سرنوشت نفت

ابراهیم رضایی‌راد: بحران قیمتی حامل‌های انرژی و به‌خصوص نفت و گاز سبب نگرانی گسترده کشورها و همچنین بازار‌های جهانی شده است. نفت پس از آغاز جنگ روسیه و اوکراین قیمت‌های بی‌سابقه در 10 سال اخیر را به خودش دیده؛ موضوعی که سبب نگرانی‌های جهانی شده است. اگرچه اخیرا قیمت نفت کاهشی شده است، اما ترس از رکود بازار ادامه دارد. ترس از رکود باعث کاهش قیمت نفت خام به پایین‌ترین سطح چند ماه اخیر یعنی 88 دلار شده است. عوامل نزولی بر جو بازار حاکم است، اما برخی می‌گویند ترس از رکود بیش از حد بوده و بانک‌های سرمایه‌گذار بزرگی مانند گلدمن‌ساکس همچنان معتقدند قیمت نفت خام صعودی خواهد بود.

در  بازار  نفت چه خبر است؟

قیمت نفت در هفته‌های اخیر از تمام دستاوردهایی که از زمان حمله روسیه به اوکراین به دست آورده بود، با تشدید ترس بازار از رکود چشم‌پوشی کرد. نشانه‌هایی از کندشدن رشد اقتصادی وجود دارد که می‌تواند تقاضای نفت را کاهش دهد. اما فعالان و تحلیلگران بازار نفت در تقلا هستند تخمین بزنند که تقاضا در رکودی که هیچ شباهتی به سقوط قیمت و بحران 2008-2009 نخواهد داشت، چقدر می‌تواند متضرر شود. عوامل نزولی بر بازار مسلط است، اما برخی تحلیلگران می‌گویند معامله‌گران ممکن است در ترس از رکود بیش از حد قیمت‌گذاری کرده باشند. در عین حال، بازار ایالات متحده در حال عملکرد بهتر از انتظارات است و سیگنال‌های تیره و تار مبنی بر کندشدن اقتصاد آمریکا را به چالش می‌کشد. علاوه بر این، تورم سالانه در ایالات متحده در ماه جولای به دلیل کاهش قیمت بنزین نسبت به ماه قبل کاهش پیدا کرده است. با‌این‌حال، در حال حاضر احساس نزولی در بازار نفت حاکم است؛ زیرا شرکت‌کنندگان توجه بیشتری به ترس از رکود اقتصادی، صادرات ثابت نفت روسیه برخلاف انتظارات اولیه برای زیان هنگفت در منطقه با تولید سه میلیون بشکه در روز و فعالیت ضعیف‌تر کارخانه‌های چین به دلیل موج جدید کرونا دارند (قرنطینه‌های مرتبط با کرونا که بر تقاضای سوخت تأثیر می‌گذارد).

سیگنال‌های صعودی قریب‌الوقوع قیمت نفت شامل فصل توفان در ایالات متحده در این ماه و آینده است؛ جایی که توفان‌های شدید می‌تواند باعث تعطیلی سکوهای تولید خلیج مکزیک یا تعطیلی پیشگیرانه پالایشگاه‌هایی که در امتداد ساحل خلیج مکزیک قرار دارند، شود. یکی دیگر از عوامل افزایشی تا پایان سال می‌تواند پس از پایان انتشار SPR ایالات متحده که در حال حاضر انتظار می‌رود در اکتبر به پایان برسد، ظاهر شود. در عین حال، تولیدکنندگان نفت ایالات متحده به دلیل تداوم انضباط سرمایه، محدودیت‌های زنجیره تأمین و تورم هزینه، تولید خود را حتی با نفت صد دلاری افزایش نمی‌دهند. تخمین تأثیر کامل ممنوعیت اتحادیه اروپا بر واردات نفت دریایی روسیه که انتظار می‌رود در پایان سال جاری میلادی آغاز شود نیز چالش‌برانگیز است و همچنین تأثیر محدودیت قیمت احتمالی بر نفت روسیه که به بیمه و سایر موارد اجازه می‌دهد، در صورتی که خریداران متعهد به خرید نفت خام روسیه با قیمت معین یا کمتر از آن باشند، خدماتی را برای نفت خام روسیه ارائه می‌کند.

ترس از   رکود

با‌این‌حال، بازار نفت در حال حاضر در چنگال نگرانی در مورد رکود جهانی و تخریب تقاضاست. ترس از رکود در اروپا در بحبوحه افزایش قیمت انرژی و عرضه کم گاز خط لوله روسیه تشدید شده که شرکت‌های برخی از صنایع انرژی‌بر را مجبور به کاهش تولید کرده است. در بریتانیا، بانک مرکزی انگلیس هفته گذشته هشدار داد انتظار می‌رود این کشور از سه‌ماهه چهارم سال جاری وارد رکود اقتصادی شود که تا پایان سال 2023 ادامه خواهد داشت. بانک SEB در یادداشتی تحقیقاتی در اوایل این هفته اعلام کرد: قیمت نفت برنت و دبلیوتی‌آی به دلیل ترس از رکود اقتصادی و کاهش رشد اقتصادی جهانی در اوایل ماه آگوست به سطح بسیار پایینی کاهش یافته بود. معامله‌گران به رویترز گفتند که بازار فیزیکی نفت خام نیز به دلیل ترس از رکود اقتصادی یا رکود در حال از دست دادن است. بازار نفت در این دوران بسیار نزولی است. یک تاجر مستقر در سنگاپور به رویترز گفت: هیچ‌کس برای خرید عجله ندارد. با‌این‌حال، بازار کار در ایالات متحده همچنان قوی است و آخرین آمار اشتغال بسیار فراتر از تخمین‌های تحلیلگران است. اداره آمار کار ایالات متحده هفته گذشته اعلام کرد کل استخدام‌های حقوق و دستمزد غیرکشاورزی در ماه جولای 528 هزار نفر افزایش و نرخ بی‌کاری به 3.5 درصد کاهش یافت. این اعداد تخمین داوجونز مبنی بر 258 هزار شغل و نرخ بی‌کاری 3.6 درصدی را شکست داد. مایکل گپن، اقتصاددان بانک آمریکا در یادداشتی به نقل از CNBC گفت: این گزارش نشانه خوبی برای کل اقتصاد و کارگران ایالات متحده است.

برخی تحلیلگران می‌گویند کاهش 9درصدی در معاملات آتی نفت WTI در هفته گذشته اغراق‌آمیز بود و نگرانی‌های اقتصادی ممکن است بیش از حد افزایش یابد. کارولین بین، اقتصاددان ارشد کالا در کپیتال اکونومیکس در لندن، به هیوستون کرونیکل گفت: تصویر بزرگ این است که بازار ممکن است در ترس از رکود بیش از حد قیمت‌گذاری کند. حرکت کوتاه‌مدت قیمت نفت تحت تأثیر تصویر اقتصادی، تورم و افزایش نرخ بهره خواهد بود، اما برخی از عوامل افزایشی می‌توانند این احساسات را به افزایش قیمت‌ها برگردانند. اینها شامل ظرفیت یدکی بسیار پایین جهانی، ناتوانی اوپک‌پلاس در پمپاژ بیشتر از آنچه در حال حاضر تولید می‌کند، روسیه و بن‌بست آن با غرب است. در ماه‌های آینده روشن‌تر خواهد شد که چگونه عرضه روسیه به بازارها می‌تواند تحت تأثیر قرار گیرد و آیا پوتین به سادگی فروش نفت به کشورهایی را که به سقف قیمتی بالقوه نفت روسیه می‌پیوندند، متوقف خواهد کرد. سقف قیمت پیشنهادی شامل اجازه بیمه و سایر خدمات برای محموله نفت روسیه است، اما مسکو قبلا گفته که اگر سقف قیمت کمتر از هزینه تولید باشد، نفت خود را صادر نخواهد کرد. در حالی که برخی تحلیلگران می‌گویند با نزدیک‌شدن به رکود، نفت حتی پایین‌تر می‌رود، برخی دیگر می‌گویند این رکود می‌تواند متفاوت باشد و منجر به کاهش واقعی تقاضای نفت در سال نشود.

برای مثال، گلدمن‌ساکس پیش‌بینی قیمت برنت خود را برای این سه‌ماهه کاهش داد و به 110 دلار در هر بشکه رساند که از پیش‌بینی قبلی 140 دلار در هر بشکه کاهش یافته، اما همچنان معتقد است افزایش قیمت نفت همچنان قوی است. استراتژیست‌های گلدمن‌ساکس در یادداشتی که این هفته توسط بلومبرگ منتشر شد، نوشتند حتی با فرض اینکه تمام این شوک‌های منفی اتفاق بیفتند، قیمت نفت همچنان قوی است و بازار در ماه‌های اخیر با کسری بیشتر از آنچه انتظار داشتیم باقی می‌ماند. در انتها می‌توان عنوان کرد که دیدگاه رکود در بازار نفت می‌تواند رنگ و بوی واقعیت به خودش بگیرد که توافق هسته‌ای و بازگشت نفت ایران به بازار‌های جهانی بیش از گذشته در حال نهایی‌شدن است؛ موضوعی که می‌تواند حداقل برای کوتاه‌مدت قیمت نفت را کاهشی کند.