افت خریدهای کوچک مردم

کاوه نصرتی: شرکت شاپرک (شبکه الکترونیکی پرداخت کارت) در آخرین گزارش اقتصادی منتشرشده که مربوط به آبان‌ماه سال جاری است، آمار مبالغ و تعداد تراکنش‌های انجام‌شده در شبکه دستگاه‌های کارتخوان فروشگاهی (دستگاه‌های پوز)، دستگاه پذیرش اینترنتی و همچنین موبایلی را منتشر کرد.

بر اساس این گزارش، نسبت ارزش تراکنش‌های شاپرک به نقدینگی کل کشور (براساس آمار شهریور1402) معادل 14.3 درصد است. از سال 98 این نسبت تقریبا به‌صورت پیوسته در حال افزایش بوده و از 9.8 درصد به 14.86 درصد رسیده است. علت این مسئله افزایش ضریب نفوذ دستگاه‌های پرداخت فروشگاهی، اینترنتی و موبایلی بوده است.

تعداد تراکنش‌های شاپرک که عمدتا مربوط به دستگاه‌های پوز است، در ماه قبل به بیش از 4.1 میلیارد تراکنش رسیده است. این میزان نسبت به مهرماه تغییر محسوسی را نشان نمی‌دهد. متوسط تراکنش دستگاه پوز به‌ازای هر فرد بالای 18 سال در آبان‌ماه، 62 تراکنش بوده که رشد کمتر از یک واحد تراکنش نسبت به مهر را نشان می‌دهد.

ارزش تراکنش‌های حقیقی (پس از حذف‌کردن اثرات تورم بر اساس شاخص تورم سالانه) در شاپرک و در آبان‌ماه افت 1.42 درصدی را نسبت به مهر امسال نشان می‌دهد. شدت‌گرفتن دوباره رشد تورم به ارقامی بیش از دو درصد منجر به کاهش قدرت خرید جامعه شده است. همچنین در مقایسه با آبان‌ماه پارسال، مبالغ حقیقی خرید در شاپرک بیش از چهار درصد کاهش را نشان می‌دهد و این شاخص به‌طور ضمنی نشان می‌دهد که افراد جامعه به‌طور متوسط چهار درصد کمتر نسبت به پارسال خرید دارند. البته این صرفا مربوط به خریدهای خرد که در سامانه شاپرک و عمدتا دستگاه‌های پوز ثبت می‌شود، است. همچنین تعداد دستگاه‌های کارتخوان فعال کشور به 10 میلیون و 234 هزار دستگاه رسیده که در مقایسه با مهرماه در حدود 14 هزار دستگاه افزایش را نشان می‌دهد. بر اساس این گزارش در یک ماه گذشته تعداد ابزار پذیرش اینترنتی با رشد بیش از سه‌درصدی به یک میلیون و 12 هزار دستگاه رسیده است. افزایش فعالیت‌های اقتصادی در فضای مجازی با وجود تمامی محدودیت‌های ایجاد‌شده همچنان ادامه دارد و بخش مهمی از کسب‌وکارها توسط نسل‌های جوان‌تر در بستر فضای مجازی انجام شده و تراکنش‌های مالی آن هم عمدتا در بستر ابزارهای پذیرش اینترنتی است. علت رشد بسیار بالاتر نصب و بهره‌برداری ابزارهای پذیرش اینترنتی در مقایسه با کارتخوان‌های فروشگاهی را هم در همین مسئله باید جست‌وجو کرد. میانگین مبلغ تراکنش دهک دهم جامعه (ثروتمندترین دهک) در ماه قبل معادل 20.67 میلیون ریال بوده و این در حالی است که میانگین مبلغ هر تراکنش فقیرترین دهک جامعه (دهک اول) تنها 42 هزار ریال بوده و اختلاف این ارقام معادل 488 برابر است. در مهرماه این نسبت 485 برابر بوده که نشان‌دهنده تفاوت بسیار محسوس سطح و توانایی خرید دهک‌های بسیار ثروتمند و بسیار فقیر جامعه است. بااین‌حال و با لحاظ‌کردن دهک نهم به‌عنوان دهک ثروتمند دوم و دهک دوم به‌عنوان دهک فقیر دوم، این نسبت اختلافی به 22 برابر می‌رسد که همچنان تفاوت بسیار محسوسی است.