیس انجمن ویروس‌شناسی ایران نیز با اشاره به نقش علوم پایه در کنترل عفونت، گفت: یکی از مهم‌ترین اهداف ما کنترل عفونت‌های بیمارستانی در چشم‌انداز ۱۴۰۴ و ارتقای ایمنی بیمار است.

وی این ‌کنگره را نقطه تلاقی و عطف و همکاری گروه‌های علوم پایه و بالینی برشمرد.

نوروزی همچنین از مراکز تحقیقاتی و دپارتمان‌های علوم پایه در سراسر کشور خواست وارد بحث‌های کنترل عفونت شوند.

او با اشاره به خودجوش و خودکفا‌بودن این کنگره، ارتقای هم‌زمان آموزش علوم پایه و بالینی، توسعه علوم بین‌رشته‌ای در نظام سلامت به‌‌‌ویژه در حوزه کنترل عفونت، ارتباط علوم پایه پزشکی و صنعت و رفع نیازها را از‌جمله ضرورت‌هایی برشمرد که باید در این حوزه مورد توجه قرار گیرد. نوروزی همچنین توجه به بیماری‌های بازپدید و نوپدید، ارتقای آموزش، اطلاعات و توانمندسازی همکاران در حوزه کنترل عفونت را از دیگر ضرورت‌های برگزاری این کنگره برشمرد و ابراز امیدواری کرد که این کنگره منجر به ارتقای سطح دانش و مهارت همکاران و کاهش بروز عفونت‌های بیمارستانی شود.