اثر بی‌توجهی به حقوق حیوانات در آتش‌سوزی جنگل‌ها
سپهر سلیمی
در روزهایی که جنگل‌های زاگرس در آتش می‌سوزد و دیدن تصاویر تالاب‌ها و رودخانه‌های خشک دل هر‌کسی را به درد می‌آورد، نوشتن از حقوق حیوانات برای عده‌ای عجیب می‌نماید اما راست این است که بخش قابل‌توجهی از مشکلات محیط‌زیستی، چه در عرصه جهانی و چه ملی ریشه در عدم توجه به حقوق حیوانات دارد. از جنگل‌ها شروع کنیم. حدود ۶۰ میلیون گوسفند و بز در کشور داریم که این حیوانات در مراتع و جنگل‌ها چرا می‌کنند. این تعداد دام حدودا پنج‌برابر ظرفیت مراتع و جنگل‌های کشور است و همین مسئله باعث آسیب شدید به مراتع شده است. نابودی گونه‌های گیاهی منجر به از‌دست‌رفتن بافت خاک و فرسایش شدید مراتع شده است. همچنین وجود دام در جنگل سبب شده جنگل فرصت ترمیم نداشته باشد. دامداران شرایطی را به وجود می‌آورند که امکان حداکثری رشد گیاهان علوفه‌ای در سطح زمین فراهم شود و برای همین منظور نسبت به قطع درختان یا قطع سرشاخه‌های درختان بلند اقدام می‌کنند. در این شرایط علاوه آسیب به درخت، امکان رویش بذر درخت و تکثیر طبیعی از جنگل سلب می‌شود. آتش‌زدن جنگل برای تبدیل آن به چراگاه دام از دیگر عوامل انسانی شایع آتش‌سوزی جنگل‌هاست. در مواردی نیز برخی دامداران از سر لج‌بازی در اعتراض به سختگیری‌های حضور در جنگل یا بعضا به دلایل سهوی و برجای‌ماندن باقی‌مانده آتش یا ته سیگار سبب آتش‌سوزی در جنگل می‌شوند. موارد بیان‌شده نقش زیادی در آتش‌سوزی و نابودی جنگل‌ها دارند. بدیهیاتی که کسی از مدیران دولتی و اجرائی نیست که درباره آن چیزی نداند اما همچنان گره آن بازنشده باقی مانده است. یکی دیگر از دلایل نابودی جنگل‌ها، به‌ویژه در منطقه زاگرس، تبدیل‌کردن درختان بلوط به زغال است. ذغالی که عموما برای آتش کباب‌کردن حیوانات کاربرد دارد. افزایش مشکلات اقتصادی و رشد چند‌برابری قیمت زغال در چند سال گذشته سبب افزایش رونق تولید زغال شده است. زغال بیشتر یعنی نابودی بخش بیشتری از جنگل. در کنار این عوامل، تجاوز به حقوق حیوانات و به‌طور مشخص صنعت دامپروری یکی از دلایل اصلی نابودی جنگل‌ها در جهان است. طبق اعلام بانک جهانی در نیم قرن اخیر، تبدیل جنگل به مزارع کشاورزی برای تولید غذای دام، نقشی 80 درصدی در نابودی جنگل‌های جهان داشته است! افزایش گازهای گلخانه‌ای و در نتیجه گرمایش جهانی یکی دیگر از عواملی است که در آتش‌سوزی‌های گسترده در سطح جهان مؤثر بوده است. این مسئله هم از نتایج زیان‌بار دامپروری صنعتی است. ضمن اینکه تغییر اقلیم و گرمایش جهانی از عواملی است که به‌طور مستقیم در کاهش تنوع زیستی مؤثر است. 80 درصد تنوع زیستی در نیم‌کره خاکی در محدوده جنگل‌ها وجود دارد. نابودی جنگل باعث ایجاد و افزایش تعارض بین انسان و حیات وحش خواهد شد. وقتی جنگل نابود شود، فضای زیست حیوانات محدود می‌شود یا منابع غذایی حیات وحش از بین می‌رود و برای تأمین مواد غذایی به ناچار به محل زندگی انسان نزدیک خواهند شد. بی‌توجهی به حقوق حیوانات سبب نابودی جنگل‌ها و نابودی جنگل‌ها سبب آسیب بیشتر به حیوانات می‌شود و این چرخه ادامه دارد.
در روزهایی که جنگل‌های زاگرس در آتش می‌سوزد و دیدن تصاویر تالاب‌ها و رودخانه‌های خشک دل هر‌کسی را به درد می‌آورد، نوشتن از حقوق حیوانات برای عده‌ای عجیب می‌نماید اما راست این است که بخش قابل‌توجهی از مشکلات محیط‌زیستی، چه در عرصه جهانی و چه ملی ریشه در عدم توجه به حقوق حیوانات دارد. از جنگل‌ها شروع کنیم. حدود ۶۰ میلیون گوسفند و بز در کشور داریم که این حیوانات در مراتع و جنگل‌ها چرا می‌کنند. این تعداد دام حدودا پنج‌برابر ظرفیت مراتع و جنگل‌های کشور است و همین مسئله باعث آسیب شدید به مراتع شده است. نابودی گونه‌های گیاهی منجر به از‌دست‌رفتن بافت خاک و فرسایش شدید مراتع شده است. همچنین وجود دام در جنگل سبب شده جنگل فرصت ترمیم نداشته باشد. دامداران شرایطی را به وجود می‌آورند که امکان حداکثری رشد گیاهان علوفه‌ای در سطح زمین فراهم شود و برای همین منظور نسبت به قطع درختان یا قطع سرشاخه‌های درختان بلند اقدام می‌کنند. در این شرایط علاوه آسیب به درخت، امکان رویش بذر درخت و تکثیر طبیعی از جنگل سلب می‌شود. آتش‌زدن جنگل برای تبدیل آن به چراگاه دام از دیگر عوامل انسانی شایع آتش‌سوزی جنگل‌هاست. در مواردی نیز برخی دامداران از سر لج‌بازی در اعتراض به سختگیری‌های حضور در جنگل یا بعضا به دلایل سهوی و برجای‌ماندن باقی‌مانده آتش یا ته سیگار سبب آتش‌سوزی در جنگل می‌شوند. موارد بیان‌شده نقش زیادی در آتش‌سوزی و نابودی جنگل‌ها دارند. بدیهیاتی که کسی از مدیران دولتی و اجرائی نیست که درباره آن چیزی نداند اما همچنان گره آن بازنشده باقی مانده است. یکی دیگر از دلایل نابودی جنگل‌ها، به‌ویژه در منطقه زاگرس، تبدیل‌کردن درختان بلوط به زغال است. ذغالی که عموما برای آتش کباب‌کردن حیوانات کاربرد دارد. افزایش مشکلات اقتصادی و رشد چند‌برابری قیمت زغال در چند سال گذشته سبب افزایش رونق تولید زغال شده است. زغال بیشتر یعنی نابودی بخش بیشتری از جنگل. در کنار این عوامل، تجاوز به حقوق حیوانات و به‌طور مشخص صنعت دامپروری یکی از دلایل اصلی نابودی جنگل‌ها در جهان است. طبق اعلام بانک جهانی در نیم قرن اخیر، تبدیل جنگل به مزارع کشاورزی برای تولید غذای دام، نقشی 80 درصدی در نابودی جنگل‌های جهان داشته است! افزایش گازهای گلخانه‌ای و در نتیجه گرمایش جهانی یکی دیگر از عواملی است که در آتش‌سوزی‌های گسترده در سطح جهان مؤثر بوده است. این مسئله هم از نتایج زیان‌بار دامپروری صنعتی است. ضمن اینکه تغییر اقلیم و گرمایش جهانی از عواملی است که به‌طور مستقیم در کاهش تنوع زیستی مؤثر است. 80 درصد تنوع زیستی در نیم‌کره خاکی در محدوده جنگل‌ها وجود دارد. نابودی جنگل باعث ایجاد و افزایش تعارض بین انسان و حیات وحش خواهد شد. وقتی جنگل نابود شود، فضای زیست حیوانات محدود می‌شود یا منابع غذایی حیات وحش از بین می‌رود و برای تأمین مواد غذایی به ناچار به محل زندگی انسان نزدیک خواهند شد. بی‌توجهی به حقوق حیوانات سبب نابودی جنگل‌ها و نابودی جنگل‌ها سبب آسیب بیشتر به حیوانات می‌شود و این چرخه ادامه دارد.