یک متخصص اورژانس در گفت‌وگو با شرق؛
چند برابر شدن مراجعان به اورژانس به دلیل آلودگی هوا
آلودگی هوا، به‌ویژه در کلان‌شهرهای ایران، در ماه‌های اخیر به سطح هشدار رسیده و تأثیرات گسترده‌ای بر سلامت عمومی و سیستم‌های درمانی گذاشته است.
به گزارش شبکه شرق، این بحران زیست‌محیطی، که عمدتاً ناشی از افزایش غلظت آلاینده‌های هوا و نبود برنامه‌های مؤثر برای کاهش آن است، مشکلات جدی در حوزه بهداشت ایجاد کرده و به یکی از مهم‌ترین چالش‌های فعلی کشور تبدیل شده است. در همین راستا، کارشناسان و پزشکان نسبت به شیوع ویروس‌های تنفسی جدیدی هشدار داده‌اند که به‌طور مستقیم با وضعیت آلودگی هوا مرتبط هستند. این ویروس‌ها نه‌تنها مراکز درمانی را تحت فشار شدید قرار داده‌اند، بلکه بیماران بیشتری را به‌دلیل تشدید بیماری‌های تنفسی، قلبی و حتی مغزی روانه بیمارستان‌ها کرده‌اند.
بر اساس گزارش‌های رسمی، در بازه زمانی کوتاهی، بیش از ۸۵ هزار نفر به اورژانس مراکز درمانی مراجعه کرده‌اند. این آمار نسبت به مدت مشابه در سال گذشته رشد ۲۱ درصدی داشته است. این افزایش قابل‌توجه، به‌ویژه در تهران و کلان‌شهرهای دیگر، موجب ازدحام بی‌سابقه در بیمارستان‌ها شده و کادر درمانی را با چالشی جدی مواجه کرده است. بخش عمده‌ای از این مراجعات به‌دلیل علائم تنفسی همچون تنگی نفس، سرفه‌های مداوم و درد قفسه سینه بوده که ناشی از مواجهه طولانی‌مدت با آلاینده‌ها است. این وضعیت به‌طور ویژه کودکان، سالمندان و افرادی که بیماری‌های زمینه‌ای دارند را تحت تأثیر قرار داده است.
از آلودگی هوا تا تومور مغزی
آلودگی هوا تنها به مشکلات تنفسی محدود نمی‌شود. مطالعات جدید نشان داده‌اند که قرار گرفتن مداوم در معرض ذرات معلق ریز (PM2.5) می‌تواند به اختلالات مغزی و حتی افزایش خطر ابتلا به تومورهای مغزی منجر شود. علاوه بر این، شواهد حاکی از آن است که آلودگی هوا تأثیر مستقیم بر سیستم قلبی‌عروقی دارد و خطر بیماری‌های قلبی، سکته مغزی و حتی افسردگی را افزایش می‌دهد. به‌طور خاص، استنشاق مداوم هوای آلوده باعث افزایش التهاب در بدن، استرس اکسیداتیو و آسیب به DNA می‌شود که همه این عوامل به‌طور مستقیم در بروز بیماری‌های مزمن نقش دارند.
در همین حال، ویروس‌های تنفسی جدیدی که اخیراً شناسایی شده‌اند، نگرانی‌ها را دوچندان کرده‌اند. پزشکان بر این باورند که آلودگی هوا زمینه‌ساز شیوع بیشتر این ویروس‌ها شده است. محیط آلوده سیستم ایمنی بدن را تضعیف می‌کند و باعث می‌شود افراد در برابر عفونت‌های تنفسی آسیب‌پذیرتر شوند. این ویروس‌ها به‌ویژه در میان کودکان و سالمندان شیوع بیشتری داشته و موجب بستری شدن تعدادی از بیماران شده است.
پیامدهای اقتصادی این بحران نیز نباید نادیده گرفته شود. هزینه‌های درمانی بالاتر، روزهای کاری از دست‌رفته و فشار بر زیرساخت‌های بهداشتی از جمله تأثیرات جانبی این بحران هستند. با این حال، آنچه بیشتر نگران‌کننده است، تأثیر طولانی‌مدت آلودگی هوا بر سلامت نسل‌های آینده است. کودکانی که در شرایط آلودگی شدید رشد می‌کنند، ممکن است در آینده با مشکلات جدی‌تری در زمینه سلامتی مواجه شوند.
پزشکان به شهروندان توصیه می‌کنند که در روزهایی که کیفیت هوا بسیار پایین است، از فعالیت‌های فیزیکی در فضای باز اجتناب کنند و در صورت امکان از ماسک‌های فیلتر‌دار استفاده کنند. همچنین توصیه می‌شود که در صورت بروز علائمی مانند تنگی نفس یا سرفه‌های مداوم، فوراً به پزشک مراجعه کنند. در کنار این توصیه‌ها، لازم است دولت اقدامات مؤثرتری برای کاهش آلودگی هوا انجام دهد، از جمله ارتقای سیستم حمل‌ونقل عمومی، کاهش استفاده از سوخت‌های فسیلی و افزایش آگاهی عمومی درباره خطرات آلودگی هوا.
این بحران نشان‌دهنده ضرورت اقدام فوری در سطح ملی است. سلامت عمومی در معرض تهدیدی جدی قرار دارد و اگر به این وضعیت رسیدگی نشود، پیامدهای آن برای جامعه، اقتصاد و آینده کشور جبران‌ناپذیر خواهد بود.
در مراکز اورژانس چه خبر است؟
دکتر محسن صدیق، متخصص طب اورژانس در گفت‌وگو با شرق درباره بیشتر مراجعان این روزها به بیمارستان‌ها تصریح می‌کند:«به عنوان یک متخصص اورژانس، باید بگویم که شرایط این روزها در مراکز درمانی ما بسیار پرتنش و شلوغ شده. آلودگی هوا تاثیرات شدیدی بر روی سلامت مردم گذاشته و شاهد افزایش چشمگیر مراجعه‌کنندگان به اورژانس‌ها و کلینیک‌های تخصصی هستیم.علائم شایع در مراجعه‌کنندگان بیشتر افرادی که مراجعه می‌کنند، از علائم تنفسی شکایت دارند. این علائم شامل تنگی نفس، سرفه‌های مداوم، خس‌خس سینه و درد در ناحیه قفسه سینه است. بسیاری از بیماران، به‌ویژه کودکان و سالمندان، دچار تشدید علائم بیماری‌های زمینه‌ای مثل آسم، بیماری انسدادی مزمن ریه (COPD) و حتی عفونت‌های تنفسی شده‌اند. برخی از کودکان با تب‌های پایدار، خلط غلیظ و حتی کاهش سطح هوشیاری مراجعه می‌کنند که نیاز به بررسی و اقدامات فوری دارند.»
وی افزود:«گروه‌های پرخطر سالمندان، کودکان و افراد با بیماری‌های زمینه‌ای، مثل مشکلات قلبی و ریوی، بیشترین آسیب‌پذیری را دارند. کودکانی که به‌طور مداوم در معرض هوای آلوده قرار می‌گیرند، معمولاً با علائم شدیدتری مراجعه می‌کنند. دستگاه تنفسی این گروه هنوز کاملاً رشد نکرده و سیستم ایمنی‌شان ضعیف‌تر است، به همین دلیل بیشتر در معرض عفونت‌های ویروسی و باکتریایی قرار دارند.»
صدیق با بیان اینکه فشار بر مراکز درمانی فشار وارده به مراکز درمانی بسیار زیاد است اضافه کرد:« تعداد بیماران در اورژانس‌ها به حدی افزایش پیدا کرده که در بسیاری از بیمارستان‌ها، تخت‌های کافی برای بستری نداریم. بیماران بدحال اغلب نیازمند مراقبت‌های ویژه هستند، اما ظرفیت‌های موجود برای ICUها محدود است. همچنین کارکنان درمانی، به دلیل تعداد زیاد بیماران، با خستگی و فشار کاری شدیدی روبه‌رو هستند.پیامدهای غیرمستقیم آلودگی هوا در کنار علائم تنفسی، برخی از بیماران با علائم غیرمعمول مراجعه می‌کنند که ممکن است به آلودگی هوا مرتبط باشد. برای مثال، مواردی از سردردهای شدید، گیجی، ضعف عمومی، و حتی افزایش سکته‌های قلبی و مغزی مشاهده شده که احتمالاً به دلیل اثرات استرس اکسیداتیو ناشی از ذرات معلق در هوا است. این ذرات می‌توانند التهاب را در بدن تشدید کنند و به‌ویژه در افراد با سابقه بیماری قلبی-عروقی خطرساز باشند.»
وی در پایان خاطر نشان کرد:« توصیه‌های من به مردم این است که اگر در شهرهای آلوده زندگی می‌کنید، از خانه خارج نشوید مگر در موارد ضروری،برای کاهش مواجهه با آلودگی، از ماسک‌های N95 یا معادل آن استفاده کنید.همچنین در صورت بروز علائم تنفسی یا هر گونه احساس غیرمعمول مثل درد قفسه سینه، گیجی یا ضعف ناگهانی، فوراً به اورژانس مراجعه کنید.کودکان، سالمندان و بیماران قلبی-ریوی را در خانه و در محیط‌های تهویه مناسب نگه دارید.در نهایت، وضعیت آلودگی هوا نه‌تنها بر سلامت فردی بلکه بر سیستم درمانی و اقتصادی جامعه نیز اثرات جدی گذاشته است. این یک بحران بزرگ است که نیازمند همکاری همه‌جانبه مردم و مسئولان برای کاهش اثرات آن است.»
