انحلال حشد الشعبی شایعه یا واقعیت؟
گفته می شود ترامپ در نامه خود به ایران خواستار انحلال حشد الشعبی شده است اما به نظر می‌رسد که برای دولت عراق، بزرگ ترین نگرانی و چالش این است که چگونگه اصلاحات در حشد الشعبی را پیش ببرد، بازسازی و اصلاح حشد الشعبی یک پروژه چند ساله است که اندکی پس از تشکیل آنها در عراق آغاز شد منوط به نامه ترامپ ودر خواست آمریکا نیست.
به گزارش گروه رسانه ای شرق، برخی از منتقدان حشد الشعبی نگران میزان نفوذ ایران بر حشد الشعبی و احتمال حرکت این گروه در جهت منافع ایران (برای نمونه، برای تحت فشار گذاشتن ایالات متحده) و خارج از کنترل دولت فدرال عراق هستند. اما برای دولت عراق، بزرگ ترین نگرانی و چالش این است که چگونگه اصلاحات در حشد الشعبی را پیش ببرد تا بتواند نیروهای آن را در نیروهای امنیتی عراق ادغام کند.
الفیاض: الحشد الشعبی به‌زودی بازتاسیس می‌شود
فالح الفیاض رئیس سازمان الحشد الشعبی در مراسم تقدیر از افسران دانشکده نظامی تصریح کرد: نیروهای الحشد الشعبی در دفاع از میهن، گام‌های بزرگی را به همراه سایر بخش‌ها و نهادهای نظامی و نیروهای پیشمرگه برداشته‌اند.
فالح الفیاض اظهار داشت: هیئت دولت عراق قانون سازمان الحشد الشعبی را تصویب کرد و اکنون این قانون در اختیار پارلمان و در راهروها و صحن مجلس در دست بررسی قرار دارد و با تصویب آن گام جدیدی در باز تأسیس سازمان الحشد الشعبی برخواهیم داشت.
وی گفت: تصویب قانون مربوط به الحشد الشعبی در مجلس نمایندگان، این سازمان را در مسیر درست و جایگاه صحیح در درون نهاد نظامی قرار خواهد داد ضمن آنکه این قانون شامل ساخت یک آکادمی نظامی برای الحشد الشعبی نیز خواهد بود.
حشدالشعبی نهاد نظامی عراق
چندی پیش محمدکاظم آل صادق، سفیر ایران در عراق در مصاحبه ایی با الشرقیه در رابطه با این موضوع که رئیس جمهور امریکا در نامه خود به ایران خواستار انحلال الحشد الشعبی شد گفته بود: حشدالشعبی، یک نهاد نظامی عراقی است و تنها مسئولان عراقی می‌توانند درباره آن تصمیم بگیرند و از نظر ایران انحلال یا ادغام حشد، امری غیرقابل قبول محسوب می‌شود.
السودانی: درخواستی از سوی امریکا برای انحلال الحشد الشعبی وجود ندارد
بعد از اظهارات آل کاظم، محمد شیاع السودانی، نخست وزیر و فرمانده کل نیروهای مسلح عراق به اظهارات محمد کاظم آل صادق، سفیر جمهوری اسلامی ایران در بغداد پاسخ داد.
وی تاکید کرد که درخواستی از سوی امریکا برای انحلال الحشد الشعبی وجود ندارد. السودانی گفت که انحلال گروه های مسلح عراقی به پایان حضور ائتلاف بین المللی در عراق مرتبط است.
پیشینه الحشد الشعبی
حشد الشعبی از بیش از 50 گروه مسلح تشکیل شده است که اکثر آنها شیعه و طرفدار ایران هستند، اما این مساله در رابطه با همه آنها صدق نمی کند. برخی از این گروه ها پیش از 2014 هم وجود داشتند و پس از حمله سال 2003 آمریکا با عراق با نیروهای رژیم صدام حسین یا نیروهای آمریکایی جنگیده اند. بنابراین حشد الشعبی مجموعه ای از گروه ها با برنامه ها، پیشینه ها و توانایی های مختلف است که هدف مشترک جنگ با داعش آنها را گردهم آورده.
مرحله توسعه حشد الشعبی
یک مرحله مهم در توسعه حشد الشعبی پیش از سقوط موصل در دست داعش در آوریل 2014 و زمانی که نوری المالکی، نخست وزیر وقت، تیپ های داوطلبانه دفاعی از طریق یک فرمان کابینه را تشکیل داد که از وضعیت رسمی و پشتیبانی مالی برخوردار بودند. فتوای آیت الله سیستانی در 13 ژوئن 2014 با درخواست پیوستن فوری داوطلبان به مبارزه با داعش مقدمات مشروعیت حشد الشعبی در نظر عموم مردم را فراهم آورد؛ اگرچه در این فتوا از داوطلبان خواسته شده بود به نیروهای امنیتی عراق بپیوندند و نه به گروه های شبه نظامی.
الحشد الشعبی در دوره العبادی
حیدر العبادی، جانشین مالکی، در فوریه 2016 دستور اجرایی 91 را صادر کرد که در آن، کمیسیون بسیج مردمی به عنوان فرمانده حشد الشعبی و کل این نیروها به صورت یک تشکیلات نظامی مستقل در داخل نیروهای مسلح عراق تحت کنترل نخست وزیر در نظر گرفته شد بود.
پس از تسهیل جنگ علیه داعش در مارس 2018، عبادی دستور اجرایی 85 را صادر کرد که بر قدرت سازمان کمیسیون بسیج مردمی و وضعیت نیروها و داوطلبان آن تمرکز داشت؛ این دستور اجرایی کنترل مستقیم عملیاتی بر دستمزدها و تخصیص مالی را تحت کنترل نخست وزیر قرار می داد.
الحشد الشعبی در دوره عادل عبدالمهدی
پس از العبادی، عادل عبدالمهدی در ژوئیه 2019 دستورالعمل 237 را صادر کرد که تلاشی برای یکدست سازی حشد الشعبی، حذف نام یگان ها از تشکیلات و تعطیلی دفاتر یگان ها به شمار می رفت. در دستور اجرایی بعدی، حشد الشعبی همانند سایر نیروهای امنیتی عراق در چارچوب فرماندهی عملیات مشترک قرار گرفت و مجددا بر کنترل مستقیم عملیاتی نخست وزیر تاکید شد. دستور اجرایی 331 هم یکی دیگر از تلاش های عبدالمهدی برای اصلاح ساختاری حشد الشعبی بود. در این دستور قدرت و اختیارات بیشتری برای سمت خالی رئیس ستاد کمیسیون بسیج مردمی و انتقال نظارت بر عملکرد گروه از رئیس کمیسیون به یک دبیرکل جدید و یک بازرس کل در نظر گرفته شد.
مخالفت ابومهدی المهندس
اما ابومهدی مهندس، جانشین فرمانده حشد الشعبی، با این اقدام عبدالمهدی مخالفت کرد و پس از ترور او توسط ایالات متحده، اختلافات داخلی در حشد الشعبی بر سر جانشینی او و سایر سمت های کلیدی به متوقف شدن روند کار و نبود تعریف درست از سلسله مراتب قدرت در کمیسیون بسیج مردمی منجر شد.
اصلاحات بیشتر
در نتیجه، فالح الفیاض، رئیس کمیسیون بسیج مردمی، در 3 ژوئن 2020 با صدور یادداشتی از اصلاحات بیشتر در حشد الشعبی در دولت جدید کاظیمی خبر داد؛ این یادداشت از هماهنگی بیشتر در حشد الشعبی و لزوم عقب نشینی آن از شهرها حکایت داشت و وضعیت حقوقی اعضای آن را تعیین می کرد.
هیچ پیامی از امریکا مبنی بر انحلال الحشد الشعبی دریافت نکرده‌ایم
قاسم الاعرجی مشاور امنیت ملی عراق در مصاحبه با برنامه «نیم دایره» شبکه العهد، در پاسخ به سؤالی در خصوص ارتباطات دولت عراق با ترامپ تصریح کرد: ما با کاخ سفید و شخصیت‌های مهم امریکا در ارتباط هستیم و با آنها بحث و تبادل نظر و دیدگاه‌های خود را با اعتماد به نفس کامل به آنها منعکس می‌کنیم و هیچ دستورالعملی از جانب امریکا برای عراق وجود ندارد. ما منکر رابطه با امریکایی‌ها نیستیم و تلاش می‌کنیم روابطی متوازن و متعادل و دراز مدت با طرف امریکایی در قالب توافق‌نامه چارچوب داشته باشیم.
الاعرجی تاکید کرد: هیچ پیامی از جانب امریکایی‌ها به عراق مبنی انحلال الحشد الشعبی دریافت نکرده‌ایم و هیچ دیکته ای از جانب این کشور علیه عراق وجود نداشته است.
چارچوب هماهنگی و مساله ادغام الحشد الشعبی
چارچوب هماهنگی نیروهای سیاسی شیعه عراق، بررسی ادغام الحشد الشعبی عراق در وزارت دفاع این کشور در نشست اخیرش را تکذیب کرد.
چارچوب هماهنگی در بیانیه‌ای اعلام کرد که برخی رسانه‌ها، اخبار نادرستی را درباره بررسی مساله مطالبه خروج نیروهای الحشد الشعبی از مناطق مشخص یا ادغام آن در وزارت دفاع منتشر کردند.در بیانیه چارچوب هماهنگی آمده است که این مطالب هرگز بررسی نشده و این اخبار نادرست و بی اساس است.
