اردوغان، اوجالان؛ از دشمنی تا صلح

به گزارش گروه رسانه‌ای شرق ؛ آیا پ.ک.ک بالاخره سلاح‌هایش را زمین می‌گذارد و صلح میان کردها و ترک‌ها عملی خواهد شد؟ هفته گذشته عبدالله اوجالان، با چهره‌ای شکسته در کنار برخی از مهم‌ترین چهره‌های حامی احزاب کرد نشست و بیانیه‌ای را خواند که بسیاری آن را هوشمندانه و حتی سرشار از نبوغ خواندند. او در این بیانیه از جنگجویان حزب کارگران کردستان که ترکیه آنها را تروریست می‌خواند خواست تا سلاح‌هایشان را زمین بگذارند و تن به صلح با دولت ترکیه بدهند. این بیانیه ۴۱ سال پس از آن منتشر شد که گروه پ.ک.ک مبارزات مسلحانه خود را با دولت مرکزی ترکیه و با هدف جدایی مناطق کردنشین این کشور آغاز کرد. 

جنگی با ۴۰ هزار کشته 

طی بیش از چهاردهه، پ.ک.ک متهم است که  ۴۰ هزار نفر را به کام مرگ کشانده. در میان این جمعیت بزرگ از قربانیان، کودکان فراوانی وجود دارند. هر چند اوجالان در دادگاه خود که در آن به حبس ابد محکوم شد از خانواده‌های کشته‌شدگان عذرخواهی کرد، اما حتی پس از آن هم جنگجویان حاضر به کنار گذاشتن سلاح‌هایشان نشده بودند.

گفته می‌شود که حالا اغلب نیروهایی که سلاح داشته و به مبارزه مسلحانه با دولت ترکیه اعتقاد دارند، در کوه‌های قندیل عراق ساکن‌اند.با همه اینها اعضای مسلح پ.ک.ک همین چند ماه قبل توانستند یک حمله مسلحانه را در مرکزی دولتی در آنکارا سازماندهی کنند. 

صلح کمیاب است

کردها به‌وعده‌های دولت اردوغان بی‌اعتمادند. آنها از اینکه صلح سال ۲۰۱۳ تا ۲۰۱۵ به جایی نرسید خشمگین‌اند و اردوغان را نبخشیده‌اند. با این حال وقتی اوجالان که او را آپو به معنای عمو میخوانند، به زمین گذاشتن سلاح‌ها امر میکند، رویش را زمین نمی‌اندازند. از سوی دیگر شهروندان ترک در ترکیه هم می‌گویند ماجرا ممکن است به این سادگی نباشد و هسته‌های پراکنده پ.ک.ک ممکن است حتی با اعلام رسمی آتش‌بس، سلاح را کنار نگذارند. با همه اینها چهاردهه جدل و کشتار، هر دو طرف را خسته کرده است. نیروهای پ.ک.ک قدرت سابق را ندارند و در عوض دولت مرکزی ترکیه، سخت‌گیرتر از گذشته شده است.

اوجالان آزاد خواهد شد؟ 

او بیش از ۲۵ سال است که در زندان جزیره ایمرلی به سر می‌برد. اوجالان در نوشته‌های پسازندان خود به دموکراسی پناه برده است و تلویحا از ایده‌های جدایی‌طلبانه قدیمی دست کشیده. با این همه او که روزگاری کارمندی ساده در دیاربکر بود، سازوکاری را تشکیل داد که هزاران نفر را به کام مرگ کشید.  طرفدارانش امیدوارند که دولت اردوغان به دنبال آزاد کردن اوجالان از زندان باشد. از سوی دیگر آنها معتقدند دولت اردوغان به ازای زمین گذاشتن سلاح‌ها از سوی پ.ک.ک حقوق فرهنگی و اجتماعی کردهای ترکیه را به رسمیت بشناسد.

تا اینجا تنها نقطه روشن اما کماکان پر از ابهام ، آزادی صلاح‌الدین دمیرتاش، از سیاستمداران کرد و نزدیک به حزب کارگران کردستان است. او با تازگی پس از ۹ سال به صورت ویژه از زندان آزاد شد تا با همسرش که عمل جراحی دارد در بیمارستان ملاقات کند. مشخص نیست که این آزادی طولانی‌مدت باشد یا دولت ترکیه قرار است او را دوباره به پشت میله‌های زندان منتقل کند.

فضا مبهم است

دولت ترکیه، حزب متبوع اردوغان و باهچلی از متحدان او از بیانیه اوجالان استقبال کرده‌اند. 

ایران هم این ماجرا را به فال نیک گرفته است. با این حال کردهای سوریه گفته‌اند مساله مربوط به داخل ترکیه است و به آنها در آن سوی مرز ارتباطی ندارد.

آنچه که اوجالان و کردها و مردم ترکیه خود را برای آن آماده می‌کنند، وضعیتی است که در آن شهروندان کرد و ترک وضعیتی برابر از نظر اجتماعی و حقوقی داشته باشند. در حال حاضر چنین وضعیتی در ترکیه وجود ندارد و فرصت‌ها مطلقا برای این دو گروه برابر نیست. آنچه اوجالان در نوشته‌های سال‌های اخیر دنبال کرده همزیستی شهروندان در یک سرزمین واحد است.

این یعنی قانون اساسی تدوین شده از سوی ژنرال کنعان اورن که پس از کودتای ۱۹۸۰ تدوین شد و همه شهروندان حاضر در ترکیه را ترک می‌دانست نیاز به بازبینی دارد.

آنچه اوجالان دنبال آن است، ملت دموکراتیک نام دارد. طبق ایده چهره اساسی پ.ک.ک دولت_ملت دیگر پاسخگوی مشکلات کردها و ترک‌ها نیست. او ایده‌ای را دنبال میکند که به همزیستی عادلانه در مرزهای قدیمی برای همه گروه‌های قومی معتقد است. البته ایده‌های او که بین سال‌های ۲۰۰۱ تا ۲۰۰۵  نوشته شده‌اند، در طی این سالها نتوانستند مشی مسلحانه پ.ک.ک را تغییر دهند.

این رشته سر دراز دارد

این هشتمین بار است که کردها اعلام کرده‌اند که آماده آتش بس و زمین گذاشتن سلاح‌هایشان هستند.از سال ۱۹۹۳ اوجالان اعلام کرده تا دنبال گوشی شنوا و فردی برای مذاکره می‌گردد، اما در تمام دفعات گذشته، درخواست‌هایش به جایی نرسیده و البته دو طرف نتوانسته‌اند به صلح دست پیدا کنند.

دولت ترکیه که فعلا در حکم ناظری بی‌سروصدا ظاهر شده، تنها در صورتی می‌تواند اهداف خود را در پروسه صلح پیش ببرد که  تغییرات حقوقی را آغاز کند. برخی معتقدند این تغییرات ممکن است بنیان‌هایی را که ترکیه را در قرن گذشته ایجاد کرده، از بین ببرد. مخالفان اردوغان میگویند این صلح دست او را برای اعمال نفوذ در سوریه بیش از پیش باز می‌گذارد. 

او در شرایط فعلی و تا زمانی که مسائل خود را با پ.ک.ک حل و فصل نکند، قادر نیست در شمال سوریه نفوذی را که میخواهد دنبال کند.