چرا اطلاع‌رسانی در زمینه بیماری اچ‌آی‌وی ضعیف است؟
آموزش‌های جدی و تدابیر پیشگیرانه درباره اچ‌آی‌وی نداریم
چند سالی می‌شود که جامعه‌شناسان هشدار می‌دهند علاوه بر آموزش مهارت‌های زندگی به جوانان و نوجوانان، نسبت به خودمراقبتی از آنها نیز اقدام اساسی صورت گیرد. اقدامی همچون آموزش برای پیشگیری از ابتلا به بیماری‌های مقاربتی، آن‌قدر اهمیت دارد که گنجاندن آن در برنامه‌های درسی، یکی از مطالبات بسیاری از انجمن‌هایی است که نسبت به افزایش آمار آسیب‌های اجتماعی نگران هستند.
سمیه جاهد عطائیان: چند سالی می‌شود که جامعه‌شناسان هشدار می‌دهند علاوه بر آموزش مهارت‌های زندگی به جوانان و نوجوانان، نسبت به خودمراقبتی از آنها نیز اقدام اساسی صورت گیرد. اقدامی همچون آموزش برای پیشگیری از ابتلا به بیماری‌های مقاربتی، آن‌قدر اهمیت دارد که گنجاندن آن در برنامه‌های درسی، یکی از مطالبات بسیاری از انجمن‌هایی است که نسبت به افزایش آمار آسیب‌های اجتماعی نگران هستند. بااینحال، بلکه طبق اعلام بسیاری از کارشناسان، جامعه‌شناسان و انجمن‌های فعال، صحبت از راه‌های انتقال بیماری‌های خودایمنی و پیشگیری در تمام مدارس دولتی و غیر‌دولتی نیز ممنوع گزارش شده است.
زهرا حاجی‌زاده، مدیرعامل انجمن احیای ارزش‌ها، در گفت‌وگو با خبرنگار «شرق» در پاسخ به این سؤال که آیا آماری در زمینه کودکان یتیم‌مانده از ایدز در ایران وجود داشته یا خیر؟ می‌گوید: «متأسفانه در حوزه آمار اطلاعات دقیقی وجود ندارد؛ چراکه بیماران مبتلا هم به صورت کامل شناسایی نشده و تست نداده‌اند. در نتیجه از میزان انتقال ویروس اچ‌آی‌وی به نوزادان و میزان تولد آنها اطلاعات آماری دقیقی اعلام نشده است. در مراقبت‌های سازمان بهداشت جهانی برنامه‌های مدون و مشخصی برای پیشگیری از انتقال ویروس اچ‌آی‌وی از مادر به جنین یا مادر به کودکان‌شان از طریق شیردهی اعمال می‌شود تا نسبت به کنترل انتقال این ویروس به جنین و نوزادان از راه زایمان طبیعی و شیردهی پس از زایمان اقدام شود. بیمارستان‌هایی نیز کار غربالگری را انجام می‌دهند و آگاهی‌بخشی دارند؛ اما در حال حاضر با وجود این اقدامات سراسری، بیمارانی هم همچنان به دلیل نداشتن اطلاعات کافی در مورد راه‌های انتقال اچ‌آی‌وی، از ابتلای خود به بیماری آگاهی نداشته و تست نداده‌اند، به همین دلیل راه‌های انتقال همچنان فعال است. در نتیجه کودکانی که در این مسیر متولد شدند، به صورت ناخواسته قربانی شده و در مسیر چالش‌های فراوانی قرار گرفته‌اند».
دردسرهای آماری در زمینه بیماری اچ‌آی‌وی-ایدز
«آمارها تنها مربوط به فهرست و بیمارانی است که از مراکز دولتی دارو دریافت می‌کنند و بسیاری از بیماران به دلیل نگاه‌های منفی جامعه و دلایل دیگری از مراجعه برای دریافت دارو سر باز می‌زنند؛ تنها راه تشخیص ابتلا به ویروس اچ‌آی‌وی، دادن تست است. در انجمن احیای ارزش‌ها در این زمینه اقداماتی به صورت رایگان انجام می‌شود. اطلاع‌رسانی و آگاه‌بخشی در زمینه راه‌های انتقال ویروس اچ‌آی‌وی نیز انجام می‌شود تا جلوی پیشرفت بیماری گرفته شود. نباید فراموش شود که کودکان بازمانده از ایدز به دلیل فقر اطلاع‌رسانی و نبود آگاهی کافی، به این ویروس مبتلا شدند». این نکات را مدیرعامل انجمن احیای ارزش‌ها به خبرنگار «شرق» عنوان کرده و ادامه می‌دهد: «در انجمن احیا حدود 120 نفر از مادران و کودکانی که به نوعی قربانی ویروس اچ‌آی‌وی هستند، تحت پوشش قرار گرفته و از خدمات روان‌درمانی و آموزشی انجمن بهره‌مند می‌شوند. این مادران برای عضویت در انجمن باید به چهار شرط اساسی پایبند باشند؛ داروهایشان را به‌موقع و به صورت منظم مصرف کنند (داروهایی که از مراکز بیماری‌های رفتاری به صورت رایگان دریافت می‌کنند مثل بیمارستان امام خمینی)، تن‌فروشی نکنند، تغذیه سالم داشته باشند و از استرس دوری کنند. مادران باید در صورت بارداری، تحت نظر باشند».
افراد اچ‌آی‌وی مثبت بی‌بهره از خدمات درمانی
او در پاسخ به اینکه مادرانی که به نوعی با چالش اچ‌آی‌وی–ایدز روبه‌رو هستند، به چه خدماتی نیاز دارند؟ تصریح می‌کند: «بیماران باید مواد غذایی حاوی پروتئین و مواد مغذی مصرف کنند که با توجه مشکلات اقتصادی، در این زمینه چالش‌های فراوانی وجود دارد. مادران و زنانی که به ویروس اچ‌آی‌وی مبتلا هستند، از خوداظهاری در مورد بیماری‌شان به پزشکان امتناع می‌کنند. در کنار این موضوع زنان و کودکان به خدمات مربوط به پیشگیری و تشخیص مشکلات و بیماری‌های زنانگی و اقدامات دندان‌پزشکی نیاز دارند؛ در‌حالی‌که پزشکان در حوزه زنان و دندان‌پزشکان در این زمینه به زنان و کودکان متأثر از اچ‌آی‌وی خدماتی ارائه نمی‌دهند و هنوز در این زمینه نگرانی‌هایی مبنی بر انتقال ویروس وجود دارد. این در حالی است که پزشکان با این بیماری ویروسی و راه‌های انتقال ویروس آشنا هستند و تحت هر شرایطی باید استانداردهای لازم و جهانی را در زمان پذیرش بیماران مدنظر قرار دهند. اگرچه مراکزی مثل امام خمینی یا زمزم اقداماتی در زمینه درمان بیماران اچ‌آی‌وی مثبت انجام می‌دهند، اما کمبودهای زیادی در این زمینه وجود دارد و بیماران از سوی پزشکانی که از بیماری آنها مطلع می‌شوند، پذیرش و حمایت نمی‌شوند».
فقدان اطلاع‌رسانی و آموزش در زمینه اچ‌آی‌وی
«حاجی‌زاده»، فعال اجتماعی حوزه زنان، با اشاره به چالش‌های کودکانی که قربانی ایدز شدند، یادآور می‌شود: «مراکز کنترل بیماری‌های رفتاری دارو را
به صورت دوره‌ای و رایگان در اختیار مبتلایان قرار می‌دهند، اما به خاطر تعلل در آگاهی‌رسانی و فرهنگسازی، بار روانی حاصل از این بیماری از خود بیماری کشنده‌تر است. بیمارانی که با وجود اطلاع از بیماری از خوردن دارو امتناع می‌کنند، این‌طور می‌گویند که «من وقتی قرار است در نهایت بمیرم، چرا دارو مصرف کنم؟ بهتر است زودتر بمیرم...». متأسفانه این نگاه و دیدگاهی است که در بسیاری از مبتلایان از‌جمله کودکان یتیم‌مانده و قربانی از ایدز در برابر مصرف دارو و درمان به‌موقع وجود دارد. به همین دلیل کودکان از همان زمان شناسایی و گرفتن تشخیص اولیه، توسط انجمن احیای ارزش‌ها رفتار درمانی و حمایت روان‌شناسی خواهند شد».
او با تأکید بر ضرورت انگ‌زدایی و اعمال جداسازی و رفتار تبعیض‌آمیز با بیماران و دیگر افراد تصریح می‌کند: «شعار و هدف نهاد‌های مردمی مطابق با استانداردها این است که از جداسازی بیماران با دیگر افراد جامعه خودداری شود. متأسفانه افراد اچ‌آی‌وی مثبت در برابر انگ‌های درونی (عذاب وجدان) و انگ‌های بیرونی (پچ‌پچ‌های اطرافیان، داشتن رفتار و رابطه جنسی خطرناک و کنترل‌نشده، تن‌فروشی و...) با معضلات فراوانی دست و پنجه نرم می‌کنند. این در حالی است که باید روی این مسئله مهم که هر کدام از ما ممکن است در معرض ابتلا به اچ‌آی‌وی باشیم و راه‌های انتقال اچ‌آی‌وی متعدد بوده، بیش از پیش اطلاع‌رسانی و فرهنگسازی کنیم».
سرگردانی در زمینه اچ‌آی‌وی مثبت
وجود نگاه‌های دردآور و پچ‌پچ‌های افراد در مواجهه با بیماران اچ‌آی‌وی مثبت همچنان مشاهده می‌شود. انگ‌های بیرونی به تشدید انگ‌های درونی در مبتلایان دامن زده است. مدیرعامل انجمن احیای ارزش‌ها با اشاره به تابوبودن بیماری اچ‌آی‌وی با وجود اطلاع‌رسانی‌های پیشین، به تلاش انجمن برای انگ‌زدایی و تابوشکنی در حوزه اچ‌آی‌وی–ایدز نیز می‌پردازد و ادامه می‌دهد: «افراد شناسایی‌شده از بیماری اچ‌آی‌وی مثل دیگر افراد جامعه زندگی می‌کنند و در صورت مصرف منظم دارو، طول عمر و کیفیت زندگی استاندارد دارند. هیچ‌گونه اطلاعات شخصی از افرادی که برای دادن تست‌های اولیه و تشخیصی به انجمن مراجعه می‌کنند، دریافت نشده و تنها اطلاعات آموزشی همراه با گرفتن تست اولیه به مراجعه‌کنندگان ارائه می‌شود. در صورت مثبت‌بودن تست، فرد مورد نظر به سیستم درمانی معرفی شده تا دارودرمانی شود. کار آموزشی و فرهنگسازی به مبتلایان نیز در انجمن دنبال می‌شود. باید دیدگاه‌های منفی مردم در مورد تست‌های تشخیصی ایدز کم‌رنگ شده و برای دادن تست ترغیب شوند. عموما وقتی از افراد سؤال می‌شود که از میان دو بیماری ایدز و دیابت، یکی را انتخاب کنید، عموما به بیماری دیابت که راه‌های درمانی پیچیده و پرهیز‌های غذایی دشوارتری دارد، اشاره می‌شود؛ در‌حالی‌که این شناخت کافی را از راه‌های پیشگیری از ابتلا به اچ‌آی‌وی-ایدز که به سادگی قابل پیشگیری بوده و بیماران می‌توانند در صورت صرف منظم دارو، زندگی عادی و سالمی داشته باشند و نیازی به رعایت رژیم‌های سخت غذایی هم ندارند».
اطلاع مردم از راه‌های انتقال اچ‌آی‌وی کم است
او با اشاره به لزوم توجه به رویکردهای نوین آموزشی در زمینه پیشگیری از ابتلا به ویروس اچ‌آی‌وی می‌گوید: «لازم است برای رسیدن به موفقیت در حوزه پیشگیری از انتقال ویروس‌ها و بیماری‌های مقاربتی، به رویکردهای نوین فرهنگسازی توجه زیادی داشته باشیم. یک نهاد یا سازمان به تنهایی در این زمینه موفق نخواهد بود، بلکه زنجیره‌ای از سازمان‌ها و نهاد‌های مردمی باید در این راه گام‌های اساسی و اصولی بردارند. افراد باید بدانند که برای تشخیص اولیه و انجام تست به کجا مراجعه کرده و بعد از مثبت‌بودن تست، باید چه اقداماتی برای کاهش آسیب‌های احتمالی داشته باشند. متأسفانه مشاهده می‌کنیم که هنوز مبتلایان زیادی در جامعه سرگردان هستند و از ابتدا نمی‌دانند که باید چگونه و از چه راهی با ویروس اچ‌آی‌وی و مشکلات آن، دست و پنجه نرم کنند. آنها پس از اطلاع از ابتلا، در شرایط روحی-روانی سختی قرار می‌گیرند و اگر فرزندی داشته باشند، عرصه بر آنها بسیار سخت می‌شود. نگرش منفی و اطلاعات نادرست باعث شده که همه افراد اچ‌آی‌وی را نتیجه روابط جنسی محافظت‌نشده دانسته و راه‌های دیگر انتقال مثل استفاده از سرنگ مشترک، تیغ یا تجهیزات استریل‌نشده و آلوده در مراکز حجامت یا تتو را نادیده می‌گیرند. باید بپذیریم که در حوزه راه‌های انتقال اچ‌آی‌وی آگاهی کافی وجود ندارد و با وجود اینکه سازمان بهداشت جهانی تأکید داشته که همه افراد باید سالی یک بار تست اچ‌آی‌وی بدهند، اما در این زمینه آموزشی وجود ندارد».
ویروس اچ‌آی‌وی را مخفی نکنیم
مدیرعامل انجمن احیای ارزش‌ها در پاسخ به این سؤال که رسانه‌های همگانی برای فرهنگسازی و آگاهی‌بخشی در زمینه انتقال ویروس و راه‌های پیشگیری تا چه میزان موفق بوده و چه کارنامه‌ای دارند؟ اعلام می‌کند: «اطلاع‌رسانی شده اما کم است. می‌دانیم که رسانه‌ها در زمان شیوع گسترده کرونا، عملکرد قابل قبولی برای تشویق مردم به استفاده از پروتکل‌ها و استانداردها داشتند. مردم به واسطه فرهنگ‌سازی‌ها، ماسک می‌زدند و فاصله اجتماعی را رعایت می‌کردند. این در حالی است که اقدامات پیشگیرانه و فرهنگسازی در زمینه ابتلا به اچ‌آی‌وی از سوی رسانه‌ها کافی نبوده و قابل قبول نیست. رسالت همه ما در حوزه اچ‌آی‌وی این است که این ویروس و بیماری ایدز را که دو حیطه متفاوت دارند، آن‌طور مخفی نکنیم که تابو و پنهان باقی بماند، بلکه این ویروس باید این‌گونه نمایان شود که مردم با راه‌های پیشگیری از بیماری آشنا شده و تست بدهند».
به گزارش خبرنگار «شرق» روز جهانی کودکان یتیم ایدز (7 می) در حالی پشت سر گذاشته شد که رسانه‌ها اطلاعات چندانی از وجود این کودکان در ایران و مشکلات بی‌شمار آنها ارائه ندادند. در عین حال انجمن احیای ارزش‌ها نیز برای گنجاندن این روز جهانی به تقویم ایران و به رسمیت شناختن این کودکان و بازماندگانشان، تلاش زیادی داشته اما هنوز به نتایج مؤثری در این زمینه نرسیده است. بااینحال، این روز جهانی از سوی انجمن احیای ارزش‌ها و انجمن توان‌یاب با مشارکت کودکان قربانی از ایدز و کودکان با نیاز‌های ویژه در محل انجمن احیا برگزار شد. به گزارش خبرنگار «شرق»، مخاطبان این مطلب می‌توانند برای اطلاع بیشتر از هر موضوعی درباره اچ‌آی‌وی، با خط مشاوره محرمانه انجمن احیای ارزش‌ها با شماره‌های 02166935533 – 02166901010 تماس بگیرند و خدمات مشاوره‌ای دریافت کنند. در این مرکز به صورت کاملا محرمانه و رایگان، تست اچ‌آی‌وی گرفته شده و در زمینه ویروس اچ‌آی‌وی اطلاع‌رسانی می‌شود.
