تورنتو شهری که در آن غربت را فراموش می‌کنی
وقتی در شهر تورنتو، بزرگ‌ترین شهر کانادا و مرکز اقتصادی این کشور حضور داری، احساس غربت نداری. همه جا می‌توانی هموطن ایرانی ببینی. در فروشگاه‌های بزرگ زنجیره‌ای، فروشندگانی ایرانی یا ایرانیانی در حال خرید می‌توانی ببینی. گفت‌وگو به زبان فارسی شنیده می‌شود. زیباتر اینکه در خیلی از مراکز خرید در تورنتو شاهد بودم که مادران جوان ایرانی با فرزندان خود به زبان فارسی سخن می‌گویند
وقتی در شهر تورنتو، بزرگ‌ترین شهر کانادا و مرکز اقتصادی این کشور حضور داری، احساس غربت نداری. همه جا می‌توانی هموطن ایرانی ببینی. در فروشگاه‌های بزرگ زنجیره‌ای، فروشندگانی ایرانی یا ایرانیانی در حال خرید می‌توانی ببینی. گفت‌وگو به زبان فارسی شنیده می‌شود. زیباتر اینکه در خیلی از مراکز خرید در تورنتو شاهد بودم که مادران جوان ایرانی با فرزندان خود به زبان فارسی سخن می‌گویند. در چند مورد از این مادران و کوشش آنها برای تربیت فرزند با زبان فارسی شخصا قدردانی کرده‌ام. در سفر به کلکته در شرق هندوستان در ساحل خلیج بنگال در شهر، دنبال مسجدی می‌گشتم تا نماز بخوانم. مرا به مسجدی هدایت کردند که در مرکز بازاری قدیمی بود. بر پیشانی طاق ورودی مسجد کتیبه‌ای سنگی بود که روی آن با خط نستعلیق فارسی نوشته بودند «ناخدا مسجد» و شگفت آنکه لوحه‌هایی به زبان فارسی از اشعار بیدل و حافظ بر در دیوار مسجد زینت‌بخش بود. یاد شعر حافظ افتادم که فرموده است: شکرشکن شوند همه طوطیان هند/زین قند پارسی که به بنگاله می‌رود. این قند فارسی را در شمالی‌ترین نقطه زمین در کانادا در تورنتو هم می‌توانی ببینی و در فروشگاه و سوپرمارکت‌ها، نان‌های بسته‌بندی که روی آنها به لاتین نوشته شده «NAN» (نان). این چه سری است در این زبان که ما را تا آن بالا بالاها از مهدکودک تا بالاترین سطوح آکادمیک همراهی می‌کند.
نوروز در کنار زبان فارسی بخش دیگری از هویت ما ایرانیان است که با بزرگداشت آن در سراسر جهان از خاورمیانه تا اروپا و آمریکا تا اینجا در تورنتو به نماد ایرانیت تبدیل شده و توانسته است آن را به عنوان میراث ناملموس بشری در یونسکو (که بنده خود نقشی کوچک در آن داشته‌ام) به ثبت جهانی برساند. تا جایی که در کاخ سفید هم رسوخ کرده و در ایام نوروز سفره هفت‌سین می‌گسترانند. بی‌شک آموزه‌های اصیل فرهنگ ایرانی و جوهره وجودی آن بوده که به نماد صلح و دوستی و مهربانی و آشتی و سپاسگزاری به درگاه یزدان تبدیل شده است.
در مراسم نوروز که حالا چند هفته‌ای از آن گذشته، می‌توان جنب و جوش ایرانیان کانادا را در تدارک سفره هفت‌سین و مراسم پیشواز از نوروز برای چهارشنبه‌سوری و دید و بازدید شاهد بود. ایرانیان کانادا خود ایرانی کوچک در اینجا پدید آورده‌اند. در دهه محرم دسته‌جات عزاداری و ناهار قیمه‌پلو و در اربعین شله‌زرد و در ماه مبارک رمضان افطاری زولبیا و بامیه را هم می‌توانی در فروشگاه‌های متعدد ایرانی با تابلوهایی به خط فارسی بیابی. نان سنگک و بربری و لواش و تافتون هم یافت می‌شود. کله‌پاچه و حلیم هم هست. مواد غذایی بسته‌بندی تا همه نوع خوراکی از زعفران و چای لاهیجان و ارده و شیره و استکان کمرباریک و چراغ سه‌فتیله هم دیدم. نگران نباید بود. اگر دلتنگ ایران عزیز و ایرانی هموطن هستی، همین‌جا در چندقدمی توست.
در کانادا ایرانیان با سطح تحصیلات نسبتا بالای خود درگیر فعالیت‌های اقتصادی بسیار متنوعی هستند. ایرانیان، جزء خوداشتغالان در کسب‌وکارها از کوچک و متوسط گرفته تا بزرگ هستند. اگرچه تجارت بین کانادا و ایران نسبتا محدود باقی مانده است، اما کسب‌وکارهای وارداتی/صادراتی برای اقلامی مانند فرش ایرانی وجود دارد که در کانادا محبوب شده است. تعداد فزاینده‌ای از سرمایه‌گذاران ایرانی در بازار املاک کانادا نقش دارند و چندین توسعه‌دهنده بزرگ در مناطق تورنتو و ونکوور وجود دارد.
به عنوان یک جامعه مهاجر نسبتا جدید با پیشینه‌های متنوع طبقاتی، قومیت، مذهب، سیاست و ایدئولوژی، جامعه ایرانی نسبتا منسجم است. اگرچه ایرانیان به فرهنگ و تاریخ خود افتخار زیادی دارند، اما به جای یک گروه واحد، ترکیبی پرجنب و جوش از جوامع فرعی با زبان مشترک تشکیل می‌دهند. شعر و ادب اساس گردهمایی‌های منظم ایرانیان در شهرهای مختلف را تشکیل می‌دهد که شاعران و نویسندگان ایرانی، چه بازدیدکننده و چه محلی، آثار خود را ارائه می‌دهند؛ علاوه بر این باشگاه کتاب است که به طور منظم دعوت از نویسندگان ایرانی از خارج و داخل کانادا را انجام می‌دهند. دامنه فعالیت‌های فرهنگی مرتبط با فرهنگ ایران شبیه به آن دسته از فعالیت‌هایی است که هر قومی در کانادا از آن لذت می‌برد و شامل کنسرت‌ها، نمایش‌نامه‌ها، نمایش فیلم‌ها، ورزش‌ها، نمایشگاه‌های هنری، و سازمان‌های داوطلب است. چندین روزنامه هفتگی فارسی‌زبان در دسترس است از جمله شهروند که بزرگ‌ترین روزنامه هفتگی فارسی در آمریکای شمالی با دفاتر و وابستگان در چندین شهر است. با رشد جامعه ایرانی، کانادایی‌ها طعم غذاهای ایرانی را به دست می‌آورند، کافه‌های ایرانی، رستوران‌ها و «چلوکبابی‌ها»ی محبوب در چند شهر افتتاح شده‌اند.
نیمی از جمعیت تورنتو را اقلیت‌های قومی تشکیل می‌دهند. حدود 200 قومیت مشخص در این شهر زندگی می‌کنند و از این نظر می‌توان آن را یک شهر جهانی (کوسموپلیتن) نامید. ساکنان این شهر به 160 زبان تکلم می‌کنند.
نکته جالب در مورد تورنتو، «نظم و قانون» و مبلمان بسیار منظم و مناسب شهری است. بافت مناطق مسکونی با نقش خوابگاهی برای خانوارها تدارک دیده شده و در این بافت مراکز خرید وجود ندارد و این مراکز با ارائه همه گونه خدمات خرده‌فروشی و عمده‌فروشی، تعمیرگاه‌ها و خدمات اتومبیل در نواحی مشخص و قابل دسترس با پارکینگ‌های روباز و رایگان در خدمت شهروندان است. علائم راهنمایی و رانندگی و خط‌کشی معابر و رعایت حق تقدم و احترام به چراغ‌های راهنمایی و اعتباری که برای عابر پیاده و امنیت عبور و مرور برای خردسالان و میانسالان و افراد ناتوان از جمله در پارکینگ‌ها در مراکز خرید در نظر گرفته شده، شهر را برای زندگی آرام و با امنیت فراهم آورده است. رعایت حق تقدم و احترام به قوانین راهنمایی و رانندگی در نهاد شهروندان از کودکی و از مهدکودک و مدارس آغاز می‌شود. جامعه سالم و قانونمند از رعایت این مقررات، یعنی احترام به خط‌کشی‌ها، به‌ویژه خط‌کشی عابر پیاده، احترام و رعایت چراغ راهنمایی، رمز موفقیت این شهر بزرگ و مرکز تجاری و اقتصادی و فرهنگی کانادا در فراهم‌آوردن شرایط زیست بهتر و آرامش و آسایش برای شهروندان است.
