معاملهای از نوع برنامه هستهای ایران در مذاکرات پوتین با ترامپ
مقامات روس میگویند برنامه هستهای ایران موضوع مذاکرات آینده روسیه و آمریکا خواهد بود. رویترز گزارش داده است که این موضوع در دور اولیه مذاکرات آمریکا و روسیه در ماه گذشته «لمس» شده است. البته کرملین این موضوع را تأیید نکرده است، اما تصریح کرده که «ایران اکنون یکی از موضوعاتی است که واشنگتن و مسکو با جزئیات بیشتری درباره آن بحث خواهند کرد؛ ما معتقدیم که این پتانسیل وجود دارد، زیرا ایران متحد ما، شریک ما و کشوری است که با آن در حال توسعه روابط همه جانبه، سودمند و محترمانه متقابل هستیم و روسیه آماده انجام هر کاری برای این امر است و ایالات متحده هم از این موضوع آگاه است.»
به نظر میرسد این خبر به طور بالقوه برای اسرائیل عمیقاً نگرانکننده باشد چرا که تلآویو تاکنون به دنبال حمایت ترامپ از یک تهدید نظامی معتبر علیه ایران با هدف تحت فشار قرار دادن این کشور نسبت به دست کشیدن از به ادعای اسرائیلیها «جاهطلبیهای هستهای تهران» بوده است، اما ممکن است اکنون به دلیل سهولت در روابط رئیسجمهور ایالات متحده با پوتین با مشکل مواجه شوند.
ترامپ ماه گذشته کمپین «فشار حداکثری» خود بر ایران را احیا کرد که شامل تلاشهایی برای به صفر رساندن صادرات نفت کشورمان است که به ادعای او به منظور جلوگیری از دستیابی تهران به سلاح هستهای بود. با وجود اینکه ایران همواره چنین قصدی را رد کرده است، اما دیدهبان هستهای سازمان ملل نیز در گزارش خود مدعی شده «از ماه دسامبر ۲۰۲۴، ذخایر اورانیوم غنیشده تا ۶۰ درصد ایران با سرعت بالایی در حال افزایش است و ظرفیتهای فنی این کشور در حوزه غنیسازی تقویت شدهاند.» رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بینالمللی انرژی اتمی، در حاشیه نشست اخیر شورای حکام آژانس بینالمللی انرژی اتمی، درباره چشمانداز همکاریهای آژانس با ایران و تحولات مرتبط با مواضع دولت جدید آمریکا میگوید: «من بارها گفتهام که بدون تعامل مستقیم- چه رسمی، چه غیررسمی، چه در مسیرهای دیپلماتیک علنی و چه در پشت پرده- نمیتوان به پیشرفت واقعی دست یافت. دیپلماسی در این روند کاملاً ضروری است؛ ما باید هرچه سریعتر به تعامل سازنده بپردازیم، زیرا زمان در حال سپری شدن است. تمامی چشمها به این روند دوخته شدهاند و جامعه جهانی منتظر است که چگونه این مسائل حلوفصل خواهد شد.»
ناامیدی اسرائیل نسبت به حمایت آمریکا از یک حمله
همانطور که اشاره شد اسرائیلیها با ارزیابیهای ویژهای در حال بررسی نحوه میانجیگری مسکو در مذاکرات میان تهران و واشنگتن هستند. تایمزاسرائیل در گزارشی با اشاره به گسترش روابط نظامی روسیه و ایران در سالهای اخیر آورده است که: «مقامات روسی سال گذشته دو بار از سایتهای تولید موشک و پدافند هوایی ایران بازدید کردهاند، هر دو بار نیز در عرض چند هفته پس از پرتاب موشکهای عظیم تهران به شهرهای اسرائیل بوده است. در ماه ژانویه، ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه، میزبان مسعود پزشکیان، همتای ایرانی خود در مسکو بود که از نتایج آن میتوان به امضای یک توافق استراتژیک ۲۰ ساله اشاره کرد. مسکو همچنین میزبان مقامات حماس پس از حمله ۷ اکتبر ۲۰۲۳ در جنوب اسرائیل بود و حمایت خود را از حزبالله لبنان ابراز کرده و اسرائیل را به دلیل به شهادت رساندن رهبر این گروه یعنی «سیدحسن نصرالله» بهشدت محکوم کرد. ولادیمیر پوتین، رئیسجمهور روسیه سال گذشته پیشنهاد میانجیگری برای پایان دادن به جنگ غزه بین اسرائیل و حماس را نیز ارائه داده بود.
به نوشته تایمز اسرائیل، تلآویو و تهران در طول جنگ غزه دو بار با هم درگیر شدند. علاوه بر این یک روز پس از حمله حماس در ۷ اکتبر ۲۰۲۳ که منجر به کشته شدن ۱۲۰۰ نفر شد، حزبالله لبنان نیز با تیراندازی در سراسر مرز شمالی با اسرائیل حدود ۶۰۰۰۰ نفر از ساکنین این منطقه را مجبور به تخلیه کرد. اما ایران نخستین حمله مستقیم خود به اسرائیل را درآوریل ۲۰۲۴ انجام داد و حدود ۳۰۰ پهپاد و موشک تهاجمی را در پاسخ به شهادت چند تن از اعضای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در یک حمله هوایی در نزدیکی کنسولگری تهران در دمشق، شلیک کرد. ماهها بعد یعنی در اکتبر ۲۰۲۴ نیز در تلافی ترور سیدحسن نصرالله و اسماعیل هنیه، از رهبران حزبالله و حماس، حدود ۲۰۰ موشک بالستیک به سمت اسرائیل پرتاب کرد. اسرائیلیها مدعی هستند که در هر دو مورد، حملات ایران تا حد زیادی توسط پدافند هوایی اسرائیل با همکاری ایالات متحده و متحدان منطقهای آن خنثی شده است.
اسرائیل دو بار در پاسخ، ایران را بمباران کرد که به ادعای آنها در بار دوم بسیاری از سیستمهای دفاع هوایی و همچنین برخی از سایتهای تولید موشک و پهپاد ایران منهدم شده بودند. در نهایت نیز در سپتامبر ۲۰۲۴، نبرد با حزبالله به جنگ علنی تبدیل شد که طی آن اسرائیل با شدیدترین حملات، رهبری و تواناییهای رزمی این گروه را هدف قرار داد و در پایان نوامبر آتشبس حاصل شد. آتشبس پیچیده و سه مرحلهای با حماس هم در ژانویه ۲۰۲۵ حاصل شد، اگرچه آینده آن در هالهای از ابهام قرار دارد، زیرا تنها مرحله اول قبل از پایان روند مذاکرات مراحل آخر در میان اتهامات متقابل به نقض، پایان یافته بود. با این حال به نظر میرسد که اسرائیل در شرایط فعلی بیش از جبهه حماس و حزبالله نگران دستیابی به توافقی هستهای در مذاکرات میان پوتین با ترامپ در مورد ایران است؛ موضوعی که قطعاً طی روزهای آتی در اعلام موضع رسمی و غیر روسمی مقامات تلآویو بیان خواهد شد.