کاخ سفید با تهدید به خروج از مذاکرات، اوکراین را برای واگذاری کریمه تحت فشار قرار داده است
شمشیر داموکلس ترامپ بر سر زلنسکی
برای دونالد ترامپ، راه‌حل جنگ اوکراین به شکل اعجاب‌آوری ساده است: کی‌یف باید واقعیت‌های میدانی را بپذیرد و از مخالفت با دست‌درازی‌های ارضی کرملین دست بردارد. اما برای بسیاری از اوکراینی‌ها خواسته‌های ترامپ نه‌تنها غیرواقعی، بلکه تهدیدی برای موجودیت کشورشان محسوب می‌شود.
شرق: برای دونالد ترامپ، راه‌حل جنگ اوکراین به شکل اعجاب‌آوری ساده است: کی‌یف باید واقعیت‌های میدانی را بپذیرد و از مخالفت با دست‌درازی‌های ارضی کرملین دست بردارد. اما برای بسیاری از اوکراینی‌ها خواسته‌های ترامپ نه‌تنها غیرواقعی، بلکه تهدیدی برای موجودیت کشورشان محسوب می‌شود.
ترامپ که سخت در تلاش است تا پیش از صدمین روز ریاست‌جمهوری‌اش به توافق صلحی دست یابد، رویکردی چکشی در دیپلماسی پیش گرفته است. او تهدید کرده که به طور کامل از مذاکرات کنار خواهد کشید و به امتناع ولودیمیر زلنسکی از به رسمیت شناختن حاکمیت روسیه بر کریمه -شبه‌جزیره دریای سیاه که در سال ۲۰۱۴ ضمیمه خاک روسیه شد- تاخته است. ترامپ روز چهارشنبه در پلتفرم «تروث‌سوشال» خود نوشت: «اظهارات تحریک‌آمیزی مانند حرف‌های زلنسکی است که حل‌وفصل این جنگ را این‌قدر دشوار می‌کند». او گفت کریمه «سال‌ها پیش از دست رفته» و وضعیت آن «حتی قابل بحث هم نیست».
از دیدگاه کی‌یف، به رسمیت شناختن تصرف کریمه توسط روسیه، «رویه خطرناکی» را بنا می‌نهد و فقط اشتهای پوتین برای سرزمین‌های اوکراین را بیشتر می‌کند. این را ولودیمیر فسنکو، تحلیلگر سیاسی نزدیک به دولت زلنسکی می‌گوید.
اگرچه پیشنهاد صلح ترامپ توسط کاخ سفید منتشر نشده، اما نسخه‌ای از پیش‌نویس آن که به دست رسانه آمریکایی اکسیوس رسیده، حاکی از آن است که این طرح شامل به رسمیت شناختن رسمی کنترل روسیه بر کریمه توسط واشنگتن و تأیید حاکمیت دوفاکتوی مسکو بر چهار منطقه در شرق و جنوب اوکراین است.
فسنکو به تایمز می‌گوید: «اگر مجبور باشیم بین به رسمیت شناختن کریمه به عنوان بخشی از روسیه و خروج ایالات متحده از روند مذاکرات یکی را انتخاب کنیم، اوکراین به احتمال زیاد آمادگی خروج آمریکا از گفت‌وگوها را دارد. برای اوکراین، این گزینه شرّ کوچک‌تر است. البته این امر خطرات بالقوه‌ای برای اوکراین در پی دارد، اما باید درک کنیم که خطر به رسمیت شناختن [کنترل روسیه بر] کریمه بسیار بزرگ‌تر و بلندمدت‌تر از خطر خروج ایالات متحده از روند مذاکرات است. کریمه برای ما یک مسئله بسیار جدی و بنیادین است. اگر آمریکایی‌ها با این موضوع موافقت کنند، پس از مدتی پوتین تقریبا به طور قطع خواستار به رسمیت شناختن بقیه سرزمین‌های ضمیمه‌شده خواهد شد».
ترامپ در پست تروث‌سوشال خود گفت از زلنسکی خواسته نشده کریمه را به عنوان خاک روسیه به رسمیت بشناسد. با این حال، او تلویحا اشاره کرد انتظار نوعی تعهد از سوی زلنسکی دارد مبنی بر اینکه اوکراین دیگر حاکمیت کرملین بر این شبه‌جزیره -منطقه‌ای به طرز خیره‌کننده‌ای زیبا که زمانی محل تعطیلات رهبران شوروی بود- را به چالش نخواهد کشید. ترامپ نوشت: «اگر او کریمه را می‌خواهد، چرا ۱۱ سال پیش که بدون شلیک حتی یک گلوله به روسیه واگذار شد، برای آن نجنگیدند؟». او همچنین به نظر می‌رسد یکی از توجیهات پوتین برای تصرف کریمه را تکرار کرد و نوشت که این منطقه «سال‌ها» پایگاه زیردریایی‌های روسیه بوده است. پوتین گفته است روسیه مجبور به تصرف کریمه شد تا از افتادن سواستوپول، پایگاه ناوگان دریای سیاه خود، به کنترل ناتو پس از روی کار آمدن دولت طرفدار غرب در کی‌یف در سال ۲۰۱۴، جلوگیری کند.
تامیلا تاشِوا، نماینده پارلمان که تا سال گذشته نماینده دائم زلنسکی در امور کریمه بود، هشدار داد «معامله قلمرو در ازای آتش‌بس» صلح پایداری به ارمغان نخواهد آورد. او گفت: «برعکس، این می‌تواند زمینه‌ساز تجاوز مجدد شود. رویه واگذاری سرزمین به یک متجاوز، پیامدهای گسترده‌ای برای امنیت منطقه‌ای و جهانی خواهد داشت. ۱۱ سال گذشته اشغال [کریمه] نشان داده است که امتیازدهی‌های جزئی منجر به کاهش تنش نمی‌شود. روسیه آنها را نه به عنوان سازش، بلکه به عنوان ضعف تعبیر می‌کند». با این حال، فسنکو معتقد است تهدیدها و فشار ترامپ بر اوکراین می‌تواند بخشی از یک «حمله روانی» توسط کاخ سفید با هدف گرفتن امتیازات گسترده از کی‌یف در کوتاه‌ترین زمان ممکن باشد. او گفت: «بنابراین ما باید منتظر بمانیم و تا زمانی که حال‌و‌هوای ترامپ تغییر کند، مقاومت کنیم».
اگرچه زلنسکی اذعان کرده است اوکراین در حال حاضر قدرت کافی برای آزادسازی کریمه و دیگر سرزمین‌های اشغالی روسیه با زور را ندارد، اما گفته است که کی‌یف تلاش خواهد کرد آنها را از طریق تلاش‌های دیپلماتیک بازگرداند. او همچنین گفته است اوکراین فقط پس از برقراری آتش‌بس کامل در سراسر جبهه ۶۰۰ مایلی، درباره مسائل گسترده‌تر مربوط به چگونگی حل‌وفصل جنگ گفت‌وگو خواهد کرد؛ پیشنهادی که مسکو با آن موافقت نکرده است.
کریمه هزاران سال است که از اهمیت استراتژیک در اروپا برخوردار بوده است و در زمان یونان باستان، مرز بین جهان کلاسیک و استپ‌های رام‌نشده بود. خانات کریمه، دولت تاتار جانشین اردوی زرین، صدها سال قدرت اصلی منطقه بود تا اینکه امپراتوری روسیه به رهبری کاترین کبیر در اواخر قرن هجدهم در جنگ با امپراتوری عثمانی این سرزمین را به دست آورد. جاه‌طلبی‌های روسیه در منطقه وسیع‌تر با مخالفت قدرت‌های بزرگ دیگر، از جمله بریتانیا، در رویدادی که به جنگ کریمه در دهه ۱۸۵۰ انجامید، روبه‌رو شد.
در دوران شوروی، تاتارهای کریمه تحت حکومت استالین سرکوب و به آسیای مرکزی تبعید شدند و کریمه محل برگزاری مذاکرات یالتا بود که به دنبال بازترسیم نظم اروپا پس از جنگ جهانی دوم بود. نیکیتا خروشچف، رهبر شوروی، در سال ۱۹۵۴ این شبه‌جزیره را از جمهوری شوروی روسیه به جمهوری شوروی اوکراین منتقل کرد. امروزه اکثریت قاطع کشورها آن را به عنوان بخشی از اوکراین به رسمیت می‌شناسند.
با این حال، حتی اگر اوکراین بخواهد کریمه را به روسیه واگذار کند، موانع قانونی قابل توجهی وجود خواهد داشت. طبق قانون اساسی اوکراین، کریمه بخشی جدایی‌ناپذیر از اوکراین است و دولت حق قانونی برای واگذاری آن بدون رأی موافق دو‌سوم اکثریت مجلس و تأیید مردم اوکراین در یک همه‌پرسی را ندارد. پیچیدگی دیگر این است که نه همه‌پرسی و نه انتخابات نمی‌توانند تحت حکومت نظامی که پس از تهاجم روسیه در سال ۲۰۲۲ در اوکراین وضع شد، برگزار شوند. زلنسکی در پاسخی آشکار به اظهارات ترامپ نوشت: «اوکراین همیشه مطابق با قانون اساسی خود عمل خواهد کرد». او همچنین «اعلامیه کریمه» سال ۲۰۱۸ مایک پمپئو، وزیر امور خارجه وقت ترامپ را در شبکه‌های اجتماعی منتشر کرد که در آن گفته شده بود واشنگتن «الحاق کریمه توسط روسیه را رد می‌کند».
الکساندر مرژکو، نماینده پارلمان و رئیس کمیته امور خارجی پارلمان اوکراین، گفت این امکان وجود دارد که ترامپ خواسته‌های «پوچ» را به عنوان یک تاکتیک مذاکراتی عمدی مطرح می‌کند و اگر کی‌یف پافشاری کند، او از خواسته‌هایش کوتاه خواهد آمد: «این سناریوی خوش‌بینانه است. سناریوی بدبینانه این است که [ترامپ] می‌فهمد اوکراین هرگز با به رسمیت شناختن قانونی الحاق کریمه توسط روسیه موافقت نخواهد کرد و همه اینها بهانه‌ای است برای کنار کشیدن از مذاکرات و مقصر جلوه دادن اوکراین به‌جای روسیه».
اگرچه گزارش شده است که طرح صلح کاخ سفید می‌گوید اوکراین «تضمین امنیتی قوی» از متحدان خود در اروپا و جاهای دیگر دریافت خواهد کرد، اما هیچ جزئیاتی در مورد نحوه عملکرد عملیات حفظ صلح وجود ندارد و هیچ اشاره‌ای به دخالت مستقیم ایالات متحده نشده است. این طرح همچنین عضویت اوکراین در ناتو را رد کرده است. مرژکو گفت: «ما به تضمین‌های امنیتی نیاز داریم؛ زیرا بدون آنها این فقط یک مرگ به تعویق افتاده برای ماست. ما به تضمینی برای بقای خود نیاز داریم».
شاید جای تعجب نباشد که اوکراین حتی تمایلی به بحث درباره این طرح نداشته است؛ طرحی که طبق آن تحریم‌های روسیه نیز لغو خواهد شد. در مقابل، جدای از تضمین‌های امنیتی مبهم، کی‌یف بخش کوچکی از سرزمین‌هایی را که روسیه در منطقه خارکیف اشغال کرده، عبور بدون مانع از رودخانه دنیپرو -به‌ویژه در منطقه خرسون که نیروهای روسی در ساحل رودخانه مستقر هستند- و وعده‌های غرامت و کمک برای بازسازی را دریافت خواهد کرد. گفته می‌شود تصمیم مارکو روبیو، وزیر امور خارجه آمریکا، برای لغو سفر روز چهارشنبه به لندن برای گفت‌وگو درباره جنگ، پس از آن اتخاذ شد که مذاکره‌کنندگان کی‌یف اعلام کردند ترجیح می‌دهند به‌جای طرح صلح ترامپ، درباره آتش‌بس ۳۰روزه گفت‌وگو کنند.
چرخش ناگهانی ترامپ از حمایت دولت بایدن از کی‌یف به‌نفع بهبود روابط با روسیه، پیش از این او را در اوکراین بسیار نامحبوب کرده است. تلاش‌های او برای تحت فشار قرار دادن زلنسکی بر سر کریمه، اکنون باعث تحقیر آشکار او شده است. ایلیا پونومارنکو، روزنامه‌نگار اوکراینی، در پلتفرم ایکس نوشت: «این طرح جنون‌آمیز برای باج‌خواهی و پیچاندن دست اوکراین -طرحی به همان اندازه احمقانه که از واقعیت دور است- به عنوان یکی از شرم‌آورترین اپیزودها در تاریخ دیپلماسی جهانی ثبت خواهد شد». اما همه حاضر نیستند ترامپ و دولت او را هنوز کنار بگذارند. مرژکو گفت: «البته ما از ایالات متحده دست نخواهیم کشید؛ زیرا اوضاع می‌تواند تغییر کند. ما باید با ترامپ کار کنیم. چه کسی می‌داند، شاید او در مقطعی به خود بیاید».
