راهبردسنجی امید

عبدالرحمن فتح‌الهی: آن‌گونه که کارشناسان، ناظران و تحلیلگران می‌گویند انتخابات ریاست‌جمهوری زودهنگام دوره چهاردهم که به پیروزی مسعود پزشکیان منجر شد، سطحی از نشاط و شادابی اجتماعی را در ایران شکل داده است. اما هرچه از زمان برگزاری انتخابات بگذرد، از میزان این شادابی و نشاط اجتماعی کاسته خواهد شد. بنابراین تداوم و حتی تشدید این شور‌و‌نشاط یکی از ملزومات فعلی جامعه ایران است. با در نظر گرفتن این نکته سؤال کلیدی اینجاست که فوری‌ترین پیشنهاد به رئیس‌جمهور برای تداوم شادابی نسبی فعلی در جامعه و افزایش اعتماد عمومی چیست؟

تشکیل شورای عالی فضای مجازی و رفع فیلترینگ

در پاسخ به سؤال فوق، محمدعلی ابطحی طی گفت‌وگویی که با «شرق» دارد، اولویت را به فضای مجازی و فیلترینگ اختصاص می‌دهد و در تبیین هر‌چه بیشتر آن می‌گوید: «اگر مسعود پزشکیان در مقام رئیس‌جمهور از اختیارات لازم در آن خصوص برخوردار باشد، باید در فوری‌ترین اقدام خود، جلسه‌ای را با شورای عالی فضای مجازی برگزار کند و نسبت به رفع فیلتر از چند اپلیکیشن، پلتفرم و شبکه اجتماعی که بیشترین کاربر و مخاطب و کاربرد را در میان اقشار مختلف دارد، تصمیم‌گیری کند تا موجب تداوم شادابی جامعه و تقویت اعتماد عمومی شود». البته این عضو مجمع روحانیون مبارز متذکر می‌شود: «به موازات این اقدام باید هماهنگی لازم با مقام معظم رهبری درخصوص تبیین چرایی این رفع فیلتر با هدف کاهش محدودیت فضای مجازی صورت گیرد». فعال سیاسی اصلاح‌طلب در ادامه پیشنهاد فوری‌اش این را هم خاطرنشان می‌کند که «رفع فیلتر از چند اپلیکیشن می‌تواند به تحقق یکی از شعارهای اساسی مسعود پزشکیان که مکرر در دوران رقابت‌ها و مناظرات انتخاباتی، یعنی مبارزه با فیلترشکن‌ فروش‌ها و جمع‌کردن بساط فیلترشکن کمک کند». در این صورت به‌گفته ابطحی: «رئیس‌جمهور با عمل‌کردن به یکی از وعده‌های کلیدی خود خواهد توانست اعتماد را نسبت به دولت چهاردهم افزایش دهد». پیشنهاد فوری برای مسعود پزشکیان در جهت رفع فیلتر از چند پلتفرم و اپلیکیشن پرکاربرد از منظر این عضو مجمع روحانیون مبارز «فضای مثبتی را برای تغییر نگاه‌ها به دولت چهاردهم فراهم می‌کند» چراکه این فعال سیاسی اصلاح‌طلب باور دارد «اکثریت مطلق جامعه از دانش‌آموزان دبستانی گرفته تا بیشتر اقشار جامعه در حوزه‌های مختلف آموزش، کسب‌و‌کار و ارتباطات به شکل مستقیم با فضای مجازی، پلتفرم‌ها، اپلیکیشن‌ها و شبکه‌های اجتماعی سروکار دارند». از این رو ابطحی تأکید می‌کند که «اگر واقعا پزشکیان بتواند در حیطه اختیارات خود و از طریق تشکیل جلسه در شورای عالی فضای مجازی نسبت به رفع فیلتر فضای مجازی و مبارزه با فیلترشکن‌ها اقدام کند، گام بسیار بزرگی را برداشته است». جالب اینجاست که در راستای آنچه سیدمحمدعلی ابطحی عنوان داشت، عزت‌الله ضرغامی هم طی پیامی در صفحه شخصی خود در شبکه اجتماعی ایکس به این نکته اشاره داشت و نوشت: «دوران فیلترینگ گذشته است. چندسالی است که عملا فیلترینگ نداریم. ولی بازار فیلترشکن و کاسبان آن سکه است. قاعدتا باید دستور اولین جلسه شورای عالی فضای مجازی بررسی این وعده مهم پزشکیان باشد».

3 گام فوری پزشکیان؛ حوزه بهداشت و درمان، تثبیت قیمت‌ کالاهای اساسی و کاهش محدودیت در فضای مجازی

محمد عطریانفر هم در گپ‌وگفتش با «شرق» قائل به یک پیشنهاد مشخص نیست و به سه پیشنهاد در سه حوزه مختلف اشاره می‌کند و باور دارد که «مسعود پزشکیان در فوری‌ترین اقدام خود باید به سه حوزه بهداشت و درمان، تثبیت قیمت‌ اقلام و کالاهای اساسی و همچنین کاهش محدودیت در فضای مجازی ورود کند». عضو شورای مرکزی حزب کارگزاران در ادامه ارزیابی خود جزئیاتی را از پیشنهاد فوری در سه حوزه نام‌برده مطرح و عنوان می‌کند: «با توجه به دغدغه‌های مسعود پزشکیان در رقابت‌های انتخاباتی، خود او محورهای کلیدی را روشن کرده که شامل معیشت، بهداشت و فضای مجازی است». از‌این‌رو فعال سیاسی اصلاح‌طلب به مسعود پزشکیان پیشنهاد می‌کند: «هرچه سریع‌تر با مقامات اجرائی و همچنین نهادهای فرا اجرائی و انتصابی، جلساتی را به‌شکل فوری برگزار کرده و هماهنگی‌های لازم را در جهت عملیاتی‌کردن برنامه‌های خود در سه حوزه مذکور انجام دهد که به شادابی و نشاط بیشتر مردم و تقویت اعتماد جامعه کمک کند».

در سایه آنچه گفته شد، عطریانفر در یک اولویت‌بندی قائل به ارجحیت «سفره و معیشت مردم» است و در این رابطه می‌گوید: «مسعود پزشکیان باید فوری‌ترین اقدام خود را به تثبیت نرخ کالاهای اساسی و مواد غذایی اختصاص دهد که به‌شکل جدی طبقه متوسط و فرودست جامعه را تحت فشار قرار داده است». لذا به باور این فعال سیاسی اصلاح‌طلب «تلاش برای مهار تورم کالاهای اساسی که بخش عمده‌ای از سبد طبقه متوسط و محروم جامعه را به خود اختصاص داده و به‌دنبال آن، کاهش شاخص فلاکت در جامعه ذیل تثبیت قیمت‌ها به تقویت اعتماد عمومی منجر خواهد شد». عطریانفر در محور دوم، فوری‌ترین اقدام را ناظر بر فضای مجازی و رفع فیلترینگ از شبکه‌های اجتماعی می‌داند و همسو با ارزیابی محمدعلی ابطحی تأکید می‌کند: «فارغ از جنبه‌های اجتماعی و با در نظر گرفتن آثار اقتصادی رفع فیلترینگ از فضای مجازی، ذیل اشتغال و کارآفرینی باید طی جلسه با اعضای شورای عالی فضای مجازی هرچه سریع‌تر اپلیکیشن‌ها، پلتفرم‌ها و شبکه‌های اجتماعی پرکاربرد را رفع فیلتر کند». البته این عضو حزب کارگزاران هم مانند ابطحی اذعان دارد: «چنین اقدامی نهایتا با هماهنگی و همراهی مقام معظم رهبری قابلیت اجرا خواهد داشت». در‌صورت انجام این اقدام (رفع فیلتر)، عطریانفر معتقد است: «علاوه‌بر جنبه‌های مثبت روانی و اجتماعی می‌تواند به تقویت اقتصاد خُرد در بدنه طبقات مختلف شهری کمک کند». حوزه سوم از نگاه این عضو شورای مرکزی حزب کارگزاران همان حوزه تخصصی مسعود پزشکیان یعنی بهداشت و درمان است و در این رابطه تصریح می‌کند: «در یک اقدام فوری باید رئیس‌جمهور جدید بدون‌توجه به دهک‌بندی، کلیه طبقات جامعه را نسبت به حوزه بهداشت و درمان آسوده‌خاطر کند و همه مردم از امکانات لازم برخوردار باشند». لذا عطریانفر می‌گوید: «چه جامعه روستایی و یا شهری چه طبقه متوسط و فرودست و یا طبقه مرفه باید به حداقل‌های بهداشت عمومی و درمان دسترسی کامل داشته باشند».

3 گام فوری رئیس‌جمهور در شورای عالی کار و شورای عالی فضای مجازی و ممانعت از برخورد با زنان

حسین نقاشی هم دیگر چهره سیاسی بود که طی گفت‌وگویی که با «شرق» داشت مانند محمد عطریانفر، سه پیشنهاد فوری در سه حوزه را پیش می‌کشد و به گفته او: «در یک اقدام باید مسعود پزشکیان با تشکیل جلسه شورای عالی کار نسبت به تغییر و ارتقای حقوق و دستمزد کارگران در جهت همسان‌سازی اقدام کند». البته این عضو شورای مرکزی حزب اتحاد ملت، مکمل پیشنهاد اول خود را این می‌داند که «رئیس‌جمهور جدید باید هر سه ماه یک‌بار جلسات شورای عالی کار را به‌شکل فصلی تشکیل دهد تا سطح حقوق و دستمزد کارگرها با نرخ تورم جامعه هم همخوانی و هم‌ترازی داشته باشد».

این چهره اصلاح‌طلب هم در پیشنهاد فوری دوم خود، موضوع فضای مجازی و رفع فیلتر از اپلیکیشن‌ها، پلتفرم‌ها و شبکه‌های اجتماعی پرکاربرد را به رئیس‌جمهور گوشزد می‌کند و مشابه با نظرات ابطحی و عطریانفر تأکید فراوان دارد که «مسعود پزشکیان باید با تشکیل جلسه فوری شورای عالی فضای مجازی اقدامات لازم در جهت رفع فیلتر و کاهش محدودیت از فضای مجازی را در دستور کار قرار دهد و این فارغ از آن است که آیا سکوهای این شبکه‌های اجتماعی و پلتفرم‌ها، ایرانی یا خارجی هستند». سومین گام فوری از منظر حسین نقاشی، «به تلاش مسعود پزشکیان در حوزه بانوان» باز می‌گردد و پیرو آن تصریح می‌کند: «رئیس‌جمهور جدید باید از تداوم برخوردهای زننده با زنان و دختران در خیابان‌ها و فضاها و اماکن عمومی در حوزه حجاب جلوگیری کند».

3 اولویت داخلی، منطقه‌ای و بین‌المللی

احسان هوشمند هم دیگر کارشناسی بود که طی گفت‌وگو با «شرق» و برخلاف ارزیابی ابطحی، عطریانفر و نقاشی، نگاهی کلان‌تر به موضوعات، چالش‌ها و بحران‌ها دارد و در سه سطح داخلی، منطقه‌ای و بین‌المللی به بیان فوری‌ترین اقدامات مسعود پزشکیان در جهت تداوم نشاط اجتماعی و اعتماد عمومی می‌پردازد. این تحلیلگر در حوزه داخلی، «به دو بحران اقتصادی و معیشتی و بحران قومیتی» اشاره دارد و در تبیین گفته خود، «فوری‌ترین اقدام دولت چهاردهم را رسیدگی به مسائل معیشتی و اقتصادی ذیل معضلاتی چون فقر، رکود، تورم و بی‌کاری فزاینده می‌داند» و بعد از آن با اشاره به چالش‌ها و بحران‌های اجتماعی در حوزه اقوام به‌خصوص بعد از درگذشت مهسا امینی، اذعان دارد: «تاکنون هیچ اقدام مؤثر، ملموس و قابل دفاعی بعد از حوادث زاهدان صورت نگرفته است». خاصه آنکه هوشمند یادآور می‌شود که «از سوی شورای تأمین و سایر مقامات به‌شکل رسمی مسئولیت حوادث پذیرفته شده است». با این‌حال و به‌گفته او: «نه برای ترمیم آلام و رنج‌های مردم سیستان‌و‌بلوچستان و نه برای مجازات عاملان و خاطیان اقدامی صورت نگرفت».

از این‌رو هوشمند خطاب به پزشکیان می‌گوید: «اورژانسی‌ترین اقدام را تشکیل یک هیئت با اختیارات لازم برای رسیدگی به این منظور در استان سیستان‌و‌بلوچستان می‌داند تا شرایط به حالت عادی در این استان بازگردد و سطحی از اعتماد مردم سیستان‌و‌بلوچستان به دولت پزشکیان شکل گیرد». البته این پژوهشگر حوزه اقوام متذکر می‌شود: «این امر تنها با همراهی و همکاری سایر نهادهای نظامی و امنیتی با رئیس‌جمهور صورت خواهد گرفت». مشابه همین تحلیل از سوی هوشمند برای مناطق کردستان مطرح می‌شود و تأکید می‌کند: «دولت پزشکیان باید نگاه امنیتی پررنگ بعد از درگذشت مهسا امینی را از شهرها و استان‌های کردنشین بردارد تا به‌نحوی راه و فضای لازم برای فعالیت هرچه بیشتر نهادهای مدنی و اجتماعی در این مناطق (کردنشین) فراهم شود».

در سطح منطقه‌ای، این کارشناس به برخی تنش‌ها، درگیری‌ها و مشخصا سایه جنگ گسترده و فراگیر بین اسرائیل و حزب‌الله لبنان اشاره دارد که به‌زعمش می‌تواند به‌شکل ناخواسته پای ایران را هم به این منازعات باز کند. لذا از منظر هوشمند، «باید دولت پزشکیان به فوریت سیاست تنش‌زدایانه در جهت کنترل و مدیریت منازعات منطقه‌ای با توجه به درگیری‌های اسرائیل در غزه و جنوب لبنان را در دستور کار قرار دهد». در سطح بین‌المللی هم تحلیلگر مسائل سیاسی اولویت را به مذاکرات مستقیم دولت پزشکیان با ایالات‌متحده آمریکا اختصاص می‌دهد که به‌گفته هوشمند قطعا آثار مثبت سیاسی، امنیتی، دیپلماتیک و به‌خصوص اقتصادی و معیشتی را به‌دنبال خواهد داشت.