پست؛ ضلع مهم مثلث تجارت الکترونیک

پس از ارائه طرح صیانت و نگرانی از کاهش سرعت و دسترسی اینترنت، افزایش تعرفه‌های پست، شوک بزرگ دیگری بوده که صاحبان کسب‌وکار و مشاغل اینترنتی را نگران کرده است. این مشاغل عموما به‌تازگی در اقتصاد ایران جا باز کرده‌اند و پس از گذر از شرایط بحرانی کرونا، آرام‌آرام در حال رشد بودند که با افزایش هزینه‌های پست، شرایط مبهمی برای آنها ایجاد شده است.

رضا الفت‌نسب، عضو هیئت‌مدیره اتحادیه کشوری کسب‌وکارهای مجازی درباره نگرانی‌های مشاغل خانگی و اینترنتی از افزایش تعرفه پست، به «شرق» گفت: «متأسفانه هزینه‌های پستی، مانند سایر هزینه‌ها در حوزه خدمات افزایش پیدا کرده است. یکی از قطعات حاضر تجارت الکترونیک در دنیا و ایران بحث لجستیک (حمل‌ونقل) است. در طول سال‌های گذشته، شرکت پست، تقریبا بی‌رقیب بوده و توزیع مویرگی در شهرستان‌ها و استان‌ها داشته و همین باعث شده که شرکت‌های لجستیکی که به همان سبک و سیاق فعالیت کنند، نداریم. از طرفی، در سال‌های اخیر، تعرفه‌های شرکت پست طوری بود که خیلی نمی‌شد با آن رقابت کرد. از طرف دیگر نیز ارسال‌های رایگان یا با هزینه کم، یکی از راهکارهای کسب‌وکارهای آنلاین برای افزایش فروش بود. به همین دلیل خیلی از کسب‌وکارها به اجبار باید از سرویس این شرکت استفاده کنند. افزایش هزینه لجستیک قطعا هزینه‌ای است که در گام اول بارش به دوش کسب‌وکار است و در گام دوم هم اگر کسب‌وکار نتواند هماهنگ کند، بر دوش خریدار است. بنابراین هرگونه افزایش قیمت تأثیر خود را روی کسب‌وکار یا خریدار می‌گذارد. این موارد باعث شده مشکلاتی ایجاد شود؛ نه شرکت خصوصی‌ای هست که بتواند با قیمتی پایین‌تر از شرکت پست وارد رقابت شود که مشتریان با آنجا همکاری کنند و نه با افزایش تعرفه پست، استفاده‌کنندگان از خدمات شرکت پست می‌توانند با همان شیوه سابق محصولات خود را رایگان ارسال کنند».

الفت‌نسب درباره آینده بازار با شرایط کنونی گفت: «باید دید بعد از این، مردم چه میزان رغبت به خریدهای اینترنتی خواهند داشت یا اینکه فروشندگان و صاحبان کسب‌‌وکار آنلاین، چه تدبیری برای متقاعدکردن مشتری جهت خرید و مواجهه با افزایش تعرفه پست و هزینه ارسال خواهند داشت. امیدوارم مردم هم راغب به پرداخت هزینه ارسال شوند و بگذارند این چرخ بچرخد. کسب‌وکار سود چندانی ندارد که بخواهد هزینه ارسال را پرداخت کند. در ابتدای کار که حوزه تجارت الکترونیکی در ایران شکل گرفته بود، بسیاری از کسب‌وکار‌ها حتی تا به امروز هم هزینه حمل را رایگان یا کم کردند، اما به نظر می‌رسد دیگر هزینه‌ها گزاف می‌شود و کسب‌وکار هم نمی‌تواند. مثلا تا پیش از این معمولا خریدهای بالای 200 هزار تومان ارسال رایگان داشت، اما احتمالا پس از این باید اعلام کنند که خریدهای بیش از 300، 400 هزار تومان را رایگان ارسال می‌کنند. امیدوارم مردم همکاری کنند و دست‌کم میزان خریدشان را افزایش دهند که برای کسب‌وکاری که هزینه ارسالش رایگان است یا آن را کاهش داده، صرف کند».

عضو هیئت‌مدیره اتحادیه کشوری کسب‌وکارهای مجازی درباره راهکارهای حمایتی در شرایط ایجادشده، توضیح داد: «یک ضلع مهم مثلث تجارت الکترونیک، پست است و بر این باورم که هرچقدر این بخش تقویت شود و هزینه‌های آن را پوشش دهیم، شاهد اتفاق‌های بهتری خواهیم بود. با این حال، این شرکت می‌توانست تسهیلاتی برای مشتریان کسب‌وکارهای آنلاین ایجاد کند. ما هنوز آن‌طور که جهان به‌ سمت کسب‌وکار مجازی حرکت کرده، وارد این فضا نشدیم. با تمام تلاش‌هایی که در چند سال اخیر برای رشد مشاغل اینترنتی شده، هنوز به عدد قابل‌توجهی نرسیده‌ایم. در واقع این بازار هنوز خیلی رونق نگرفته و از طرف دیگر، این فشارها مانند افزایش تعرفه پست، باعث می‌شود مشکلات این شیوه از تجارت و کسب‌وکار بیشتر شده و آنها کوچک‌تر شوند. از طرف دیگر، با توجه به شرایط اقتصادی کنونی، خیلی بعید به نظر می‌رسد که دولت برنامه‌ای مانند تخصیص سوبسید داشته باشد یا شاید اصلا حمایت از کسب‌وکار مجازی در اولویت برنامه‌ریزی‌ها نباشد. همچنین، حالا که این افزایش تعرفه‌ها انجام شده، کاش شرکت پست زیرساخت‌ها را بهبود داده و خدمات و سرویس مناسبی به مشتریان ارائه دهد. از سوی دیگر، وضع اقتصادی به‌گونه‌ای شده که قدرت خرید مردم پایین آمده و کسب‌وکارهای مختلف سود چندانی ندارند که بخواهند هزینه حمل را تقبل کنند. واقعی‌تر بخواهیم ببینیم، باید بگوییم بخش خصوصی به‌طور واقعی نتوانسته وارد رقابت با شرکت پست شود. از طرفی بعد از سال‌ها هنوز نتوانستیم کاربران را راضی کنیم که هزینه واقعی حمل را پرداخت کنند. مدام تخفیف و تسهیلات زیاد پرداخت کردیم و امروز به اینجا رسیدیم. واقعا چاره‌ای نداریم جز اینکه صبر کنیم تا واکنش بازار را ببینیم».

الفت‌نسب درباره مشکلات پستی مطرح کرد: «ضمن احترام به تمام عزیزانی که امروز در شرکت پست فعالیت می‌کنند، نمی‌توانیم این نکته را نادیده بگیریم که امروز، مشکلات عدیده‌ای در ارسال مرسولات وجود دارد. مثلا فروشگاه‌های رسمی که با مجوز، فروش آنلاین طلا انجام می‌دهند، نمی‌توانند محصول خود را از طریق اداره پست ارسال کنند؛ چراکه اداره پست برخی مرسولات را برای ارسال ممنوع کرده است. الان نزدیک به دو سال است که حمل و ارسال بسته‌های پستی فروش آنلاین طلا، متأسفانه توسط اداره پست یک‌طرفه و یکباره ممنوع شده است. مورد دیگر اینکه در برخی موارد اصلا معلوم نیست بسته به چه شکل و با چه تضمینی به دست صاحبش می‌رسد. بیمه درستی هم برای مرسولات نیست. اوضاع مناسبی نیست چون که رقابتی در ارسال‌ها وجود ندارد».

به ‌گفته این عضو هیئت‌مدیره اتحادیه کشوری کسب‌وکارهای مجازی، هزینه‌های پستی ما آخرین بار در سال ۹۸ تغییر پیدا کرد و بعد از آن افزایش قیمتی نداشته است.