رویای ایلان ماسک رنگ باخت

به گزارش گروه رسانه ای شرق، دستاوردهای کم‌نظیر ماسک در زمینه تکنولوژی و ثروت بیکران او مانع از بدبیاری‌های ماسک در زمین سیاست نشد. روزی که او در کنار ترامپ بالا و پایین می‌پرید و تبدیل به یکی از مهره‌های تاثیرگذار در انتخاب او شد، کمتر کسی تصور می‌کرد که چهار ماه بعد، ماسک به حاشیه رانده شود.

ماسک که تصویرش در حال سلام نظامی منتصب به نازی‌ها و بعد در حالیکه اره برقی به دست داشت در شبکه‌های اجتماعی وایرال شد، مدتی کوتاه بعد از اینکه جاه‌طلبی‌هایش را به سمت سیاست هدایت کرد، مورد بی‌مهری قرار گرفت و تبدیل به پاشنه آشیل دولت ترامپ شد. 

اما چه شد که متحد سیاسی پرشور ترامپ، حالا تنها شده و به حاشیه رفته است؟

صعود به قله‌های سیاست 

ایلان ماسک تا قبل از انتخابات ۲۰۲۴ بیشتر یک کارآفرین بلندپرواز و جنجالی بود و تلاش زیادی برای نفوذ در سیاست نداشت. اما خرید توئیتر در سال ۲۰۲۲ و تبدیل آن به پلتفرم ۲۰۲۲ و سپس بازگرداندن ترامپ به این پلتفرم، او را ابتدا تبدیل به چهره‌ای رسانه‌ای و بعد سیاسی کرد. 

طبق گزارش‌هایی که در آخرین روزهای سال ۲۰۲۴ منتشر شد، ماسک بیش از ۱۱۹ میلیون دلار به کمیته‌های اقدام سیاسی حامی ترامپ کمک مالی کرد. او در یکی از گردهمایی‌های انتخاباتی با یک کلاه مشکی که شعار اول آمریکا بر روی آن بود ظاهر شد و گفت: من زندگی‌ام را برای این هدف به خطر انداخته‌ام.

او در طول هفته‌های بعد مدام در اقامتگاه ترامپ دیده می‌شد و کمتر عکسی از رئیس‌جمهور ایالات متحده بدون حضور ماسک در آن وجود داشت. 

پس از پیروزی ترامپ، ماسک به عنوان رئیس سازمان کارآمدی دولت در کنار ویوک راماسومی فعالیت کرد. هدفی که او و ترامپ برای این سازمان در نظر داشتند، کاهش هزینه‌های فدرال، حذف مقررات دست و پا گیر و کوچک‌ کردن دولت بود. او در آن زمان اعلام کرد قصد دارد دو تریلیون دلار در بودجه شش و نیم تریلیون دلاری آمریکا صرفه‌جویی کند. در همان روزها بود که تصویری از او با اره‌ برقی که در دست داشت تبدیل به نشانی از تمایل ماسک به قلع و قمع نهادهای آمریکا شد. ترامپ و ماسک یک تیم رویایی رو تشکیل داده بودند که کسی جلودارشان نبود. آنها کلید پیروزی را در بی‌پروایی سیاسی و پشت پا زدن به قواعد و سنت‌ها می‌دیدند.

ماسک منفور شد

یکی از نخستین نشانه‌های نفرت کابینه ترامپ از ایلان ماسک وقتی رخ داد که در یک جلسه، وزرای دولت نسبت به تصمیمات او برای خانه‌نشین کردن بخش بزرگی از کارمندان که به نظر او حضورشان لزومی نداشت، اعتراض کردند. در این جلسه ترامپ دم به دم وزرای خود نداد، اما از ایلان ماسک هم دفاعی نکرد و کمی بعد مشخص شد که قصد دارد نقش این مرد جاه‌طلب را به مشاوری که تنها می‌تواند توصیه‌هایی را مطرح کند کاهش دهد. 

ترامپ سابقه طولانی در تارو مار کردن نزدیکانش دارد. او پیش از این و در دور اول ریاست جمهوری رفتارهای مشابهی را با چهره‌هایی چون جان بولتون داشت. قربانی‌های دیگر او اشخاصی چون وزیرخارجه‌ و معاون اول پیشینش بودند. رویکرد ترامپ در سیاست تا امروز به شکلی بوده که از اطرافیانش تا جایی حمایت می‌کند که آنها پایشان را از گلیم خود درازتر نکنند. اگر فردی بخواهد از خود چهره متمایزی نشان داده و از زیرسایه ترامپ بیرون بزند، راهی خانه خواهد شد. 

ماه عسل ترامپ و ماسک هم بیشتر از یک ماه و نیم طول نکشید. در ماه فوریه ۲۰۲۵ در کنفرانس اقدام سیاسی محافظه‌کاران، ماسک با تی‌شرتی عجیب و اظهاراتی عجیب‌تر ظاهر شد و توجه زیادی را به خود جلب کرد. این ایده به مذاق ترامپ خوش نیامد و او شروع به فاصله گرفتن از ماسک کرد. در سخنرانی‌های ترامپ دیگر ماسک کمتر حضور پیدا کرد و رسانه‌ها گمانه‌زنی‌هایی را در مورد سردی روابط بین این دو آمریکایی داشتند.

تحلیل‌گران چه می‌گویند؟

دلایل مختلفی در مورد اینکه چرا آفتاب بخت ایلان ماسک در حال غروب است مطرح می‌شود. یکی از این دلایل این است که ترامپ به وفاداری بی‌چون و چرا علاقه زیادی دارد. او به‌عنوان فردی عمل‌گرا دنبال دستیاری است که سیاست‌های او را بدون اینکه چندان نظری از خودش داشته باشد اعمال کند. ایلان ماسک، از همان روزهای ابتدایی حضور ترامپ در کاخ سفید، تبدیل به چهره‌ای شد که بیشتر از رئیس‌جمهور به چشم می‌آمد و از بیان ایده‌هایش که بسیاری از آنها در ادامه خواسته‌های ترامپ نبودند، هراسی نداشت. ماسک که ۲۰۰ میلیون دنبال‌کننده در ایکس دارد، فردی است که می‌تواند توجه زیادی را به خود جلب کند، این موضوع برای ترامپ که دوست دارد به‌صورت مداوم در مرکز توجه باشد، چندان خوشایند به نظر نمی‌رسد. 

مساله دیگر این است که پروژه‌های ایلان ماسک و سازمانش با مقاومت‌های ساختاری در داخل کابینه ترامپ مواجه شده‌اند. ماسک پیشنهاد کرد که کارمندان فدرال گزارش‌های هفتگی عملکرد ارائه کنند و اگر از این کار سر باز بزنند، اخراج شوند. این ایده ماسک که با لحنی دستوری مطرح شد، از سوی اغلب وزارت‌خانه‌ها جدی گرفته نشد و اعتبار او را در چشم آمریکایی‌ها و حتی خود ترامپ کم کرد. 

در واقع تنش‌های کابینه با ماسک بسیار جدی است. او با مارکو روبیو وزیرخارجه تنشی جدی بر سر اخراج کارمندانه وزارت‌خارجه داشته و به او گفته است که تو فقط در تلویزیون خوب عمل می‌کنی. او منافع سیاسی چهره‌های سیاسی دولت ترامپ را هدف قرار داده و مایل است تا پایگاه قدرت آنها را سست کرده و زیرپایشان را خالی کند. از آنجایی که ایلان ماسک با سبکی تهاجمی به رقیبان حمله می‌کند، تنش‌ها در کابینه واقعا بالا گرفته است.

ترامپ ماسک را دوست دارد؛ اما...

ترامپ و ماسک هر دو در بین سیاستمداران کارکشته غریبه و عنصر خارجی و حتی گاهی نامطلوب به حساب می‌آیند. ایلان ماسک هیچ تجربه سیاسی نداشته است و همین موضوع او را به پسرکی جاه‌طلب، تازه‌وارد و ناشی تبدیل کرده که کمتر کسی از حضورش خوشحال است. از آنجایی که ترامپ هم ویژگی‌های مشابهی با ماسک دارد، تقریبا تنها حامی او در کاخ سفید محسوب می‌شود. البته اگر از کابینه ترامپ عبور کنیم، جمهوری‌خواهان از ایده کوچک‌ کردن دولت بدشان نمی‌آید. 

ایلان ماسک در تسلا و اسپیس ایکس، ستاره بود. او هر آنچه می‌خواست را در کوتاه‌ترین زمان به دست می‌آورد و تغییرات را با بالاترین سرعت ممکن شکل می‌داد. این ایده در سیاست پذیرفته نیست. در زمین سیاست، مصالحه، لابی‌گری و امتیازدهی مهم‌ترین مسائلی هستند که ماسک باید در مورد آنها یاد بگیرد. او تا امروز میلی به یاد گرفتن بازی‌های سیاسی از خود نشان نداده است و همین تک‌روی تبدیل به پاشنه آشیل او شده. از سوی دیگر ماسک بوروکراسی آمریکایی را هدف قرار داد که خشم زیادیرا برانگیخت. او بیشتر از آنکه به فکر دست و پا کردن دوستانی در کابینه و از میان سیاستمداران باشد یا روی حمایت ترامپ حساب باز کند، به دنبال کنندگان ایکس و طرفدارانی که ایده‌هایش را ستایش می‌کنند تکیه می‌کند. این تک‌روی و میل به ستاره بودن، او را در موضع ضعف قرار داده است. 

آیا زمان جدایی ماسک و ترامپ فرا رسیده است؟

به‌نظر می‌رسد زنگ‌های این جدایی به صدا در آمده‌اند. ترامپ به شدت تحت فشار کابینه قرار دارد تا نقش ماسک را محدود کند. او در دور دوم ریاست‌جمهوری خود به خوبی درک کرده که برای رسیدن به اهدافش نیازمند آن است که به حرف‌های کابینه و وزرای خود اعتماد کند. از سوی دیگر، او معمولا از ستاره شدن هر فرد دیگری به جز خودش هراس دارد و همین مساله هم ماسک را در موقعیتی بدی قرار داده است. او که مدام می‌گوید برای حل مشکلات بزرگ به دنیا آمده، حالا در کاخ سفید گیر افتاده است و اگر نتواند جایگاهی مطابق میل ترامپ برای خودش پیدا کند، باید بر سر کار پیشین خود برگردد.