«شرق» جهش هزینه تولید مواد غذایی صنعتی و سقوط قدرت خرید مصرف‌کنندگان را بررسی کرد
افت تولید کنسروسازی‌ها
مصرف کنسرو ماهی تن به یک‌سوم رسید
نیمی از کارخانجات کنسرو مواد غذایی در ایران تعطیل شدند. فعالان این صنعت می‌گویند هزینه تولید این کارخانجات به صورت چشمگیری بالا رفته و در مقابل قدرت خرید مردم سقوط کرده است. مسعود بختیاری، نایب‌رئیس هیئت‌مدیره سندیکای کنسرو ایران، به «شرق» می‌گوید که مصرف تن ماهی در ایران به یک‌سوم سال‌های گذشته رسیده است.
شرق: نیمی از کارخانجات کنسرو مواد غذایی در ایران تعطیل شدند. فعالان این صنعت می‌گویند هزینه تولید این کارخانجات به صورت چشمگیری بالا رفته و در مقابل قدرت خرید مردم سقوط کرده است. مسعود بختیاری، نایب‌رئیس هیئت‌مدیره سندیکای کنسرو ایران، به «شرق» می‌گوید که مصرف تن ماهی در ایران به یک‌سوم سال‌های گذشته رسیده است.
به گفته او کارخانجات ایران در سه تا چهار سال گذشته سالانه 600 میلیون قوطی کنسرو ماهی تولید می‌کردند که حالا با کاهش قدرت خرید مردم تولید تن ماهی به 200 تا 250 میلیون قوطی کنسرو رسیده است.
این وضعیت در کارخانجات تولید رب گوجه‌فرنگی و سایر اقلام کنسرو هم کم‌و‌بیش تکرار شده است.
تورم 3 رقمی غذا در ایران
قیمت مواد غذایی در ایران رشدی خیره‌کننده داشته و این روزها تورم برخی اقلام غذایی سه‌رقمی شده است. بر اساس آخرین گزارش مرکز آمار ایران تورم نقطه‌ای مواد غذایی در تیر سال 1401 به بیشتر از 90 درصد رسیده است.
«مرکز آمار ایران» در جدیدترین گزارش ماهانه خود اعلام کرده نرخ تورم مواد خوراکی و آشامیدنی در تیر امسال نسبت به تیر سال گذشته، 90.2 درصد بوده است.
این گزارش نشان می‌دهد که تورم نقطه به نقطه گروه عمده «خوراکی‌ها، آشامیدنی‌ها و دخانیات» در خانوارهای روستایی چهار استان گیلان، سمنان، قم و قزوین بیشتر از صد درصد بوده است.
گزارش دیگری که مرکز آمار از وضعیت تورم دهک‌های مختلف درآمدی منتشر کرده، نشان می‌دهد که بیشترین بار تورم مواد غذایی بر دوش فقرا بوده و نرخ تورم نقطه‌ای مواد غذایی تیر امسال در دهک‌های اول تا سوم تا 93.5 درصد رسیده است. این در حالی است که نرخ تورم نقطه‌ای مواد غذایی تیر امسال برای دهک دهم 83.8 درصد گزارش شده است.
رشد خیره‌کننده تورم مواد غذایی در حالی رخ می‌دهد که سقوط سرانه مصرف بسیاری از اقلام غذایی در روزهای گذشته خبرساز بوده است.
مسعود رسولی، دبیر انجمن صنعت بسته‌بندی گوشت و مواد پروتئینی کشور، به ایلنا گفته است که سرانه مصرف گوشت سالانه به سه کیلوگرم و کمتر رسیده است. او تأکید کرده است: مرکز آمار ایران سرانه مصرف گوشت قرمز در سال را چهار کیلوگرم در سال به ازای هر نفر اعلام کرده است، اما آنچه واقعیت دارد، چیزی حدود سه کیلوگرم است که باید گفت این آمار برای هر جامعه‌ای نگران‌کننده است.
چندی پیش هم شورای تأمین دام کشور به همین رسانه از کاهش 50درصدی سرانه مصرف گوشت قرمز گفته بود.
همچنین احمد اسماعیل‌زاده، مدیرکل دفتر بهبود تغذیه وزارت بهداشت، در گفت‌وگو با خبرگزاری صداوسیما از کاهش چشمگیر مصرف لبنیات به دلیل گرانی خبر داده و گفته است مصرف مواد لبنی به‌ویژه شیر در دو، سه ماه اخیر کاهش چشمگیری داشته است.
این مقام وزارت بهداشت در ادامه هشدار داده که اگر کاهش مصرف لبنیات تداوم پیدا کند، کمبود کلسیم، پروتئین و مواد مغذی در کودکان به‌ویژه در استان‌های کم‌برخوردار منجر به پوکی استخوان، کوتاه‌قدی و بیماری‌هایی از این دست خواهد شد.
حالا از صنایع کنسرو مواد غذایی هم خبر می‌رسد که کاهش قدرت خرید مردم و رشد خیره‌کننده هزینه تولید باعث تعطیلی نیمی از کارخانجات کنسرو مواد غذایی شده است.
وضعیت کارخانجات مواد غذایی وخیم است
«از اردیبهشت 1401 تا مرداد امسال و تنها ظرف سه ماه هزینه تولید مواد غذایی به صورت سرسام‌آوری رشد کرده است. بهای هر کیلوگرم ماهی تن تولید داخل که در اردیبهشت حدود 35 هزار تومان بود، حالا به 55 تا 60 هزار تومان رسیده و قیمت قوطی و در قوطی کنسرو 40 درصد رشد داشته است. به جز این هزینه انرژی هم در کارخانجات مواد غذایی رشدی خیره‌کننده داشته و اگر یک کارخانه کنسرو ماهی ماهانه 20 میلیون تومان قبض آب می‌پرداخت، حالا 120 میلیون تومان برای قبض آب پرداخت می‌کند و هزینه‌های سربار کارخانجات کنسرو مواد غذایی بین 300 تا 600 درصد رشد کرده است. این در حالی است که دولت از ابتدای امسال دستمزد کارگران را به‌طور بی‌سابقه و با نرخ 57 درصد افزایش داده است».
این جملاتی است که مسعود بختیاری، نایب‌رئیس هیئت‌مدیره سندیکای کنسرو ایران، در توصیف وضعیت وخیم تولید در کارخانجات کنسرو مواد غذایی به «شرق» می‌گوید و توضیح می‌دهد که با این اتفاقات حدود 50 درصد کارخانجات کنسرو مواد غذایی ایران تعطیل شده‌اند و مصرف تن ماهی در ایران به یک‌سوم سال‌های گذشته رسیده است.
نایب‌رئیس هیئت‌مدیره سندیکای کنسرو ایران تأکید می‌کند با این وضعیت تولید، دولت اجازه نمی‌دهد تولیدکنندگان محصولات کنسروی قیمت خود را واقعی کنند و تولید بسیاری از اقلام کنسروی دیگر صرفه اقتصادی ندارد.
به گفته بختیاری قیمت مواد غذایی کنسروی در حالی دستوری تعیین می‌شود که نرخ ماهی، قوطی و در قوطی کنسرو و بسیاری از اقلام دستوری نیست و به همین دلیل بسیاری از کارخانجات مواد غذایی دچار ضرر و زیان شده‌اند.
فعالان این صنعت می‌گویند آزمون و خطای دولت در بازار مواد غذایی به حدی رسیده که در سه ماه پایانی سال گذشته وزارت صنعت برخلاف قانون دستور داد که قیمت تولیدکننده روی مواد غذایی درج شود.
این موضوع باعث هرج‌ومرج در بازار مواد غذایی شد و توزیع‌کنندگان یک کالای واحد را با هر قیمتی در بازار می‌فروختند و دولت ناچار شد دوباره دستور دهد که قیمت مصرف‌کننده روی مواد غذایی درج شود.
این اما تنها مورد دخالت‌های عجیب دولت در بازار مواد غذایی نیست و کار به آنجا رسید که دولت‌های ایران پروژه‌های عجیبی مانند قرارگاه مرغ در بازار ایجاد کنند؛ طرح‌هایی که نه‌تنها نتوانسته بازار مواد غذایی را به حالت عادی برگرداند بلکه بر تنش آن دامن زده و مصرف‌کننده و تولیدکننده را گرفتار کرده است.
دولت مالیات غذا را به نفع مصرف‌کنندگان هزینه کند
مسعود بختیاری، نایب‌رئیس هیئت‌مدیره سندیکای کنسرو ایران، در نشستی خبری با انتقاد از سیاست‌گذاری دولت در حوزه قیمت‌گذاری دستوری کالاهای مصرفی خانوار گفت که قیمت‌گذاری دستوری در کشور ما بیش از ۵۰ سال سابقه دارد و تجربه همه این سال‌ها نشان می‌دهد که این یک سیاست شکست‌خورده است.
بختیاری تأکید می‌کند: هیچ تولیدکننده‌ای از افزایش قیمت‌ها خرسند نیست چون می‌داند این مسئله به معنی کاهش قدرت خرید مردم و کاهش فروش است؛ اما در شرایط فعلی اگر قیمت‌ها واقعی نشوند، سیر تعطیلی کارخانجات شدت می‌گیرد.
نایب‌رئیس هیئت‌مدیره سندیکای کنسرو ایران با اشاره به اینکه بعد از چانه‌زنی‌های فراوان میان صنعت و دولت تصمیم بر این شد قیمت رب گوجه‌فرنگی ۴۵ هزار تومان باشد، افزود: این در حالی است که قیمت ۴۵ هزار تومان برای تولیدکننده به‌هیچ‌عنوان به‌صرفه نیست و با توجه به شرایط فعلی کشور قرار بود به صورت موقت این قیمت لحاظ شود، اما هفته گذشته مسئولان مربوطه به صنعت عنوان کردند که قیمت ۴۳ هزار تومان را بپذیرید.
او با اشاره به اینکه قیمت تمام‌شده تولید تن ماهی بیش از ۴۰ هزار تومان است، گفت: با این حال تولیدکنندگان به قیمت ۴۱هزار‌و ۵۰۰ تومان راضی شدند، اما دولت این قیمت را هم نمی‌پذیرد و کارخانجات مواد غذایی به وضعیت وخیمی گرفتار شده‌اند.
بختیاری توضیح می‌دهد: یکی از روش‌هایی که دولت می‌تواند قیمت تن ماهی را کنترل کند، حذف ۹ درصد مالیات بر ارزش افزوده از واردات ماهی تن بوده که این اتفاق برای ۱۱ قلم کالای اساسی دیگر افتاده و مالیات بر ارزش افزوده درباره این کالاها از ۹ به یک درصد کاهش یافته است.
در ادامه این نشست محمد مختاریانی، عضو هیئت‌مدیره سندیکای کنسرو و دبیر کمیته رب گوجه‌فرنگی این سندیکا، با اشاره به اینکه قائم‌مقام وزیر جهاد کشاورزی و فرمانده قرارگاه امنیت غذایی از تولیدکنندگان رب گوجه‌فرنگی درخواست کرد برای مدیریت بازار اقدام به تولید این کالا (با ۱۲ درصد رشد قیمت) کنند، گفت: با وجود این مسئله بازرسی خود وزارت جهاد کشاورزی برای تولیدکنندگان پرونده تشکیل داده است.
مختاریانی اضافه کرد: با این حال قائم‌مقام وزیر جهاد کشاورزی در نامه‌ای به رئیس سازمان تعزیرات اعلام کرد که این تولید و افزایش قیمت به درخواست و با مسئولیت شخص بنده صورت گرفته است؛ اما رئیس سازمان تعزیرات جوابی تند به این نامه داده بود.
تولیدکنندگان مواد غذایی می‌گویند اگر دولت واقعا نگران مصرف‌کننده است و می‌خواهد قیمت‌ها بالا نرود، مالیات مواد غذایی را به نفع مصرف‌کنندگان هزینه کند و خرج کسری بودجه خود نکند.
آنها توضیح می‌دهند که دولت به درخواست وزارت بهداشت مالیات بر ارزش افزوده بسیاری از اقلام غذایی را تقریبا دو برابر کرده است و نرخ مالیات نوشابه‌های قندی، اسنک‌ها و غلات حجیم‌شده مانند پفک، سوسیس و کالباس و... را از 9 درصد به 16 درصد رسانده است و باید مطابق کشورهای توسعه‌یافته این مالیات اضافه کالاهای زیان‌آور را به نفع کالاهای سلامت‌محور مانند لبنیات و فراورده‌های دریایی هزینه کند، نه اینکه این مالیات اضافه را بگیرد و خرج کسری بودجه خود کند.
