بین آذربایجان و ارمنستان چه می‌گذرد؟
«جیحون بایراموف» وزیر امور خارجه جمهوری آذربایجان روز پنج‌شنبه (۲۳اسفند) اعلام کرد جمهوری آذربایجان و ارمنستان بر سر متن پیش‌نویس توافق‌نامه صلح به اتفاق نظر رسیده‌اند. «رجب سویلو» در گزارش دیروز جمعه در «میدل ایست‌آی» نوشت، بایراموف گفت که ارمنستان پیشنهادهای جمهوری آذربایجان را درباره آخرین موارد مورد مناقشه در توافق پذیرفته است، اما او مشخص نکرد که این پیشنهادها چیست.
به گزارش گروه رسانه‌ای شرق؛ وزیر امور خارجه در حاشیه مجمع دوازدهم جهانی باکو گفت: «در مرحله بعدی انتظارات باکو، روشن است؛ ارمنستان باید قانون اساسی خود را که همچنان دارای ادعاهای ارضی نسبت به جمهوری آذربایجان است، اصلاح کند.» وزارت خارجه ارمنستان همچنین در بیانیه‌ای تایید کرد که ایروان به پیش‌نویس توافق‌نامه‌ای با باکو دست یافته و آماده است تا رایزنی‌ها را درباره زمان و مکان امضای آن آغاز کند.
سه مقام جداگانه که با این توافق آشنا هستند تایید کردند که هر دو طرف متن توافق را تایید کرده‌اند. با این حال، آنها خاطرنشان کردند که برخی از مسائل مهم فراتر از محدوده خود توافق حل‌نشده باقی مانده است. یکی از مقامات منطقه‌ای به «میدل ایست‌آی» گفت که ارمنستان و جمهوری آذربایجان هنوز به‌طور کامل اختلاف خود را بر سر ماموریت نظارتی اتحادیه اروپا (EUMA) در ارمنستان که نقض آتش‌بس را در خط مقدم پیگیری می‌کند، حل نکرده‌اند. با این حال، یک مقام غربی به «میدل ایست‌آی» گفت که نیکول پاشینیان، نخست‌وزیر ارمنستان آماده عدم تمدید ماموریت EUMA است که قرار است در فوریه۲۰۲۷ منقضی شود. این مقام افزود که باکو اصولا خواهان حضور هیچ ناظر خارجی از جمله نیروهای روسیه نیست.
این مقام منطقه‌ای همچنین دو موضوع مهم دیگر را مورد تاکید قرار داد: انحلال گروه مینسک سازمان امنیت و همکاری اروپا و اصلاح قانون اساسی ارمنستان. باکو می‌خواهد به‌طور رسمی گروه مینسک را که زیر نظر سازمان امنیت و همکاری اروپا (OSCE) فعالیت می‌کند، منحل کند. مقامات آذری پیش‌تر سازمان امنیت و همکاری اروپا را به تندروی علیه خود متهم کرده بودند. جمهوری آذربایجان همچنین اصرار دارد که ارمنستان در مقدمه قانون اساسی خود تجدیدنظر کند؛ این تجدیدنظر می‌تواند حاوی زبانی باشد که به‌عنوان ادعای ارضی بر حاکمیت جمهوری آذربایجان تعبیر شود. زمان این تغییرات قانون اساسی همچنان محل بحث است.
یک مقام غربی خاطرنشان کرد که پرسش‌هایی درباره اینکه آیا باکو قبول می‌کند که ایروان ابتدا توافق‌نامه صلح را امضا کند و سپس اصلاحات قانون اساسی را انجام دهد، وجود دارد. علاوه بر این، مقامات تایید کردند که ارمنستان و جمهوری آذربایجان توافق کرده‌اند پرونده‌های حقوقی تشکیل شده علیه یکدیگر در سازمان‌های قضایی بین‌المللی را پس بگیرند. این مقام منطقه‌ای گفت: «به نظر می‌رسد این بیشتر یک پیشرفت در مسیر درست است تا یک معامله تمام‌شده.» هنوز مشخص نیست که آیا دو کشور درباره ایجاد کریدور زنگزور -یک مسیر حملونقل پیشنهادی که جمهوری آذربایجان را از طریق خاک ارمنستان به منطقه خود، نخجوان متصل می‌کند- به توافق رسیده‌اند یا خیر؟ جنگ دوم قره‌باغ که در پاییز۲۰۲۰ رخ داد، منجر به پیروزی قاطع جمهوری آذربایجان شد. این درگیری با توافق‌نامه آتش‌بس و میانجی‌گری روسیه در ۱۰نوامبر۲۰۲۰ پایان یافت که منجر به بازپس‌گیری اراضی قابل توجهی در منطقه قره‌باغ و اطراف آن شد که از اوایل دهه۱۹۹۰ تحت کنترل ارمنستان بود. از آن زمان، تنش‌ها بین دو طرف همچنان بالا بوده است.
در سپتامبر۲۰۲۳، جمهوری آذربایجان عملیات نظامی را آغاز کرد که منجر به ادغام کامل قره‌باغ تحت کنترل جمهوری آذربایجان شد؛ سرزمینی که توسط سازمان ملل به‌عنوان بخشی از جمهوری آذربایجان شناخته شده است. پس از آن، ده‌ها هزار ارمنی از ترس آزار و اذیت منطقه را ترک کردند. تلاش‌ها برای دستیابی به یک توافق صلح پایدار از آن زمان با چندین دور مذاکرات با میانجی‌های غربی و روسیه ادامه یافته است. با این حال، مسائلی مانند تعیین مرزها، وضعیت مناطق تحت محاصره ارامنه و مسیرهای حملونقل مانند کریدور زنگزور این روند را پیچیده کرده است. این مقام غربی افزود: برخی تحرکات نیروهای آذری در نزدیکی جبهه همچنان ناظران را نگران می‌کند.
