ما فقط حق‌مان را می‌خواهیم

نسترن فرخه: طرح رتبه‌‌بندی کارگران گروه ملی صنعتی فولاد، بعد از سال‌ها کشمکش، در بهمن سال قبل، به شکل ناقص به اجرا درآمد، ولی کارگرهایی که در مطالبات قانونی این طرح نقش داشتند، یکی پس از دیگری با اخراج و تبعید به مشاغل پایین‌تر روبه‌رو شدند. طبق گفته‌های این کارگران، در سال جاری به آنها گفته شده که تنها امکان بستن قرارداد یک ماه تا سه ماه را دارند و اگر چنین قراردادی را قبول نکنند، اخراج خواهند شد؛ بنابراین بسیاری از آنها که طبق گفته خودشان بیش از 30 نفر هستند؛ در سال جدید بی‌کار شدند. بسیاری از آنها در گفت‌وگو با «شرق» تأکید دارند در سال‌ها یا ماه‌های نزدیک به بازنشستگی بودند که با اخراج مواجه شدند. مریم زنده‌دل، پژوهشگر و متخصص دعاوی کار هم به تأثیر این اخراج‌ها بر روند بازنشستگی کارگران اشاره می‌کند و به «شرق» می‌گوید که یکی از خسارات وقفه و اخراج کارگران بعد از اعتراض بحقی که داشتند، ایجاد مشکل در زمان بازنشستگی آنهاست، چون با این شرایط کارگران باید از چند ماه تا چند سال بیشتر از میزان مشخص‌شده کار کنند تا از مزایای بازنشستگی بهره‌مند شود.

سکوت ما بی‌فایده بود

یکی از کارگرهای فنی گروه ملی صنعتی فولاد که در سال‌های آخر اشتغال خود به سر می‌برد، با اخراج و عدم تمدید قرارداد از طرف کارفرما روبه‌رو شده است. طبق گفته‌های خودش به «شرق» چند سال بیشتر تا بازنشستگی‌اش باقی نمانده بوده که از او خواستند قرارداد یک‌ماهه امضا کند و اضافه می‌کند: «گروه ملی فولاد زیر نظر بانک ملی است و ما مطالبه‌ای درمورد طبقه‌بندی مشاغل از آنها داشتیم که در سال 1400 به ما قول اجراشدن آن را دادند. مدیر کل اداره کار استان هم به ما قول دادند که این طرح طبقه‌بندی اجرا شود. با وجود این کارفرما باز هم پشت گوش انداخت. در شهریور 1402 هم قول دادند که این طبقه‌بندی اجرا شود، اما باز هم اجرا نشد. بهمن هم گذشت باز اجرا نشد، بعد از آنکه اجرا شد، متوجه شدیم آن بخش‌هایی که مدنظر ما کارگران بوده، اعمال نشده است. در حالی که باید کارگران ما‌به‌‌التفاوت حق طبقه‌بندی خود را می‌گرفتند. حتی خانواده کارگران بازنشسته که فوت کردند هم باید این حق را دریافت کنند. این کش و قوس‌ها و مطالبات قانونی ما ادامه پیدا کرد تا رسیدیم به هفتم اسفند، توافق‌نامه‌ای بین ما و کارفرما نوشته شد. این صورت‌جلسه را مدیر کل اداره کار استان، مدیرعامل، امام جمعه و برخی دیگر هم امضا کردند. این صورت‌جلسه مبتنی بر این بود که کارگران مطالبات خود را کنار بگذارند و کارفرما هم دیگر بدون کمیته انضباطی کسی را اخراج نکند. چون ایشان هر زمان که می‌خواستند بدون تشکیل کمیته انضباطی، کارگر را اخراج موقت می‌کردند. در همین دوره اعتراضات ما، کارت بچه‌ها را ضبط می‌کردند و دیگر کارگران امکان ورود و خروج نداشتند. در حالی که قانون اجازه چنین کاری را نمی‌دهد. ایشان در این سه سال که مدیرعامل بود خیلی از کارگرها را بدون رأی کمیته انضباطی اخراج کرد. پس از آن هیچ کنشی از طرف ما کارگران شکل نگرفت. حتی در فضای مجازی هم هیچ فعالیتی نداشتیم و فقط کار کردیم. با وجود این ما تا هفته آخر اسفند عیدی و حقوق نگرفتیم و بعد هم برای گروهی واریز شد و برای گروه دیگر نشد، با این حال ما چیزی نگفتیم. حتی در همان زمان چند نفر از کارگرها را اخراج کرد و دیگر قراردادشان را تمدید نکرد و باز هم ما چیزی نگفتیم و فقط کار کردیم. گفتیم به جای اعتراض‌کردن، از روش قانونی کار را پیگیری کنیم تا روز آخر سال که چند نفر از بچه‌ها را اخراج کرد و گفت قراردادشان را تمدید نمی‌کنم. آن‌هم از بچه‌هایی که در تمام جلسات حضور داشتند و درمورد وضعیت کارگرها صحبت می‌کردند. به نظر ما حالا که طرح طبقه‌بندی را اجرا کرده و حقوق‌ها بالا رفته، در حال انتقام‌گرفتن از کارگرهاست که بانک ملی هم از ایشان حمایت می‌کند. همان موقع هم چند نفر را به ورزشگاه غدیر که در اجاره فولاد ایران است، تبعید کرد. 14 نیروی فنی به آنجا رفتند. خود من جزء تبعیدی‌ها بودم که آنجا بودم که جز آب‌دادن به چمن‌ها، واقعا هیچ کاری نداشتیم. عید هم تمام شد و حدود 70 نفر را به کمیته انضباطی بردند. گفتند با تعدادی از ما قراردادهای یک‌ماهه تا سه‌ماهه می‌بندند که کاملا خلاف قانون است. به من گفتند یا قرارداد یک‌ماهه باید امضا کنی یا اخراج خواهی شد که من قبول نکردم و اخراج شدم».

ما می‌خواهیم به سر کار برگردیم

یکی دیگر از این کارگرهای فولاد که با بیش از 16 سال سابقه کار اخراج شده است هم در گفت‌وگو با «شرق» از تحمیل قراردادهای یک ماهه که به آنها پیشنهاد شده و آنها قبول نکرده‌اند می‌گوید: «ما فقط درخواست داریم به محل کارمان بازگردیم. این سازمان هم بر اساس قوانین و آیین‌نامه‌های مندرج با کارگران برخورد کند. از کارفرما می‌خواهیم دست از این کینه‌توزی و عناد بردارد. ما فقط یک مطالبه قانونی داشتیم که چون قانون به کارفرما تحمیل کرده، حال کارفرما از افرادی که فکر می‌کنند در اجرای این طرح دخیل بودند و کارهای حقوقی انجام دادند، انتقام می‌گیرد. حتی عیدی را هم مثل گوشت قربانی تکه‌تکه به ما دادند ولی باز هم ما سکوت کردیم. بعد هم به یک‌سری از نیروها که بیش از 15 سال سابقه کار داشتند گفتند با شما قرارداد یک‌ماهه تا سه‌ماهه می‌بندیم که من امضا نکردم. این چند روز هم به تهران آمدیم تا از همه ظرفیت‌های قانونی کمک بگیریم. اخراج ما تأثیر مستقیم در شرایط بازنشستگی ما خواهد داشت. این وقفه برای بیمه بازنشستگی ما را تا چند سال عقب می‌اندازد».

فقط چند ماه مانده بود بازنشسته شوم

کارگر دیگری که در بین آنها حضور دارد، اشاره می‌کند که تنها چند ماه تا بازنشستگی من باقی مانده بود و حالا اخراج شده‌ام. طبق گفته‌های خودش کم‌کم باید روند اداری برای بازنشستگی را طی می‌کرده و به «شرق» می‌گوید: «اگر بین بیمه ما فاصله بیفتد برای بازنشستگی دچار مشکل می‌شویم. بعد از درخواست مطالبات بسیار، تعدادی از ما را به ورزشگاه غدیر فرستادند، ما نیروهای فنی بودیم که به‌جای کمک به صنعت کشور باید در ورزشگاه بی‌کار می‌ماندیم تا بعد از کار به خانه برگردیم. بعد هم به ما گفتند باید قراردادهای کوتاه‌مدت مثل یک ماه تا سه ماه امضا کنیم که ما قبول نکردیم. همه ما درخواست‌های قانونی داریم و برای همین به تهران آمده‌ایم تا صدایمان به جایی برسد».

 مطالبات کارگرها را ببینید

شاید یکی از بخش‌های مهم اقتصاد کشور به دست کارگران بگردد، افرادی که در هر جامعه جزء اقشار مهم نیروی انسانی محسوب می‌شوند. کارگرهای ملی صنعت فولاد هم بخش از این گروه هستند که چندسالی است برای مطالبات خود با کارفرماهای خود دچار چالش شده‌اند. «مریم زنده‌دل» پژوهشگر حوزه کار درمورد مطالبات این گروه به «شرق» می‌گوید: «این کارگرها درخواست اجرای صحیح طرح طبقه‌بندی را داشتند که کارفرمای اصلی آنها که بانک ملی است، حاضر نشده در این سال‌ها این مطالبه را به صورت درست پیگیری کند. در واقع بیش از یک دهه است که کارگران برای این درخواست خود مطالبه می‌کنند، تا اینکه به سال 1402 رسیدند که کارفرما با وساطت امام جمعه صورت‌جلسه‌ای را امضا کردند که در آن صورت‌جلسه قرار شده تا اداره کار به عنوان حکم قرار بگیرد. طرح طبقه‌بندی مشاغل هم مربوط به کارگاه‌هایی است که بیش از 50 نفر پرسنل دارند. با این حال کارفرما باید به نیروهای خود رتبه و پایه دهد و در نتیجه با مبلغ بهتری بازنشسته می‌شود. در حالی که این کارگرها در بهمن و اسفند بسیار تحت فشار بودند و عیدی و حقوق تکه‌تکه دریافت کردند و با وجود اینکه قراردادهای یک‌ساله داشتند به آنها اعلام می‌شود که باید قراردادهای یک‌ماهه امضا کنید. در حالی که طبق قانون کار قرارداد یک‌ماهه فقط برای نیروی کار آزمایشی است؛ بنابراین کارگری که سابقه کار چندساله دارد نباید به قرارداد یک‌ماهه و چندماهه تن دهد، چون اگر به چنین چیزی تن دهد، در واقع مشکلات بسیار بیشتری در آینده خواهد داشت. یک‌سری از این نیروها چون فروردین هم کار کردند جزء تجدید ضمنی قرارداد قرار گرفتند. یک‌سری هم فقط به شش ماه سابقه کار دیگر نیاز داشتند تا بازنشسته شوند. ولی آنها را هم اخراج کردند. تمام حرف این کارگرها همین است که ما در چارچوب قانون مطالبه قانونی داریم و دنبال هیچ‌چیز دیگری نیستیم».