ترکیه و اجلاس ناتو

محمود فاضلی-دیپلمات پیشین و تحلیلگر امور بین‌الملل: طبق بیانیه نهایی اجلاس اخیر رهبران ناتو در آمریکا، روسیه به‌عنوان تنها مسئول جنگ در اوکراین که حقوق بین‌المللی را به‌شکل بارز نقض می‌کند، اعلام شد و تأکید شد مجازات‌نشدن این کشور به‌خاطر جرائمی‌ که علیه بشریت مرتکب می‌شود، غیرممکن است. در این بیانیه از همه کشورها درخواست شد به‌هیچ‌وجه به حملات روسیه در اوکراین کمک نکنند و همه کشورهایی که جنگ روسیه در اوکراین را تسهیل کرده و موجب ادامه آن می‌شوند، محکوم می‌کند. در بیانیه با اشاره به اینکه «مبارزه با ترور به‌لحاظ دفاع جمعی ناتو، کماکان یک اصل اجتناب‌ناپذیر است، گفته می‌شود به مقابله مصمم در برابر تهدیدها و مشکلات ناشی از تروریست‌ها و گروه‌های تروریستی ادامه خواهد داد. در این بیانیه با تأکید بر اهمیت استراتژیکی غرب بالکان و دریای سیاه به‌لحاظ ائتلاف‌ها، خاطرنشان شد ناتو به‌‌طور قوی به امنیت و ثبات منطقه پایبند است. به‌‌منظور حمایت از صلح و امنیت منطقه‌ای، گفت‌وگوی سیاسی و توسعه همکاری‌های عملی با غرب بالکان ادامه خواهد یافت.

ترکیه پیش از آغاز اجلاس اعلام کرده بود حملات اسرائیل به غزه، جنگ روسیه - اوکراین، امنیت دریای سیاه و تحولات خاورمیانه از داغ‌ترین موضوعات در دستور کار اردوغان در اجلاس سران ناتو خواهد بود و کشتار دسته‌جمعی فلسطینیان در نوار غزه را در دستور کار سران قرار خواهد داد. ترکیه روند مذاکرات دوحه برای آتش‌بس دائمی در غزه را صبورانه دنبال می‌کند. انتظار ما از نشست سران این است که به نتایجی برسیم که حساسیت‌های مرتبط با امنیت ملی متحدان را در نظر گرفته و همبستگی و روحیه وحدت را تقویت کند. این اجلاس رایزنی‌هایی را برای تقویت ساختار بازدارندگی و دفاعی ناتو و تقویت ابزارها و توانمندی‌های متحدان انجام خواهد داد. ما به مواضع اصولی خود برای جلوگیری از تبدیل‌شدن ناتو به یکی از طرف‌های جنگ در اوکراین ادامه می‌دهیم. هر روز که سلاح‌ها حرف می‌زنند، نشان می‌دهد که موضع ما چقدر صحیح است.

اردوغان در حاشیه این اجلاس با میتسوتاکیس، نخست‌وزیر یونان، دیدار و گفت‌وگو کرد. در این دیدار 55‌دقیقه‌ای طرفین مرور کوتاهی به روابط دوجانبه داشته و توافق کردند زمینه‌های همکاری در چارچوب «دستور کار مثبت» را پیش برده و همکاری‌های دوجانبه را تقویت کنند. طرفین توافق کردند که در حاشیه اجلاس مجمع عمومی سازمان ملل در سپتامبر آتی در نیویورک، دیدار جدیدی داشته باشند. ترکیه به تلاش‌ خود برای توسعه روحیه همبستگی با یونان بر‌اساس اصل حسن هم‌جواری ادامه داده و این تلاش‌ همچنان افزایش خواهد یافت.

اردوغان، در حاشیه نشست سران ناتو در واشنگتن در سخنانی تأکید کرد ادامه شراکت میان ناتو و رژیم اسرائیل وجود ندارد. اسرائیل «ارزش‌های بنیادین ناتو» را نقض کرده و اعضای ناتو نمی‌توانند به این رژیم به چشم متحد نگاه کنند. ترکیه هرگز تلاش‌های ناتو برای همکاری با اسرائیل را تحمل نخواهد کرد. اسرائیل همچنان درحال قتل‌عام فلسطینی‌ها در غزه است. اردوغان همچنین درباره جنگ اوکراین گفت که ترکیه اقدامات زیادی برای پایان جنگ در این کشور کرده است و همچنان دیپلماسی خود را برای این منظور و همچنین توافق غلات ادامه خواهد داد.

نومان کورتولموش، رئیس مجلس نمایندگان ترکیه که به‌منظور شرکت در اجلاس رؤسای پارلمانی ناتو به واشنگتن سفر کرده بود، با اشاره به اینکه ترکیه یکی از هم‌پیمانان مهم ناتو است، درباره روابط خارجی ترکیه اعلام کرد دیگر هیچ کشوری در دنیا نمی‌تواند صرفا عضو یک گروه باشد و در زیر سایه آن حرکت کند. به‌ویژه کشوری مانند ترکیه که امکانات و فرصت‌های بزرگی دارد. ما در چارچوب اصول و اولویت‌های ملی خودمان، ترجیح می‌دهیم روابط‌مان با همه کشورهای جهان به‌ویژه در موضوع تجارت را گسترش دهیم.

به‌گفته او بعضی محافل سعی دارند فضای مثبتی را که با قرارداد اف-16 و پذیرش سوئد به ناتو شکل گرفته‌ است، گل‌آلود کنند. همان‌گونه که می‌دانید، بعضی لابی‌ها در آمریکا در راستای دشمنی با ترکیه فعالیت می‌کنند. گروه گولن نیز در همین راستا فعالیت می‌کند. به‌تازگی نامه 142 عضو مجلس نمایندگان آمریکا به بایدن درباره ترکیه، هدف تخریب روابط دوجانبه را دنبال می‌کند. اغلب شاهد این‌گونه تلاش‌ها برای مسموم‌کردن دیپلماسی میان دو کشور نیز هستیم.

در جریان سفر اردوغان به‌ منظور شرکت در اجلاس رهبران ناتو، 28 نفر از اعضای کنگره آمریکا اعم از جمهوری‌خواه و دموکرات از فرصت استفاده کرده و با ارسال نامه‌ای به وزیر خارجه آمریکا از موضع اردوغان علیه اسرائیل و حمایت او از حماس شکایت کردند. در این نامه آمده است: «درباره دشمنی روزافزون رئیس‌جمهوری ترکیه علیه اسرائیل و گفتمان‌های تحریک‌آمیز او به‌شدت نگران هستیم. اختلاف‌ نظر میان هم‌پیمانان درباره سیاست‌های اساسی یک امر طبیعی است، اما موضع ترکیه درباره اسرائیل بسیار ناراحت‌کننده است و به مبارزه ما در راه دموکراسی و آزادی‌ها آسیب می‌رساند. در‌حالی‌که از هر نقطه دنیا به دموکراسی حمله می‌شود، باید از هم‌پیمانان‌مان که با قدرت‌های شیطانی و مستبد مجادله می‌کنند، دفاع کنیم. باید اظهارات دولت ترکیه درباره همبستگی با حماس و اقدامات علیه یکی از هم‌پیمانان کلیدی آمریکا در خاورمیانه از نزدیک پیگیری شود. در صورت ادامه این اقدامات، باید آمریکا در شراکت خود با ترکیه بازنگری کند.