نگرانی از ایده‌های شهردار

شرق: چند روز پیش محمد منان‌رئیسی، رئیس سابق مرکز مطالعات و برنامه‌ریزی شهر تهران، در نامه‌ای به شهردار تهران درخصوص برخی از سیاست‌های او در حوزه شهرسازی هشدار داد. او گفت: از مهم‌ترین کلان‌پروژه‌هایی که موجبات نگرانی استادان و نخبگان را فراهم آورده، موضوع پروژه TOD است که بارگذاری‌های گسترده حاصل از آن، حدود 50 درصد از مساحت شهر تهران را شامل خواهد شد. به این معنا که نیمی از تهران، مشمول بلندمرتبه‌سازی و تراکم‌افزایی در واقع همان تراکم‌فروشی از طریق بسترهایی نظیر کمیسیون ماده ۵ خواهد شد. حمیدرضا صارمی، معاون شهرسازی و معماری شهرداری تهران، در توضیح این نامه منتشر‌شده به «شرق» می‌گوید:‌ فردی که این سخنان را مطرح کرده، اطلاعات لازم و کافی ندارد، در وقت مناسبی درخصوص جزئیات آن توضیح خواهیم داد؛ اما TOD بلندمرتبه‌سازی نیست. این سخنان شاید بیشتر یک دلخوری برای تغییرات بوده است. صارمی پیش‌از‌این نیز در سخنانی اعلام کرده بود که طرح تفصیلی شهر تهران باید با رویکرد توسعه مبتنی‌ بر حمل‌ونقل همگانی (TOD) مورد بازنگری قرار گیرد. این توسعه یکی از تجربیات موفق در دنیا برای حل چالش ترافیک شهر‌هاست؛ چراکه مبتنی بر بهره‌مندی حداکثری از ظرفیت ایستگاه‌های حمل‌ونقل عمومی پرسرعت شامل مترو و BRT است؛ یعنی اگر محل سکونت شهروندان در نزدیکی ایستگاه‌های این خطوط قرار گیرند، افراد ترجیح می‌دهند از این سیستم برای تردد در سطح شهر استفاده کنند. رئیس کارگروه توسعه مبتنی بر حمل‌ونقل همگانی توضیح می‌دهد: نظام طرح تفصیلی و برنامه‌ریزی در شهر تهران، عمده تراکم‌ها را مبتنی بر بزرگراه‌ها اعطا کرده و همین موضوع منجر به قفل‌شدن بزرگراه و خیابان‌ها شده؛ چراکه ساکنان آن محدوده‌ها به دلیل دسترسی‌نداشتن آسان به ایستگاه‌های حمل‌ونقل، ترجیح می‌دهند برای تردد در سطح شهر از خودروی شخصی استفاده کنند؛ در‌حالی‌که اگر این تراکم به سمت ایستگاه‌های مترو و BRT برود، شهروندان برای استفاده از وسایل حمل‌ونقل ترغیب می‌شوند. برخی گمان می‌کنند که در این طرح قرار است به تراکم شهر افزوده شود؛ اما این تصور اشتباه است؛ چراکه ما در اجرای این طرح، صرفا جابه‌جایی تراکم انجام می‌دهیم؛ بنابراین در TOD، نه تراکم‌فروشی و نه بلندمرتبه‌سازی در کار نیست. ما می‌توانیم بارگذاری تراکم را در قسمت‌هایی از شهر که دسترسی به مترو و سایر وسایل حمل‌ونقل عمومی آسان نیست، کم کنیم و آن تراکم را به بخش‌هایی که قرار است TOD در آنجا اجرائی شود، انتقال دهیم.

 هشدار به ایده‌هاست، نه اتفاقاتی که افتاده است

اما مهدی عباسی، رئیس کمیسیون شهرسازی و معماری شورای شهر تهران، هشدارهای رئیس سابق مرکز مطالعات و برنامه‌ریزی شهر تهران را مهم و کارشناسی توصیف می‌کند و می‌گوید: آنچه آقای منان‌رئیسی مطرح کردند، پایه علمی دارد و با دغدغه‌های حاکم بر شهر تهران و بر مبنای نگاه رهبری است و نکات دقیقی مطرح شده است. نگرانی مطرح‌شده بر ایده‌های حاکم بر شهرداری تهران است، نه اتفاقاتی که در شهرداری تهران می‌افتد. او ادامه می‌دهد:‌ نگرانی از ایده‌هاست و دغدغه‌های درستی است و شهرداری تهران باید به گونه‌ای وارد صحنه عمل شود که همه این نگرانی‌ها را برطرف کند. امیدواریم شهرداری با مشورت اهل فن و بادانش و دلسوزان شهر تهران تصمیمات درستی بگیرد. قطعا شورا هم در این موضوع دغدغه دارد و با نگاه تیزبینانه این موضوع را دنبال می‌کند. عباسی یادآوری می‌کند:‌ بلندمرتبه‌سازی نیازمند مصوبه شورای عالی شهرسازی است که هنوز ضوابط آن ابلاغ نشده است. علیرضا زاکانی، شهردار تهران، هم درباره اینکه آیا نیمی از شهر تهران مشمول بلندمرتبه‌سازی می‌شود، می‌گوید: تهران از مشکل ترافیک رنج می‌برد و بیشترین موضوعی که شهروندان از آن ناراضی هستند، ترافیک است؛ همچنین از آلودگی هوا، بدمسکنی و بی‌مسکنی، از توزیع نامناسب خدمات در شهر تهران و از ارائه خدمت در حوزه حمل‌ونقل عمومی رنج می‌برند. موضوع دیگر بحث بی‌هویتی معماری شهر تهران و ناایمنی ساختمان‌های این شهر است. 12 هزار هکتار بافت ناپایدار در تهران داریم که اگر همه این اشکالات را کنار هم قرار دهیم، به یک راه‌حل می‌رسیم که ما را از همه اشکالات رهایی بخشد و آن نوسازی و بازطراحی شهر بر محور حمل‌ونقل عمومی است. شهردار تهران به ایجاد محله‌های الگو در شهر تهران اشاره می‌کند و می‌گوید:‌ این محلات الگو پیرامون حمل‌ونقل خاص مترو می‌تواند طراحی شود و در طراحی آن معماری سنتی ایرانی و مسجدمحور مورد تأکید است. ‌محلات الگو محلاتی انسان‌محور هستند که بتوان پیاده به نزدیک‌ترین ایستگاه مترو رسید.‌ قرار نیست نیمی از تهران بلندمرتبه‌سازی شود، ما از افراط و تفریط دوری می‌کنیم. نه در کوچه‌های شش‌متری برج می‌سازیم و نه در مکانی که می‌توان ساختمان بلند ساخت، پرهیز می‌کنیم. مهم این است که ساختمانی مناسب در مکان مناسب ساخته شود که ایمنی و رفاه برای شهروندان ایجاد کند.

 نگرانی از شاه‌بیت برنامه 4‌ساله شهر تهران

با وجود رد این نگرانی از سوی شهردار تهران ناصر امانی، عضو شورای شهر تهران، می‌گوید:‌ شاه‌بیت برنامه‌ای که شهرداری تهران داده، براساس همان طرحی است که مرکز سابق مطالعات و برنامه‌ریزی شهرداری تهران نه الان بلکه در گذشته هم که در این حوزه مسئولیت داشت، در یک نامه رسمی مخالفت کارشناسی خود را هم به لحاظ اصول شهرسازی و هم از نظر درآمد و هزینه‌ای که این طرح برای شهر دارد، اعلام کرده بود؛ اما پس از عزل به طور مفصل در یک نامه‌ سه‌صفحه‌ای مستدل و کارشناسی، مخالفت خود را اعلام کرد. او ادامه می‌دهد: من نیز به‌عنوان یک عضو شورای شهر تهران همان روز که شهردار تهران در صحن شورای شهر این بحث را مطرح کرد، تأکید کردم که این طرح باید در چارچوب طرح جامع و تفصیلی شهر تهران باشد و جمعیت‌پذیری شهر تهران در نظر گرفته شود و اصولا توسعه شهر بر مدار حمل‌ونقل ادبیات جدیدی است که حتما نیاز به کارشناسی دارد و باید معایب و مزایای آن روشن شود. اگر بر همان نیت اعلام‌شده باشد، حتما با آن مخالفیم و در برنامه چهارم هم باید اصلاح شود.