مؤدب‌بودن چقدر خرج دارد؟

آیا مؤدب‌بودن با هوش مصنوعی هزینه‌بر است؟ واقعیت پشت یک ادعای بحث‌برانگیز چیست؟چند روزی است که این پرسش در شبکه‌های اجتماعی مطرح است. بر مبنای یکی از مطالب منتشر‌شده این پرسش را از چت جی‌پی‌تی پرسیده‌ایم و هوش مصنوعی مطلب منتشر‌شده در ایسنا و سایت یک پزشک را بررسی و دوباره بازنویسی کرد و ما نیز اطلاعات را دوباره با خبرهای منتشر‌شده مقایسه کردیم. می‌توان گفت این مطلب‌ در تعامل با هوش مصنوعی چت جی‌‌پی‌تی نوشته شده است و خودش به این پرسش جواب داده که آیا موقع گفت‌وگو و طرح پرسش با هوش مصنوعی مؤدب باشیم یا خیر؟

در‌واقع بسیاری از ما هنگام استفاده از چت‌ جی‌پی‌تی و دیگر مدل‌های هوش مصنوعی، ناخودآگاه مؤدبانه رفتار می‌کنیم؛ مثلا می‌نویسیم «لطفا»، «ممنونم» یا «خواهش می‌کنم»، اما به‌تازگی ادعایی در فضای مجازی مطرح شده که همین ادب ساده، در مقیاس جهانی می‌تواند هزینه‌های هنگفتی به همراه داشته باشد.

ماجرا از یک توییت آغاز شد. کاربری به نام tomiinlove در توییتر نوشت: «اوپن ای‌آی چقدر برای تشکر و «لطفا»های کاربران برق مصرف کرده؟». سم آلتمن، مدیرعامل اوپن ای‌آی، در پاسخ نوشت: «شاید ده‌ها میلیون دلار... اما ارزشش رو داره!». این جمله بیشتر لحن شوخی داشت، اما برخی رسانه‌ها آن را به‌عنوان یک حقیقت جدی بازنشر کردند. واقعیت این است که چنین رقمی هیچ‌گاه به‌‌صورت رسمی یا دقیق از طرف اوپن ای‌آی اعلام نشده است و نباید آن را یک عدد مستند دانست.

با‌این‌حال، اصل موضوع بیراه هم نیست. هر تعامل با مدل‌های زبانی مانند چت‌ جی‌پی‌تی، نیازمند پردازش‌هایی است که روی سرورهای قدرتمند انجام می‌شود. این پردازش‌ها برق مصرف می‌کنند و در مقیاس میلیاردها درخواست روزانه، مصرف انرژی درخورتوجهی به دنبال دارد. حتی یک جمله ساده اضافه ‌مثل «ممنونم»، اگر میلیاردها بار تکرار شود، به لحاظ آماری می‌تواند بخشی از این مصرف را تشکیل دهد، اما سهم آن در مقایسه با درخواست‌های اصلی بسیار ناچیز است.

در یک نظرسنجی از شرکت فیوچر، مشخص شد حدود ۷۰ درصد از افراد هنگام تعامل با هوش مصنوعی مؤدبانه رفتار می‌کنند. نکته جالب اینکه ۱۲ درصد از شرکت‌کنندگان گفته‌اند دلیل رعایت ادب، ترس از «شورش ربات‌ها» است! اگرچه این پاسخ‌ها بیشتر جنبه طنز دارند، اما نشان می‌دهند رابطه انسانی‌-ماشینی چقدر در حال  دگرگونی است.

سؤال جالب‌تر این است: آیا ادب بر کیفیت پاسخ‌های هوش مصنوعی تأثیر دارد؟ نویسنده‌ای به نام «بکا کدی» در یادداشتی اشاره کرده که استفاده از لحن مؤدبانه ممکن است به پاسخ‌های دقیق‌تر و ساختاریافته‌تری منجر شود. دلیلش این است که جملات مؤدبانه معمولا وضوح بیشتری دارند و به مدل کمک می‌کنند نیت کاربر را بهتر تشخیص دهد.

با رشد سریع هوش مصنوعی، این پرسش‌ها جدی‌تر می‌شوند: آیا رفتار ما با ربات‌ها‌ نوع پاسخ‌دهی آنها را تغییر می‌دهد؟ آیا مدل‌های آینده، تعامل مؤدبانه را به‌عنوان اولویت در نظر خواهند گرفت؟ آیا ممکن است ادب انسانی به یک فاکتور تأثیرگذار در الگوریتم‌های پاسخ‌دهی تبدیل شود؟

در پایان، همچنان این دوگانگی مطرح است: ادب یا آسیب زیست‌محیطی؟ هرچند ادب در تعامل انسانی (حتی با ربات‌ها) نشانه‌ای از فرهنگ و احترام است، اما در دنیایی که با بحران انرژی و تغییرات اقلیمی مواجه است، شاید بهتر باشد آگاهانه‌تر رفتار کنیم. شاید وقت آن رسیده که به جای «ممنونم»، فقط لبخند بزنیم، البته‌  در دل‌مان!