تلاش برای تحقق شهر اسلامی-ایرانی
شهر اسلامی واژه‌ای است که شرق‌شناسان، عمدتا فرانسوی، با مطالعه کالبدی شهرهای شمال آفریقا جعل کرده‌اند و پاره‌ای از ویژگی‌ها را درباره شهرهایی که با آن برخورد داشتند، بیان کردند و به شهر اسلامی نسبت دادند در صورتی که این ویژگی‌ها برخی به اقلیم و برخی به درهم‌آمیختگی فرهنگ و آداب و رسوم سرزمینی با فرهنگ اسلامی بازمی‌گردد که هیچ کدام ربطی مستقیم با آموزه‌های تکوینی و تشریعی جهان‌بینی اسلامی ندارد. برای بررسی مفهوم شهر در دین اسلام باید به مهم‌ترین کتاب آن یعنی قرآن کریم و همچنین سنت پرداخته شود تا شاید بتوان ویژگی‌های تکوینی و تشریعی شهر اسلامی را دریافت. بررسی‌های انجام‌شده نشان می‌دهد که در شریعت اسلامی برای نحوه زیست انسان‌ها و سبک زندگی آنها دستورالعمل‌های مشخص وجود دارد که تعیین‌کننده شرایط زیست آنها در شهر می‌شود و درنهایت شهر تحت تأثیر این شیوه زیست و سبک زندگی شکل می‌گیرد و کالبد آن را در کنار عوامل دیگر (فرهنگی، جغرافیایی و...) می‌سازد. آنچه امروزه شهر اسلامی نامیده می‌شود، بسیار دور از آموزه‌های یادشده است و نمی‌تواند شهر اسلامی باشد. شهری اسلامی است که هم ظاهر و هم باطن آن اسلامی باشد.
نکته دیگر از این قرار است که شهر اسلامی-ایرانی فضای پرورش انسان‌هایی است که در جهت خلیفه‌الله‌شدن گام برمی‌دارند. بنا بر اصالت و غایت خلیفه‌اللهی، شهر برتر و آرمانی به وسیله انسان مومن و کمال‌خواه و ارزش‌گرا تأسیس می‌شود. به همین دلیل باید در جهت حصول این هدف غایی به شهر فارغ از یک کالبد فیزیکی نگاه کرد. شهر زیستگاه و واقعیتی چندوجهی دارد که سابقه تاریخی و هویتی آن در شکل‌گیری فرهنگ غالب در آن شهر اهمیت بسزایی دارد.
شهر اسلامی-ایرانی نیازمند آن است که در کالبد شهر متجلی شود، نمادهای هویتی مشخص داشته باشد و در مناسبت‌های خاص رنگ و بوی شهر تغییر کند. تأیید باورهای مسلمانان در ساحت شهر به ایجاد روح مشترک دینی و اخلاقی کمک می‌کند. معماری غالب در شهر تهران باید برگرفته از معماری اصیل ایرانی و روح معماری اسلامی باشد. شهرداری تهران در این زمینه این اقدامات را انجام داده است: 1. انسجام و هویت‌بخشی به سیما و منظر شهری برای رسیدن به معماری اسلامی-ایرانی از طریق تدوین سند راهنمای بررسی نماهای ساختمانی در کمیته‌های نما و نظارت بر اجرای آن. 2. پروژه‌های پیرایش و حذف زواید بصری از خیابان‌های مرکزی شهر مانند لاله‌زار، انقلاب و.... 3. آغاز اقدامات بهسازی و ساماندهی و خواناسازی خیابان ولیعصر(عج) به منظور ثبت جهانی این میراث کالبدی در شهر تهران. 4. ساماندهی نمای مساجد و بهره‌برداری از سامانه بنای شاخص مساجد. 5. تعیین لایحه حفاظت از میراث معماری معاصر شهر تهران. 6. ایجاد محلات و مجتمع‌های مسکونی با الگوی شهرسازی و معماری اسلامی-ایرانی در مناطق منتخب. 7. بازسازی و مرمت و ایمن‌سازی مسجد بزرگ ارگ. 8. احداث مسجد و دارالقرآن در مناطق منتخب.
شهر اسلامی واژه‌ای است که شرق‌شناسان، عمدتا فرانسوی، با مطالعه کالبدی شهرهای شمال آفریقا جعل کرده‌اند و پاره‌ای از ویژگی‌ها را درباره شهرهایی که با آن برخورد داشتند، بیان کردند و به شهر اسلامی نسبت دادند در صورتی که این ویژگی‌ها برخی به اقلیم و برخی به درهم‌آمیختگی فرهنگ و آداب و رسوم سرزمینی با فرهنگ اسلامی بازمی‌گردد که هیچ کدام ربطی مستقیم با آموزه‌های تکوینی و تشریعی جهان‌بینی اسلامی ندارد. برای بررسی مفهوم شهر در دین اسلام باید به مهم‌ترین کتاب آن یعنی قرآن کریم و همچنین سنت پرداخته شود تا شاید بتوان ویژگی‌های تکوینی و تشریعی شهر اسلامی را دریافت. بررسی‌های انجام‌شده نشان می‌دهد که در شریعت اسلامی برای نحوه زیست انسان‌ها و سبک زندگی آنها دستورالعمل‌های مشخص وجود دارد که تعیین‌کننده شرایط زیست آنها در شهر می‌شود و درنهایت شهر تحت تأثیر این شیوه زیست و سبک زندگی شکل می‌گیرد و کالبد آن را در کنار عوامل دیگر (فرهنگی، جغرافیایی و...) می‌سازد. آنچه امروزه شهر اسلامی نامیده می‌شود، بسیار دور از آموزه‌های یادشده است و نمی‌تواند شهر اسلامی باشد. شهری اسلامی است که هم ظاهر و هم باطن آن اسلامی باشد.
نکته دیگر از این قرار است که شهر اسلامی-ایرانی فضای پرورش انسان‌هایی است که در جهت خلیفه‌الله‌شدن گام برمی‌دارند. بنا بر اصالت و غایت خلیفه‌اللهی، شهر برتر و آرمانی به وسیله انسان مومن و کمال‌خواه و ارزش‌گرا تأسیس می‌شود. به همین دلیل باید در جهت حصول این هدف غایی به شهر فارغ از یک کالبد فیزیکی نگاه کرد. شهر زیستگاه و واقعیتی چندوجهی دارد که سابقه تاریخی و هویتی آن در شکل‌گیری فرهنگ غالب در آن شهر اهمیت بسزایی دارد.
شهر اسلامی-ایرانی نیازمند آن است که در کالبد شهر متجلی شود، نمادهای هویتی مشخص داشته باشد و در مناسبت‌های خاص رنگ و بوی شهر تغییر کند. تأیید باورهای مسلمانان در ساحت شهر به ایجاد روح مشترک دینی و اخلاقی کمک می‌کند. معماری غالب در شهر تهران باید برگرفته از معماری اصیل ایرانی و روح معماری اسلامی باشد. شهرداری تهران در این زمینه این اقدامات را انجام داده است: 1. انسجام و هویت‌بخشی به سیما و منظر شهری برای رسیدن به معماری اسلامی-ایرانی از طریق تدوین سند راهنمای بررسی نماهای ساختمانی در کمیته‌های نما و نظارت بر اجرای آن. 2. پروژه‌های پیرایش و حذف زواید بصری از خیابان‌های مرکزی شهر مانند لاله‌زار، انقلاب و.... 3. آغاز اقدامات بهسازی و ساماندهی و خواناسازی خیابان ولیعصر(عج) به منظور ثبت جهانی این میراث کالبدی در شهر تهران. 4. ساماندهی نمای مساجد و بهره‌برداری از سامانه بنای شاخص مساجد. 5. تعیین لایحه حفاظت از میراث معماری معاصر شهر تهران. 6. ایجاد محلات و مجتمع‌های مسکونی با الگوی شهرسازی و معماری اسلامی-ایرانی در مناطق منتخب. 7. بازسازی و مرمت و ایمن‌سازی مسجد بزرگ ارگ. 8. احداث مسجد و دارالقرآن در مناطق منتخب.