دبیر کارگروه ملی نجات دریاچه ارومیه انتخاب شد
رضا رحمانی، استاندار آذربایجان‌غربی، با حکم محمدرضا عارف، معاون اول رئیس‌جمهور، به‌عنوان دبیر کارگروه ملی نجات دریاچه ارومیه منصوب شد.دبیر کارگروه ملی نجات دریاچه ارومیه با تأکید بر ضرورت سرعت‌بخشی به اتمام پروژه‌های سخت‌افزاری برای احیای دریاچه، اظهار داشت: "دولت اهتمام جدی به نجات این دریاچه دارد."
دریاچه ارومیه، که در گذشته به عنوان یکی از بزرگ‌ترین دریاچه‌های داخلی ایران و دومین دریاچه شور جهان شناخته می‌شد، در سال‌های اخیر با بحران خشکی و کاهش شدید سطح آب روبرو شده است. این بحران ناشی از مجموعه‌ای از عوامل طبیعی و انسانی است که تأثیرات عمده‌ای بر اکوسیستم منطقه گذاشته است. تغییرات اقلیمی، کاهش بارش‌های فصلی و بهره‌برداری بی‌رویه از منابع آب به ویژه در بخش کشاورزی، به عنوان عوامل اصلی این بحران شناخته می‌شوند.
یکی از مهم‌ترین تغییرات اقلیمی در این منطقه، کاهش بارش‌هاست. طبق اعلام مدیرکل هواشناسی آذربایجان‌شرقی، بارش در شرق دریاچه ارومیه در سال آبی جاری نسبت به مدت مشابه در بلندمدت ۴۵ میلی‌متر کاهش یافته است. در واقع، از اول مهر تا اول بهمن امسال، تنها ۲۲.۸ میلی‌متر بارش در این منطقه ثبت شده است، در حالی که میانگین بارش در این بازه زمانی در بلندمدت ۶۷.۸ میلی‌متر بوده است. این کاهش بارش‌ها، همراه با افزایش دما، باعث تبخیر سریع‌تر آب‌های سطحی و کاهش حجم آب‌های زیرزمینی شده است.
عوامل انسانی نیز نقش زیادی در این بحران داشته‌اند. توسعه کشاورزی و افزایش بهره‌برداری از منابع آبی برای آبیاری مزارع و باغ‌ها در اطراف دریاچه ارومیه، فشار زیادی به منابع آبی وارد کرده و حجم آب ورودی به دریاچه را به طور قابل‌توجهی کاهش داده است. در نتیجه، سطح آب دریاچه به سرعت کاهش یافته و به بحران کنونی منجر شده است. طبق بررسی‌ها، سهم عوامل طبیعی در خشک شدن دریاچه ارومیه ۳۱ درصد است که شامل کاهش ۱۸ درصدی بارش‌ها و افزایش ۱.۵ درجه‌ای دما در دو دهه اخیر است. اما سهم عوامل انسانی به ۶۹ درصد می‌رسد که شامل توسعه کشاورزی، احداث سدها و افزایش برداشت از منابع آب زیرزمینی می‌شود.
در پاسخ به این بحران، اقداماتی در سطح داخلی و بین‌المللی برای احیای دریاچه ارومیه انجام شده است. از جمله این اقدامات می‌توان به انتقال آب از منابع دیگر به دریاچه، ایجاد سامانه‌های آبیاری نوین و کاهش سطح زیرکشت محصولات پرآب‌بر در اطراف دریاچه اشاره کرد. همچنین، تلاش‌هایی برای هوشمندسازی چاه‌های کشاورزی به منظور مدیریت بهتر مصرف آب انجام شده است. با این حال، به نظر می‌رسد که این اقدامات هنوز نتواسته‌اند وضعیت بحرانی دریاچه را به طور کامل حل کنند.
محمدرضا عارف، معاون اول رئیس‌جمهور، در نخستین جلسه «کارگروه ملی نجات دریاچه ارومیه» در دولت چهاردهم تأکید کرد که مشکل دریاچه ارومیه تنها یک بحران منطقه‌ای نیست، بلکه یک بحران ملی است که برای حل آن نیاز به عزم ملی و راهکارهای فراگیر وجود دارد. وی اظهار داشت که حل این بحران نیازمند تصمیم‌گیری‌های صحیح و عمل به آن‌ها در سطح ملی است. عارف همچنین بر این نکته تأکید کرد که دیگر نمی‌توان با رویکردهای منطقه‌ای و استانی به این مشکل پرداخته و باید راهکارهایی جامع‌تر اتخاذ شود.
در همین راستا، استاندار آذربایجان شرقی، بهرام سرمست، بر ضرورت مشارکت بیشتر مردم در احیای دریاچه ارومیه تأکید کرد. وی پیشنهاد داد که نقش مردم در تصمیم‌گیری‌ها و اجرای برنامه‌ها پررنگ‌تر شود و اصلاحات مدیریتی برای بهبود وضعیت دریاچه انجام گیرد. سرمست همچنین بر لزوم ایجاد ساختار ملی برای احیای دریاچه ارومیه و تغییر نگرش از بخشی‌نگری به نگرش سیستمی تأکید کرد.
در این راستا، بخش خصوصی نیز به عنوان یک ذی‌نفع در احیای دریاچه ارومیه، مسئولیت خود را در قبال این بحران احساس کرده است. رئیس کمیسیون کشاورزی، آب و محیط زیست اتاق بازرگانی تبریز، بشیر جعفری، اظهار کرد که احیای دریاچه ارومیه به یک الزام تبدیل شده است و اگر این امر محقق نشود، مشکلات جدی برای مردم منطقه ایجاد خواهد شد. وی افزود که برای احیای دریاچه، به حدود سه میلیارد متر مکعب آب نیاز است که با توجه به تحقیقات علمی، این امر ممکن است.
جعفری همچنین بر اهمیت حفظ مشاغل در منطقه تأکید کرد و پیشنهاد داد که به جای کاهش اشتغال در حوضه آبریز دریاچه ارومیه، باید به توسعه مشاغل جایگزین مانند دامداری صنعتی و سنتی توجه شود. این کار می‌تواند به حفظ منابع آبی کمک کرده و از افزایش مهاجرت و مشکلات اجتماعی جلوگیری کند.
به طور کلی، احیای دریاچه ارومیه نیازمند همکاری گسترده بین دولت، مردم، نهادهای مختلف و بخش خصوصی است. این بحران نه تنها یک مشکل زیست‌محیطی بلکه یک مسئله اجتماعی و اقتصادی است که نیازمند مدیریت یکپارچه، تصمیم‌گیری‌های ملی و مشارکت فعال تمامی ذی‌نفعان است.
