غایبان بزرگ

مهدی افشارنیک: بزرگان نفت و گاز جهان مانند توتال و شل و استات‌اویل با وجود رسمی که همیشه داشتند در نمایشگاه نفت و گاز امسال شرکت نکردند، این در حالی است که سالن 38 نمایشگاه نفت یکجا به شرکت‌های روسی اختصاص یافته، اما جالب است که حتی بزرگان نفتی و گازی روسیه هم در این نمایشگاه حضور ندارند!

شرکت‌هایی مانند گازپروم و لوک‌اویل و روس‌نفت و تات‌نفت در نمایشگاه نفت نیستند و شرکت‌های ناشناخته و کوچک روس و چینی نمایشگاه نفت امسال را قرق کرده‌اند.

سلام و معاشرت خارج از عرف جواد اوجی، وزیر نفت با الکساندر نواک، معاون نخست‌وزیر روسیه در هفته گذشته خبرساز شد.

جمله «احوال آقای نواک...» که اوجی به کار برد، سرشار از اشتیاق نفتی‌های ایران بود. اشتیاقی که در نمایشگاه نفت و گاز امسال با بی‌اعتنایی روس‌ها مواجه شد.

بی‌اعتنایی کمپانی‌های بزرگان نفت و گاز روسیه به صنعت نفت و گاز ایران در حالی است که روس‌گرایان در صنعت نفت ایران جولان می‌دهند و به هر مناسبت عدد‌هایی عجیب و غریب از همکاری ایران و شرکت‌های روسی بیان می‌کنند، از قرارداد 40 میلیارد دلاری تا 10 قرارداد توسعه میدان گازی و نفتی... اما دریغ از اقدامی که در روی زمین و به شکل واقعی رخ دهد و قراردادی توسط روس‌ها به اجرا برسد.

عدد  هرچه  بزرگ‌تر  بهتر!

بازی با اعداد و ارقام هرچه درشت‌تر و بزرگ‌تر، پرهیبت‌تر، روند عادی این روزهای نفتی‌هاست. به خصوص اینکه نمایشگاه نفت برقرار باشد و به قول وزیر نفت میزان شرکت‌کنندگان در این نمایشگاه صددرصد رشد داشته باشد! آن هم در حالی که بسیاری از فعالان صنعت نفت با مقایسه آمار شرکت‌کنندگان در نمایشگاه صنعت نفت و گاز امسال و مقایسه آن با سال‌های گذشته از ادعای عجیب وزیر نفت اظهار تعجب کرده‌اند!

با این حال وزیر و مدیرعامل شرکت ملی نفت برای سخنان به تحقق نرسیده یا بهتر بگوییم رؤیافروشی‌های سابق خود، هیچ توضیحی به افکار عمومی نمی‌دهند و کماکان همان حرف‌ها را در قالب‌های متقاوت و با عددهای تازه بیان می‌کنند. مثل این سخن که مدیرعامل شرکت نفت گفته است که 50 میلیارد دلار طرح پیشران در صنعت نفت در حال اجراست، یا اینکه 160 میلیارد دلار سرمایه‌گذاری در صنعت نفت قرار است به وقوع بپیوندد یا اینکه چهار میلیارد دلار طرح اجرائی با روس‌ها در حال انجام است!

بی‌اعتنایی بزرگان  صنعت  نفت  و  گاز  روسیه به  نمایشگاه  ایران

نمایشگاه نفت هر سال و در هر دولتی رسم است که نفتی‌های آن دولت، میزان ارتباط و مقبولیت خودشان در اهالی نفت جهان را به رخ بکشانند.

در این میان عددهایی از اخبار نمایشگاه منتشر می‌شود که مدعی است روند استقبال از نمایشگاه جاری بیشتر از سال قبل نمایشگاه بوده است! اما آن چیزی که در واقعیات آماری رخ می‌دهد فرار سرمایه و تنگ‌ترشدن حلقه تحریم‌ها و رویگردانی کشورها و شرکت‌های بزرگ نفتی و سرمایه‌گذاری در ایران است.

با تحریم‌های سخت و فشرده علیه ایران، همین یکی دو روز پیش خبر قرارداد 10 میلیارد دلاری قطر با تکنیپ فرانسه منتشر شد برای ساخت دو کارخانه LNG برای تولید 21 میلیارد مترمکعب گاز معادل سالانه 16 میلیون تن در سال.

این در حالی است که صنعت گاز ایران در تولید LNG بیست و چند سال است درجا می‌زند و تولیدش صفر است ولی تولید قطر هم‌اکنون نزدیک به 80 میلیون تن در سال است و برای سه سال آینده هدف‌گذاری کرده که به 126 میلیون تن تولید برسد.

با این شرایط اما صنعت نفت و گاز ایران به تعداد شرکت‌کننده‌های نمایشگاه نفت می‌نازد. چنانچه وزیر نفت گفته است که امسال رشد صددرصدی در میزان شرکت‌کنندگان خارجی داشتیم! بررسی صحت و سقم ماجرا و میزان شرکت‌کنندگان اهمیتی ندارد اما آنچه نمایشگاه امسال را بی‌اهمیت می‌کند، رنگ و روی روسی و چینی گرفتن نمایشگاه و حضورنداشتن دیگر رقبای نفتی جهان در این نمایشگاه و بدتر بی‌اعتنایی بزرگان صنعت نفت و گاز روسیه مانند گازپروم و لوک‌اویل به نمایشگاه نفت ایران است.

سال‌های قبل اگر شرکت‌های بزرگ در عمل ایران را تحریم می‌کردند اما برای حفظ ظاهر در نمایشگاه نفت ایران شرکت می‌کردند اما گویا دیگر این حفظ ظاهر هم مهم نیست و نمایشگاه نفت، فضایی روسی آن هم با شرکت‌های بسیار کوچکشان گرفته است و مدیرعامل شرکت نفت بدون اشاره به جزئیات می‌گوید چهار میلیارد طرح با روس‌ها در حال اجراست!

تسلط  روس‌گرایان  بر  نفت...

تیم حاکم بر نفت کشور از جریان پایداری است که بی‌پرده روس‌گرایی را در سیاست‌ها و گفتارهایشان نشان می‌دهند و بیان می‌کنند چنانچه جواد اوجی 18 خرداد پارسال در یک دیدار خارج از عرف دیپلماتیک به سفارت روسیه رفت تا در جشن ملی آنها شرکت کند که نوع معاشرت و در واقع نوع احترام او در مقابل نظامیان روس و سفیر این کشور مورد انتقادهای شدیدی واقع شد.

این در حالی است که وزارت نفت در چندین طرح نفتی در میدان آزادگان و دیگر میادین با روس‌ها مذاکره کرده و حتی تفاهم‌نامه دارد، اما هیچ‌وقت خبر آنها رسمی اعلام نشد و در فضایی محرمانه و به دور از نظارت افکار عمومی پیش رفت. وزیر نفت هم در افتتاح نمایشگاه بیان کرد که «مقدمات توسعه 10 میدان نفتی و گازی وارد فاز قراردادی شده است».

و این تنها توضیحی است که بدون ذکر هیچ‌گونه جزئیاتی ارائه شده است.

محسن خجسته‌مهر، مدیرعامل شرکت ملی نفت هم می‌گوید که چهار میلیارد دلار طرح با روس‌ها در حال اجراست. مشخص نیست این طرح‌ها کجا هستند؟ چه پروژه‌هایی هستند؟ با چه میزان تعهد مالی و قرادادی پیش رفته‌اند؟ بر اساس کدام الگوی قراردادی ایران، بیع متقابل یا آی‌پی‌سی یا مدل‌های دیگری مانند مشارکت در تولید یا حتی امتیازی این قراردادها امضا شده‌اند.

رؤیافروشی  بدون  جزئیات

نفتی‌ها در مقابل رؤیایی هم که می‌فروشند این‌قدر افکار عمومی را محرم و خودی نمی‌دانند که جزئیات اتفاقات را بیان کنند. تاکنون این‌چنین افکار عمومی با نفت غریبه و دور از گفت‌وگو نبوده و مشخص نیست آنجا چه خبر است که جز کلیات چیزی ارائه نمی‌شود.

این در حالی است که روس‌ها مدام در 30 سال گذشته با ایران تفاهم‌نامه‌های مختلف امضا کرده‌اند اما دریغ از یک اقدام اساسی. این در حالی بود که آبان سال گذشته اعلام شد روسیه 40 میلیارد دلار در نفت و گاز ایران سرمایه‌گذاری می‌کند.

پیش از این نیز بارها از این اخبار اعلام شده بود اما دریغ از یک قرارداد واقعی و روی زمین. تنها فعالیت گازپروم بزرگ‌ترین شرکت گازی روسیه در ایران در فاز دو و سه پارس جنوبی در قالب کنسرسیوم با شراکت توتال و پتروناس مالزی بوده است. بعد از آن گازپروم در هیچ پروژه نفتی و گازی ایران مشارکت نداشت و نکرد. لوک‌اویل و روس‌نفت هم به عنوان شرکت‌های نفتی مطرح روس‌ها هیچ‌وقت یار ایران نبودند، به عنوان نمونه بعد از خروج ترامپ از برجام در اردیبهشت 97، لوک‌اویل مذاکرات خود را برای میدان نفتی آب تیمور و منصوری لغو کرد و رسما هم اعلام کرد که به‌خاطر تحریم‌های آمریکا از این پروژه کنار می‌کشد. همچنین روس‌نفت طرح‌های 30 میلیارد دلاری که وعده‌اش را داده بودند به خاطر همین تحریم‌های آمریکا تعطیل کرد و از ایران رفت. این سابقه‌ از نظر روس‌گرایان نفتی کشور هیچ‌وقت مورد توجه قرار نمی‌گیرد و خجسته‌مهر همیشه از روس‌ها به عنوان یکی از بزرگ‌ترین و قدرتمندترین نفتی‌ها و گازی‌های جهان یاد کرده است، بی‌آنکه یک بار جزئیات یادداشت‌های تبدیل به قرارداد شده را به افکار عمومی نشان دهد.