روزهای خونین سوریه

خشونت‌ها و درگیری‌ها در استان‌های لاذقیه و طرطوس که در غرب سوریه و مناطق ساحلی این کشور قرار دارند، تاکنون بیش از ۵۰۰ کشته بر جای گذاشته است. بیشتر قربانیان از غیرنظامیان و از اقلیت علوی‌مذهب بوده‌اند. بر اساس اعلام دیدبان حقوق بشر سوریه، گروهی مستقر در بریتانیا که تحولات این کشور را رصد می‌کند، نیروهای دولت جدید سوریه طی سه روز گذشته دست‌کم ۳۴۰ غیرنظامی را در مناطق مختلف این استان‌ها به‌صورت خیابانی اعدام کرده‌اند. همچنین در نتیجه درگیری‌های گسترده میان نیروهای دولتی و گروه‌های مسلح طرفدار بشار اسد، رئیس‌جمهور سابق سوریه، در لاذقیه و طرطوس تاکنون حداقل ۲۰۰ نفر جان خود را از دست داده‌اند. این رویدادها به‌عنوان یکی از خشونت‌بارترین وقایع پس از فروپاشی حکومت خاندان اسد در دسامبر ۲۰۲۴ گذشته شناخته شده‌اند.

رامی عبدالرحمن، مدیر دید‌بان حقوق بشر سوریه، اعلام کرد باقی‌مانده‌های حکومت بشار اسد، شامل افسران و نیروهای نظامی سابق، در هفته‌های اخیر تحت تعقیب نیروهای دولت جدید قرار گرفته بودند. این وضعیت تنش‌ها را به نقطه اوجی رسانده است. خشونت‌های اخیر از هفته گذشته آغاز شد؛ زمانی که افراد مسلح طرفدار اسد دو نفر از نیروهای وزارت دفاع جدید سوریه را در محله الدعتور شهر لاذقیه به قتل رساندند. لاذقیه از خاستگاه‌های اصلی خاندان اسد به شمار می‌رود و بیشتر جمعیت آن علوی هستند. در پی این حادثه، نیروهای امنیتی دولت جدید سوریه عملیاتی گسترده را برای پاک‌سازی منطقه از هواداران باقی‌مانده اسد آغاز کردند. اما اوضاع پیچیده‌تر شد؛ چراکه مناطق مختلف لاذقیه، طرطوس و حتی جاده‌های پیرامونی حمص و حلب هدف حملات هماهنگ گروه‌های مسلح حامی بشار اسد قرار گرفتند. این حملات منجر به آغاز درگیری‌های شدیدتری در این مناطق شد.

دولت انتقالی سوریه به ریاست احمد الشرع ناچار شد نیروهای نظامی بیشتری مجهز به تسلیحات سنگین و حمایت هوایی را برای مهار اوضاع به مناطق ساحلی اعزام کند. بمباران‌های سنگین با استفاده از هلیکوپتر و سایر تجهیزات نظامی شدت تنش‌ها را بیشتر کرد. این شورش‌ها که توسط سهیل الحسن، یکی از افسران ارشد سابق ارتش سوریه و از یاران نزدیک بشار اسد رهبری می‌شود، توانست کنترل برخی مناطق لاذقیه و طرطوس را از دست دولت جدید خارج کند. آمار تلفات تا صبح روز گذشته به بیش از ۲۰۰ نفر، متشکل از نیروهای دولتی و شورشیان طرفدار اسد رسید.

گروه‌های مسلح جدید

یک ماه پیش «مقداد فتیحه»، یکی از افسران سابق ارتش نظام اسد، با انتشار ویدئویی اعلام کرد که گروهی با نام لشکر سپر ساحل برای پاک‌سازی مناطق ساحلی از نیروهای دولت جدید تشکیل شده است. این گروه که عمدتا از بقایای تیپ ۲۵ و نیروهای ویژه وابسته به حکومت سابق تشکیل شده است، اکنون نقش مهمی در افزایش تنش‌ها دارد. از عصر جمعه گزارش‌های متعددی منتشر شد که نشان می‌داد نیروهای دولتی غیرنظامیان علوی‌مذهب را هدف اعدام‌های سازمان‌یافته قرار می‌دهند. دید‌بان حقوق بشر سوریه تأکید کرده که تاکنون شش مورد کشتار بزرگ در مناطق مختلف استان‌های ساحلی رخ داده که طی آن دست‌کم ۳۴۰ نفر جان خود را از دست داده‌اند. بیشترین تعداد قربانیان در شهر بانیاس در حومه استان طرطوس گزارش شده است؛ جایی که در آن دست‌کم ۶۰ غیرنظامی، شامل ۱۰ زن و پنج کودک‌ اعدام شدند.

رامی عبدالرحمن اعدام‌ها را نوعی «مجازات گروهی» توصیف کرده و از دولت جدید خواسته است تا مسئولیت این حوادث را بپذیرد و اقدامات لازم را انجام دهد. با این حال، مقامات وزارت دفاع سوریه اعلام کرده‌اند کمیته‌ای برای شناسایی، پیگرد و مجازات ناقضان قانون تشکیل داده‌اند. دولت فعلی سوریه با مشکلات گسترده امنیتی مواجه است، به‌ویژه در جنوب غربی این کشور که اسرائیل اعلام کرده است اجازه استقرار نیروهای سوری را در این منطقه نمی‌دهد.

فعالان علوی می‌گویند از زمان سقوط اسد، مناطق علویان، به‌ویژه در حومه حمص و لاذقیه، تحت خشونت و حملات قرار گرفته‌اند. رئیس فعلی دولت سوریه نیز در ماه‌های گذشته دیدارهایی با اقلیت‌های کرد، مسیحیان و دروزی‌ها داشت، اما تاکنون گزارشی از دیدار او با شخصیت‌های علوی سوریه منتشر نشده است. دولت سوریه در پی این درگیری‌ها، مقررات منع آمدوشد را در استان‌های ساحلی طرطوس و لاذقیه اعلام کرد‌.

رویترز نوشته است گروهی از روحانیون علوی، شورای اسلامی علوی، دولت را مسئول این خشونت‌ها دانسته و اعلام کردند جنگجویان با «بهانه مبارزه با بقایای حکومت سابق» به سواحل فرستاده شده‌اند تا مردم سوریه را وحشت‌زده کرده و به قتل برسانند. این شورا خواستار قرارگرفتن این منطقه تحت حفاظت سازمان ملل شد.

وال‌استریت ژورنال نیز گزارش داده است هم‌زمان با این درگیری‌ها، بسیاری از هواداران دولت سوریه در شهرهای حماه و حمص به خیابان‌ها آمدند تا حمایت خود را از عملیات نیروهای امنیتی اعلام کنند.

علویان اقلیتی مذهبی در سوریه محسوب می‌شوند و ۱۰ درصد جمعیت این کشور را تشکیل می‌دهند، خانواده اسد که بیش از نیم‌قرن حاکم سوریه بودند نیز به اقلیت علوی سوریه تعلق داشتند و ترجیح می‌دادند که علویان را در مناصب نظامی و امنیتی حکومت خود جای دهند. بعد از سرنگون‌شدن دولت اسد توسط گروه‌های شورشی، خشونت‌های فرقه‌ای در مناطق علویان سوریه جریان داشته است. عربستان سعودی به‌عنوان حامی قدرتمند دولت احمد الشرع، این درگیری‌ها را «جنایات گروه‌های قانون‌شکن» خوانده و آن را محکوم کرده است. سخنگوی وزارت خارجه ترکیه نیز درگیری اخیر در سوریه را تضعیف‌کننده روند صلح در این کشور خوانده است. دولت ترکیه به رهبری اردوغان نیز از دولت فعلی سوریه حمایت می‌کند.