محدودیت بی‌حاصل

با شروع اعتراضات اخیر، اولین واکنش برای کنترل روند اعتراضات و ارتباط با رسانه‌های بیگانه، کاهش چشمگیر پهنای باند و بعضا قطع سراسری اینترنت و فیلترینگ واتس‌اپ و اینستاگرام بود. تصمیمی که دیر یا زود با اجرای طرح صیانت که در شورای عالی فضای مجازی مصوب شده، اجرا می‌شد و گویی این اعترضات زمان اجرای آن را جلو انداخته باشد، یکباره شاهد شرایط سخت عدم امکان دسترسی به اینترنت بودیم. 

محدودیتی که با زندگی و کسب‌وکارهای مجازی ارتباط مستقیم داشت و باعث تعطیلی بسیاری از کسب‌وکارهای آنلاین در این مدت شده است. البته در جلسه اخیر شورای عالی فضای مجازی درباره فیلترینگ قطعی تصمیم خاصی گرفته نشده تا دولت فعلا خود را در موضع بینابینی حفظ کند. در همین رابطه نماینده مردم درود و ازنا در مجلس شورای اسلامی تأکید کرد: با توجه به دشمن‌شناسی دقیق و به‌موقع مردم، انتظار می‌رود هرچه‌سریع‌تر محدودیت فضای مجازی برای احیای مشاغل مرتفع شود. 

حسین گودرزی در تذکری شفاهی در جریان جلسه علنی روز گذشته مجلس بیان کرد: به جوانان باید بگویم که احساس امنیت اساس توسعه، ثبات، ماندگاری سرمایه‌گذار و ایجاد اشتغال است. حال که ملت با دشمن‌شناسی دقیق سیلی دیگری به بیگانگان زده‌اند، ضرورت دارد محدودیت فضای مجازی برای احیای مشاغل و تبادل اطلاعات زودتر رفع شود. وی در ادامه اظهار کرد: هیچ جامعه‌ای مانند ملت ما پیام روشن و قابل پذیرشی برای ارائه به فضای مجازی ندارد.

رشیدی‌کوچی دیگر نماینده مجلس هم در همین رابطه گفت: فیلترینگ، روش کار نیست. الان من استوری در اینستاگرام گذاشتم، نسبت به قبل از فیلتر تعداد بازدیدکننده هزار نفر کم شده است و این یعنی این افراد و مردم در اینستاگرام هستند و با فیلترشکن دسترسی دارند. فیلترشدن راه چاره نیست و فقط کسب‌وکار و زندگی خیلی از افراد را مختل کرده و به اقتصاد ضربه زده است. 

جلال رشیدی‌کوچی درباره فیلترشدن دائمی شبکه‌های مجازی گفت: فیلتر‌کردن چاره کار نیست و پاک‌کردن صورت‌مسئله است. اینکه ما سرمان را در برف کنیم، به‌منزله این نیست که خطرات اطراف ما وجود ندارد. تجربه هم ثابت کرده است که فیلترکردن راهکار نیست، اگر قرار بود با فیلترکردن جلوی آشوب را بگیریم که ما فیس‌بوک، توییتر و تلگرام را فیلتر کردیم و قاعدتا نباید دیگر  اتفاقی می‌افتاد. 

در همین راستا گزارش مرکز پژوهش بتا نشان می‌دهد از نیمه شهریور تا نیمه مهر ۱۴۰۱، بازدید از پست‌های تلگرامی رشدی بیش از دو برابر داشته است. این اتفاق در حالی رخ می‌دهد که فیلترینگ از اواخر شهریور گسترده‌تر شده و به سختی می‌توان از ابزارهای تغییر آی‌پی استفاده کرد. 

از سی‌ام شهریورماه، اینستاگرام و واتس‌اپ در ایران فیلتر شدند و برای ساعات بسیاری اینترنت اپراتورها ملی شد؛ علاوه بر فیلترینگ یک‌سری از پلتفرم‌ها، امکان استفاده از ابزارهای تغییر IP نیز سخت‌تر از گذشته شده است. اما آمارها نشان می‌دهد عملا فیلترینگ کارساز نبوده و بازدید محتواها در تلگرام نسبت به گذشته حتی بیشتر هم  شده است. 

نتایج جدیدترین بررسی انجام‌شده توسط مرکز پژوهشی بتا که در زمینه داده‌کاوی فعالیت می‌کند، نشان می‌دهد با وجود فیلتربودن تلگرام، میزان بازدید از پیام‌ها و پست‌های این پیام‌رسان از حدود  ۱.۲ میلیارد بازدید در بازه زمانی ۱۵ مرداد تا ۱۵ شهریور، به حدود ۲.۸ میلیارد بازدید در فاصله ۱۵ شهریور تا ۱۵ مهرماه افزایش یافته و بیش از دو برابر  شده است.