سفر چرا؟!

زمانی که رسانه‌های کشور در هفته گذشته خبر پخش سریال‌ «آکتور» ساخته نیما جاویدی از شبکه Arte فرانسه را منتشر کردند، در شبکه‌های اجتماعی سریال ایرانی دیگری یادآوری شد که چند سال قبل از این شبکه فرانسوی پخش شده بود. سریال «شادی» ساخته پوریا تکاور اولین سریال ایرانی بود که چند سال قبل از شبکه Arte فرانسه پخش شد و به طور عجیبی در ایران هم چندان مورد توجه قرار نگرفت! حتی اگر این سریال آن روزها در ایران دیده شده بود باز هم در فضای رسانه‌ای چندان به آن توجه نشد. اما در پس اعلام خبر نمایش «آکتور» به عنوان «اولین سریال ایرانی که از شبکه Arte پخش می‌شود»، دوباره «شادی» به میان شبکه‌های اجتماعی بازگشت و یادآوری کرد که این عنوان را حداقل چند سال قبل بر سینه زده بود.

«شادی» در زمره سریال‌هایی جا می‌گیرد که اصطلاحا آنها را سریال‌های کوتاه یا حتی سریال‌های موبایلی می‌گویند. سریال‌هایی که قبلا نمونه آنها را در جهان و اوج عملکرد صنعت سرگرمی مشاهده کرده‌ایم. در میانه سال 2020، یک پلتفرم جهانی پخش سریال و محتوای آنلاین مخصوص گوشی‌های تلفن همراه را آغاز کرد و خیلی زود دنیای تازه‌ای پیش روی مخاطبان فضای مجازی قرار گرفت. پخش سریال آن هم در یک پلتفرم مخصوص تلفن‌های همراه یکی از عجیب‌ترین اتفاقات در دنیای کنونی بود. اما با قرار گرفتن همه فرایندهای زندگی یک فرد در تلفن همراهش شاید دور از نظر نبود که او در گوشی‌اش سریال هم ببیند. این ایده از روز 6 آوریل 2020 با آغاز به کار پلتفرم مشاهده آنلاین محتوا بر پایه‌ موبایل به نام «Quibi» (کوئیبی) رنگ واقعیت به خود گرفت. پلتفرمی که چند محتوای سریال و شو تلویزیونی و برنامه‌های دیگر را در اختیار مخاطبانش قرار داد. Quibi «یک پلتفرم استریمینگ برای ارایه محتوای متن-محور و غیر-متن-محور برای گوشی‌های موبایل» بود. نام سرویس ترکیبی از دو واژه «کوئیک» [سریع] و «بایتز» [گاز گرفتن] که از محتوای هفت تا ده دقیقه‌ای سریال‌های «کوئیبی» حکایت می‌کرد.»

اما ماجرا تنها به این پلتفرم‌ها خلاصه نشد و ساخت سریال‌هایی با مدت زمان بسیار کوتاه در هر اپیزود در اینستاگرام مورد توجه قرار گرفته و به عبارتی سریال‌های اینستاگرامی هم به وجود آمدند. سریال‌هایی که تلاش می‌کردند سریال‌هایی حرفه‌ای بسازند. پوریا تکاور در همان دوران دست به ساخت سریال اینستاگرامی «تهران» زده و موفق شده بود با همکاری شبکه Arte زمینه‌های تولید سریال کوتاه دیگری به نام «شادی» را بسازد. «تهران» 13 اپیزود یک دقیقه‌ای بود و زمینه همکاری بین Arte و تکاور را فراهم کرد. سریال «شادی» در تابستان ۱۳۹۹ و در دوران همه‌گیری کرونا در شهرهای تهران، قم، کاشان، بندرعباس و کیش فیلمبرداری شده و در سال ۱۴۰۰ هم سریال به صورت اختصاصی در arte.tv پخش شد. سریال «شادی» پوریا تکاور و یاشار علی‌شناس را به عنوان سازنده و علاوه بر آنها آلیشیا پراتکس و لوئیز سیلوریو را به عنوان نویسندگان فیلمنامه داشته است. این سریال توسط ARTE France و La Onda Productions تهیه شده است.

«شادی» داستان دختری به نام شادی (با بازی غزل شجاعی) است که قرار است به همراه مادرش (با بازی سولماز غنی) از ایران به فرانسه مهاجرت کنند. اما داستان مهاجرت همواره ماجرایی پیچیده است و همین پیچیدگی در سریال دستمایه خط اصلی فیلمنامه قرار گرفته است. سریال از 15 اپیزود 6 دقیقه‌ای تشکیل شده و نویسندگان به طرز هوشمندانه‌ای فاصله میان یک فیلم سینمایی 90 دقیقه‌ای و یک سریال 90 دقیقه‌ای را رعایت کرده‌اند. اپیزودهای کوتاه سریال با آنکه خیلی زود تمام می‌شوند اما هر یک به عنوان یک اپیزود مستقل در سریال دیده شده و در حالی که خط اصلی داستان در کل اپیزودها جریان دارد، اما هویت مستقل هر قسمت خدشه‌دار نشده است.

اساسا در بحث از فرم، انتخاب چنین روشی برای سریال‌سازی حرکت روی لبه تیغ است. در کوچک‌ترین حالتی به دلیل زمان کوتاه هر اپیزود ممکن است ماهیت یک سریال کوتاه با اپیزودهای کوتاه به لحاظ مدت‌زمان از دست برود. اما تکاور در این امر موفق بوده و در پایان هر اپیزود «شادی» به طور ویژه‌ای زمینه‌های تماشای قسمت بعدی و نقاط عطف در دسترس مخاطب قرار می‌گیرد.

ما در «شادی» قرار است با دختری همراه شویم که چندان دل در گرو مهاجرت ندارد و هر کاری می‌کند پیوندهایش با ایران را برقرار نگاه دارد. شادی در 17 سالگی باید برای مهاجرت و رفتن از ایران دلیل مشخصی به دست بیاورد، چرا که در همان ابتدای داستان چندان با این مسیر در زندگی هم نظر نیست. او برای قدم زدن در مسیری که قرار است به مهاجرت ختم شود باید سفری جاده‌ای را آغاز کند. در این سفر بیش از آن‌که مقصد اهمیت داشته باشد، خود سفر برای شخصیت اصلی داستان مهم می‌شود. شادی در کنار سه دوستش سینا (با بازی سهیل باوی)، فریال (با بازی ستاره ملکی) و پارسا (با بازی آریا گازُر) به سفری می‌رود که به قصد دیدن پدر است اما این مسیر بسیار طولانی و پر از فراز و نشیب می‌شود. ما در این میان بخشی از ایران را تماشا می‌کنیم و به جاهایی سر می‌زنیم که همطراز با فرهنگ مردمان آن می‌تواند مسیر داستان را به جلو هدایت کند.

سریال جاده‌ای پوریا تکاور نگاهی بسیار متفاوت به زندگی چند جوان ایرانی دارد. جوانانی که در درون تعارضات و پارادوکس‌ها زندگی می‌کنند. این مساله را سریال در مورد شخصیت اصلی‌اش به خوبی نمایش می‌دهد. تصویر شادی، نمای تمام‌رخ از یک نوجوان ایرانی امروزی است که در راه ورود به عرصه جوانی باید چالش‌ها و تعارضاتی را حل کند و تکاور بهترین مسیر برای رسیدن به این موضوع را انتخاب می‌کند. او قرار است در یک سفر جاده‌ای تجربه‌هایی را به دست بیاورد که احتمالا رسیدن به آنها چندان ساده نیست.

ویژگی کلیدی «شادی» آن است که شخصیت اصلی داستان در پایان سریال به پایان سفر نمی‌رسد و از قضا باید سفری دیگر را آغاز کند. این سفرها در «شادی» با بازی خوب بازیگران و کارگردانی تکاور همراه می‌شود و این وعده را به مخاطب می‌دهد که می‌تواند یک اثر متفاوت را تماشا کند. «شادی» تلاشی منحصربه‌فرد برای کشف خود، سیر در امیدها و دغدغه‌های گروه‌های مختلفی از از جوانان ایرانی را آشکار می‌کند. در نهایت «شادی» درباره پاسخ به این سوال کلیدی است که «سفر چرا؟!» و پاسخ آن در ذهن هر مخاطبی می‌تواند خود را به گونه‌ای متفاوت نشان دهد.