نگاهي به حضور ارفاقي در ليگ برتر

در اين هفته يک اتفاق عجيب در فوتبال ايران رخ داد. ماشين‌سازي، تيمي که خود را براي حضور در ليگ دسته اول (ليگ آزادگان) آماده مي‌کرد، ليگ‌برتري شد. مالک گسترش فولاد تصميم گرفت امتياز اين تيم تبريزي را به همشهري‌اش ماشين‌سازي واگذار کند. داستان از اين قرار بود که در پايان فصل گذشته ليگ برتر، سپاه عاشوراي تبريز اعلام کرد قصد دارد باشگاه تراکتورسازي را واگذار کند. در فرايند واگذاري باشگاه تراکتورسازي به بخش خصوصي، محمدرضا زنوزي، مالک باشگاه گسترش فولاد تنها مشتري پروپاقرص بود. زنوزي که يکي از کارآفرينان مطرح تبريز است، پس از چند سال اداره گسترش فولاد موفق شد مالکيت تيم محبوب غرب ايران را برعهده بگيرد. طبق قوانين سازمان ليگ برتر دو تيم نمي‌توانند با يک مالک مشترک در ليگ برتر شرکت کنند. در ديگر کشورها هم اين اصل رعايت مي‌شود که دو تيم با يک مالک در رقابت‌ها شرکت نکنند. به همين دليل از حضور تيم‌هاي دوم بارسلونا و رئال مادريد در لاليگا جلوگيري مي‌شود. زنوزي چاره‌اي نداشت به غير از واگذاري گسترش فولاد. شايعه شد برخي تيم‌هاي حاضر در ليگ دسته اول خواهان خريد امتياز اين تيم‌اند اما در نهايت امتياز گسترش به ماشين‌سازي رسيد. طبق اعلام مسئولان تبريزي سرمربي ماشين‌سازي و بازيکنان اين تيم را همان کادر گسترش فولاد تشکيل مي‌دهند. در واقع اتفاقي که در تبريز رخ داده، اين است که تيم گسترش فولاد با نام، پيراهن و مديريت جديد در ليگ برتر شرکت مي‌کند. به هر حال اين تغيير عجيب باعث شد تا ماشين‌سازي که سابقه يک فصل حضور ناموفق در ليگ برتر را دارد، دوباره پاي به ليگ برتر بگذارد؛ حضوري نامتعارف و تقريبا غيرفوتبالي. اين براي اولين بار نيست که چنين اتفاقي رخ مي‌دهد و يک تيم بدون صعود از دسته اول، ليگ‌برتري مي‌شود؛ دقيقا اتفاقي مشابه ليگ‌برتري‌شدن ماشين‌سازي، پيش از اين براي فولاد خوزستان و استقلال اهواز هم رخ داد.
فولاد تيمي که در ليگ چهارم قهرمان شد و اسکلت اصلي تيم ملي را تشکيل مي‌داد، در پايان ليگ ششم در سال 1386 سقوط کرد؛ سقوط دو سال پس از قهرماني. فولاد در ليگ دسته اول بسيار خوب کار کرد و مقتدرانه در گروه خود اول شد. در آن زمان بازي‌هاي ليگ دسته اول در دو گروه انجام مي‌شد و همين موضوع به فولاد ضربه زد و اين تيم در بازي پلي‌آف مغلوب شد. در همان فصل، تيم دوم سپاهان يعني سپاهان نوين موفق به صعود به ليگ برتر شد. سپاهان نوين اصفهان به دليل حضور سپاهان اصفهان نمي‌توانست ليگ‌برتري شود و به همين دليل وزارت صنعت از اين جيب به آن جيب کرد و امتياز سپاهان نوين در اختيار فولاد قرار گرفت.
هشت سال بعد اين اتفاق تکرار شد. در سال 1394 تيم دوم فولاد خوزستان به نام فولاد نوين موفق به صعود به ليگ برتر شد. اين بار اين تيم نمي‌توانست در ليگ برتر شرکت کند. مسئولان خوزستان امتياز اين تيم را به استقلال اهواز، تيم قديمي استان واگذار کردند؛ انتقالي نافرجام. استقلال اهواز ضعيف‌ترين تيم تاريخ ليگ برتر لقب گرفت و سقوط کرد.
صعود با حکم کميته انضباطي
حضور ارفاقي در تاريخ ليگ برتر تنها به سه تيم ماشين‌سازي، استقلال اهواز و فولاد خلاصه نمي‌شود. اين سه تيم در شرايطي ليگ‌برتري شدند که سه تيم گسترش فولاد، فولاد نوين و سپاهان نوين به علت محدوديت‌هاي قانوني اجازه حضور در ليگ برتر را نداشتند. آنها از اين خلأ استفاده کردند. در ليگ‌هاي معتبر اروپايي در چنين شرايطي امکان خريد و فروش وجود ندارد و قانوني براي تيم جايگزين وجود دارد. اگر قرار بود در ايران هم اين شرايط رعايت شود بايد خونه به خونه بابل (تيم سوم ليگ آزادگان) يا نفت تهران (تيم پانزدهم ليگ برتر) جانشين گسترش مي‌شدند.
اتفاق عجيب‌تر اما کم نيفتاده است. در پايان ليگ سوم دو تيم شموشک و سايپا سقوط کردند اما با افزايش تعداد تيم‌هاي ليگ برتر به 16 تيم در ليگ ماندني شدند. شموشک البته دو فصل بعدش سقوط کرد. در پايان ليگ ششم فولاد و راه‌آهن در رده‌هاي آخر قرار گرفتند. با دلايل سياسي تعداد تيم‌هاي ليگ برتر به 18 تيم رسيد و راه‌آهن با عبور از پلي‌آف در ليگ ماند. صنعت نفت آبادان هم با حکم کميته انضباطي وارد ليگ برتر شد. تيمي که چند ماه قبل صعود نکرده بود، با حکم کميته انضباطي وارد ليگ برتر شد و البته سقوط هم کرد.
در کنار اين حضورهاي ارفاقي در ليگ برتر بايد به حضور عجيب چند شهر در ليگ هم اشاره کرد. با روي‌کارآمدن دولت محمود احمدي‌نژاد پروژه هديه‌دادن تيم‌هاي تهراني به شهرستان‌ها کليد خورد. در ليگ هفدهم پاس تهران به پاس همدان تبديل شد. در ادامه پيکان قزوين و صباي قم به وجود آمدند و نام راه‌آهن به راه‌آهن شهرري تغيير کرد.

در اين هفته يک اتفاق عجيب در فوتبال ايران رخ داد. ماشين‌سازي، تيمي که خود را براي حضور در ليگ دسته اول (ليگ آزادگان) آماده مي‌کرد، ليگ‌برتري شد. مالک گسترش فولاد تصميم گرفت امتياز اين تيم تبريزي را به همشهري‌اش ماشين‌سازي واگذار کند. داستان از اين قرار بود که در پايان فصل گذشته ليگ برتر، سپاه عاشوراي تبريز اعلام کرد قصد دارد باشگاه تراکتورسازي را واگذار کند. در فرايند واگذاري باشگاه تراکتورسازي به بخش خصوصي، محمدرضا زنوزي، مالک باشگاه گسترش فولاد تنها مشتري پروپاقرص بود. زنوزي که يکي از کارآفرينان مطرح تبريز است، پس از چند سال اداره گسترش فولاد موفق شد مالکيت تيم محبوب غرب ايران را برعهده بگيرد. طبق قوانين سازمان ليگ برتر دو تيم نمي‌توانند با يک مالک مشترک در ليگ برتر شرکت کنند. در ديگر کشورها هم اين اصل رعايت مي‌شود که دو تيم با يک مالک در رقابت‌ها شرکت نکنند. به همين دليل از حضور تيم‌هاي دوم بارسلونا و رئال مادريد در لاليگا جلوگيري مي‌شود. زنوزي چاره‌اي نداشت به غير از واگذاري گسترش فولاد. شايعه شد برخي تيم‌هاي حاضر در ليگ دسته اول خواهان خريد امتياز اين تيم‌اند اما در نهايت امتياز گسترش به ماشين‌سازي رسيد. طبق اعلام مسئولان تبريزي سرمربي ماشين‌سازي و بازيکنان اين تيم را همان کادر گسترش فولاد تشکيل مي‌دهند. در واقع اتفاقي که در تبريز رخ داده، اين است که تيم گسترش فولاد با نام، پيراهن و مديريت جديد در ليگ برتر شرکت مي‌کند. به هر حال اين تغيير عجيب باعث شد تا ماشين‌سازي که سابقه يک فصل حضور ناموفق در ليگ برتر را دارد، دوباره پاي به ليگ برتر بگذارد؛ حضوري نامتعارف و تقريبا غيرفوتبالي. اين براي اولين بار نيست که چنين اتفاقي رخ مي‌دهد و يک تيم بدون صعود از دسته اول، ليگ‌برتري مي‌شود؛ دقيقا اتفاقي مشابه ليگ‌برتري‌شدن ماشين‌سازي، پيش از اين براي فولاد خوزستان و استقلال اهواز هم رخ داد.
فولاد تيمي که در ليگ چهارم قهرمان شد و اسکلت اصلي تيم ملي را تشکيل مي‌داد، در پايان ليگ ششم در سال 1386 سقوط کرد؛ سقوط دو سال پس از قهرماني. فولاد در ليگ دسته اول بسيار خوب کار کرد و مقتدرانه در گروه خود اول شد. در آن زمان بازي‌هاي ليگ دسته اول در دو گروه انجام مي‌شد و همين موضوع به فولاد ضربه زد و اين تيم در بازي پلي‌آف مغلوب شد. در همان فصل، تيم دوم سپاهان يعني سپاهان نوين موفق به صعود به ليگ برتر شد. سپاهان نوين اصفهان به دليل حضور سپاهان اصفهان نمي‌توانست ليگ‌برتري شود و به همين دليل وزارت صنعت از اين جيب به آن جيب کرد و امتياز سپاهان نوين در اختيار فولاد قرار گرفت.
هشت سال بعد اين اتفاق تکرار شد. در سال 1394 تيم دوم فولاد خوزستان به نام فولاد نوين موفق به صعود به ليگ برتر شد. اين بار اين تيم نمي‌توانست در ليگ برتر شرکت کند. مسئولان خوزستان امتياز اين تيم را به استقلال اهواز، تيم قديمي استان واگذار کردند؛ انتقالي نافرجام. استقلال اهواز ضعيف‌ترين تيم تاريخ ليگ برتر لقب گرفت و سقوط کرد.
صعود با حکم کميته انضباطي
حضور ارفاقي در تاريخ ليگ برتر تنها به سه تيم ماشين‌سازي، استقلال اهواز و فولاد خلاصه نمي‌شود. اين سه تيم در شرايطي ليگ‌برتري شدند که سه تيم گسترش فولاد، فولاد نوين و سپاهان نوين به علت محدوديت‌هاي قانوني اجازه حضور در ليگ برتر را نداشتند. آنها از اين خلأ استفاده کردند. در ليگ‌هاي معتبر اروپايي در چنين شرايطي امکان خريد و فروش وجود ندارد و قانوني براي تيم جايگزين وجود دارد. اگر قرار بود در ايران هم اين شرايط رعايت شود بايد خونه به خونه بابل (تيم سوم ليگ آزادگان) يا نفت تهران (تيم پانزدهم ليگ برتر) جانشين گسترش مي‌شدند.
اتفاق عجيب‌تر اما کم نيفتاده است. در پايان ليگ سوم دو تيم شموشک و سايپا سقوط کردند اما با افزايش تعداد تيم‌هاي ليگ برتر به 16 تيم در ليگ ماندني شدند. شموشک البته دو فصل بعدش سقوط کرد. در پايان ليگ ششم فولاد و راه‌آهن در رده‌هاي آخر قرار گرفتند. با دلايل سياسي تعداد تيم‌هاي ليگ برتر به 18 تيم رسيد و راه‌آهن با عبور از پلي‌آف در ليگ ماند. صنعت نفت آبادان هم با حکم کميته انضباطي وارد ليگ برتر شد. تيمي که چند ماه قبل صعود نکرده بود، با حکم کميته انضباطي وارد ليگ برتر شد و البته سقوط هم کرد.
در کنار اين حضورهاي ارفاقي در ليگ برتر بايد به حضور عجيب چند شهر در ليگ هم اشاره کرد. با روي‌کارآمدن دولت محمود احمدي‌نژاد پروژه هديه‌دادن تيم‌هاي تهراني به شهرستان‌ها کليد خورد. در ليگ هفدهم پاس تهران به پاس همدان تبديل شد. در ادامه پيکان قزوين و صباي قم به وجود آمدند و نام راه‌آهن به راه‌آهن شهرري تغيير کرد.