آینده از کودکی ساخته می‌شود
آیا تا به حال کودکی را دیده‌اید که فقط با یک جمله، مسیر فکر و زندگی‌تان را تغییر دهد؟ برای من، این لحظه در کلاس درس کودکان مهاجر بی‌شناسنامه رقم خورد. روزی که هنگام وضع قانونی در کلاس، دختری هفت‌ساله پرسید: «چرا شما باید قانون بذارید؟ چرا ما نباید؟». از همان لحظه دریافتم که آینده نباید برای کودکان طراحی شود، بلکه باید با آنها ساخته شود. در نگاه غالب، کودک فقط گیرنده خدمات است یا نمادی مناسبتی در تقویم‌ها. اما اگر کودک را به عنوان شهروندی بالفعل، شریکی در توسعه و سرمایه‌ای بلندمدت ببینیم، زاویه نگاهمان به سیاست‌گذاری، اقتصاد و حتی طراحی شهری دگرگون می‌شود.
ندا اکبری-پژوهشگر مدیریت شهری: آیا تا به حال کودکی را دیده‌اید که فقط با یک جمله، مسیر فکر و زندگی‌تان را تغییر دهد؟ برای من، این لحظه در کلاس درس کودکان مهاجر بی‌شناسنامه رقم خورد. روزی که هنگام وضع قانونی در کلاس، دختری هفت‌ساله پرسید: «چرا شما باید قانون بذارید؟ چرا ما نباید؟». از همان لحظه دریافتم که آینده نباید برای کودکان طراحی شود، بلکه باید با آنها ساخته شود. در نگاه غالب، کودک فقط گیرنده خدمات است یا نمادی مناسبتی در تقویم‌ها. اما اگر کودک را به عنوان شهروندی بالفعل، شریکی در توسعه و سرمایه‌ای بلندمدت ببینیم، زاویه نگاهمان به سیاست‌گذاری، اقتصاد و حتی طراحی شهری دگرگون می‌شود.
کودکان بیش از یک‌چهارم جمعیت ایران را تشکیل می‌دهند؛ سهمی که در جزیره کیش از میانگین کشوری نیز بیشتر است. پژوهش‌های بین‌المللی بارها تأکید کرده‌اند که سرمایه‌گذاری در سال‌های آغازین زندگی، بیشترین بازده اقتصادی و اجتماعی را به همراه دارد. جیمز هکمن، اقتصاددان نوبلیست، به‌روشنی بیان می‌کند: «هیچ حوزه‌ای بازدهی‌ای بالاتر از دوران کودکی ندارد». با این حال، کودک هنوز در کانون سیاست‌گذاری شهری ما قرار نگرفته است. شهرها برای او طراحی نمی‌شوند، در تصمیم‌سازی‌ها حضور ندارد و فرصت مشارکت در شکل‌دادن به محیط زندگی‌اش از او دریغ شده است.
درحالی‌که شهرهایی که با رویکردی کودک‌محور بازطراحی شده‌اند، نه‌فقط برای کودکان، بلکه برای تمام شهروندان -از سالمندان تا افراد کم‌توان- شادتر، امن‌تر و انسانی‌تر شده‌اند. تحول در شاخص‌های جهانی توسعه، از تمرکز صرف بر رشد اقتصادی به سوی کیفیت زندگی و معیارهایی چون «شادمانی ناخالص ملی»، نشانه‌ای است از ضرورت بازتعریف اولویت‌ها. در این چارچوب، خنده یک کودک نه‌فقط احساس، بلکه شاخصی از پیشرفت به شمار می‌رود. جزیره کیش با ظرفیت‌های منحصربه‌فرد مدیریتی، جغرافیایی و گردشگری خود، این امکان را دارد که پیشگام چنین نگاهی در کشور باشد.
اما دستیابی به آینده‌ای کودک‌محور، نیازمند زیرساختی جدی در دل ساختار رسمی منطقه است؛ نه صرفا پروژه‌هایی نمادین و موقتی. نخستین گام، تأسیس دبیرخانه‌ای دائمی در ساختار سازمانی منطقه آزاد کیش است. نهادی که مسئولیت هماهنگی، سیاست‌گذاری و نظارت بر برنامه‌های کودک‌محور را بر عهده گیرد؛ اما این تازه آغاز مسیر است. پیشرفت واقعی، نیازمند طراحی یک بسته جامع سرمایه‌گذاری کودک‌محور است. مدلی که نه‌تنها سرمایه‌گذاران داخلی را جذب کند، بلکه پیوندی هدفمند با نهادها، شبکه‌ها و صندوق‌های بین‌المللی فعال در حوزه کودک برقرار کند. فرصت‌های موجود در زمینه‌های آموزش، سلامت، گردشگری، فضاهای تفریحی و اقتصاد دیجیتال کودک‌محور، باید به زبان سرمایه‌گذاری ترجمه شوند؛ با نقشه راهی شفاف، مدل مالی دقیق و سازوکاری برای ارزیابی اثربخشی.
در همین راستا، ظرفیت‌هایی همچون طراحی اقامتگاه‌های خانوادگی با مشارکت کودکان، توسعه مدرسه-هتل‌ها و مراکز آموزشی نوآور، ایجاد پارک‌های یادگیری و فضاهای بازی مبتنی بر آموزش علوم، فناوری، مهندسی و ریاضیات، تأسیس باشگاه‌های شهروندی برای کودکان و همچنین راه‌اندازی مراکز نوآوری اجتماعی ویژه کودک و نوجوان، می‌توانند نقش مهمی در پیوند بین نیازهای واقعی خانواده‌ها و ظرفیت‌های سرمایه‌گذاری ایفا کنند؛ ظرفیت‌هایی که هم‌زمان پاسخ‌گوی تقاضای رو به افزایش برای کیفیت، امنیت و تجربه‌ای متفاوت در حوزه خدمات کودک‌محور هستند. این مسیر بدون تولید دانش و مطالعه تطبیقی ممکن نیست. تدوین پروفایل کودک در کیش، شناخت ظرفیت‌های پنهان در اکوسیستم شهری، بررسی تجربیات جزایر مشابه و گفت‌وگو با ذی‌نفعان محلی، همه اجزایی از فرایند حرفه‌ای آینده‌سازی‌اند.
هم‌زمان، برگزاری نمایشگاه‌های تخصصی، رقابت‌های نوآوری، نشست‌های انتقال تجربه و ایجاد بانک ایده‌های کودک‌محور، می‌تواند پلی میان دغدغه‌های اجتماعی و ظرفیت‌های اقتصادی و کارآفرینی باشد. در چنین نگاهی، کودک صرفا مخاطب نهایی خدمات نیست، بلکه محرک اصلی اقتصاد آینده است. بازار خدمات کودک‌محور در کیش، بالقوه است و با رشد تقاضای خانواده‌ها برای کیفیت، امنیت و تجربه‌ای نو، زمان بهره‌برداری فرا رسیده است. ما به آینده‌ای نیاز داریم که نه در تقویم، بلکه در رویکردها، تصمیمات و سرمایه‌گذاری‌های امروز زاده می‌شود. آینده‌ای که از کودکی آغاز می‌شود، خلاق، مشارکت‌جو و انسانی است. آینده‌ای که به‌جای وعده‌دادن، ساخته می‌شود؛ نه‌فقط برای کودکان، بلکه با آنها.