چالش وعده‌ها

 کمتر روزی است که در طول هفته، مردم از نقاط مختلف کشور به منظور پیگیری مشکلات خود که عموما اقتصادی و معیشتی و شغلی است، روانه دفتر ملاقات مردمی نمایندگان در بهارستان نشوند یا تجمعی صنفی در اعتراض به وضعیت آن گروه و صنف خاص مقابل خانه ملت رقم نخورد؛ از‌این‌رو برخی نمایندگان سعی دارند صدای معترضان باشند و خواست و مطالبات بحق آنها را از تریبون مجلس به گوش مسئولان اجرائی برسانند تا در صورت صلاحدید، دولت به فکر رفع نقص‌ها و ضعف‌ها برآمده و دست به اصلاح درون‌ساختاری و ترمیم کابینه بزند یا اگر چنین احساس نیازی نداشت، خود آنها برای تذکر و سؤال و استیضاح وزرای ضعیف دست به کار شود. هرچند که به نظر می‌رسد این ماجرا شبیه به تعارف شده و مجلس و دولت هیچ‌یک نمی‌خواهند مسئولیت تغییر در کابینه‌ای را بپذیرند که این روزها کارشناسان زیادی از ضرورت تقویت آن سخن می‌گویند. از نگاه برخی صاحب‌نظران، تجربه استیضاح دو وزیر کار و صمت نشان داد ظاهرا مجلس یازدهم همسو با دولت سیزدهم تمایلی به استیضاح وزرا ندارد و دولت هم استیضاح وزرا را خط قرمز خود می‌داند و برای جلوگیری از این حق قانونی نمایندگان، گاهی مثل ماجرای استیضاح فاطمی‌امین، وزیر صمت، در نوبت اول استیضاح دست به دامن هیئت‌رئیسه مجلس می‌شود. در مواردی هم دیده شده که برای جلوگیری از استیضاح، وزیر کار، خود استعفا می‌دهد و بعد از مدت‌زمانی فراتر از مدت سه‌ماهه قانونی، سرپرست وزارتخانه را با وجود انتقادات جدی مجلسی‌ها به‌عنوان گزینه وزارت معرفی می‌کند. در مواقعی هم درباره وزیر راه و شهرسازی دیده شده تا زمانی که وزیر درگیر مشکلات شدید بیماری بود، او را در سمت خود نگه می‌دارد تا در نهایت به دلیل ناتوانی برای حضور در محل کار مجبور به استعفا شود. وزیری که مجلسی‌ها از او هم به‌عنوان یکی از گزینه‌های جدی استیضاح نام می‌بردند و حالا قرار است رئیس‌جمهور گزینه جدید خود را برای این سمت به مجلس معرفی کند. اکنون هم همان داستان ادامه دارد. کمتر روزی است که نماینده‌ای برای پیگیری مطالبات مردم پشت تریبون به وزیری تذکر ندهد. به‌عنوان مثال روز گذشته لطف‌الله سیاهکلی، نماینده مردم قزوین، البرز و آبیک در مجلس، در نطق میان‌دستور خود خطاب به وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، گفت: «جناب آقای مرتضوی، وزیر محترم رفاه اجتماعی، اولین اقدام خود را در راستای توزیع عادلانه یارانه‌ها قرار دهید. یکی از اعتراضات درمورد نحوه واگذاری مسکن ملی است. چرا باید قیمت هر متر مسکن بالای هشت میلیون تومان باشد که رهبر انقلاب هم در این زمینه توضیح دادند، چه چیزی از مسکن به تحریم مربوط می‌شود و چرا باید گران باشد؟ زمانی که کارگری کمتر از هشت میلیون تمام حقوق می‌گیرد، چگونه می‌تواند برای مسکن ماهی ۲۰ میلیون تومان پرداخت کند». این نماینده مردم در مجلس یازدهم همچنین خطاب به احسان خاندوزی، وزیر اقتصاد که البته به صورت غیررسمی خبرهایی از استیضاح او هم مطرح است، بیان کرد: «در دنیا بیش از ۸۰ درصد قیمت مسکن را وام می‌دهند؛ اما سیاست‌های نادرست بانک مرکزی نه‌تنها مشکل وام مسکن را حل نکرده است؛ بلکه مردم در این شرایط سخت اقتصادی حتی نمی‌توانند ۵۰ میلیون تومان وام ۱۸ درصد بگیرند، آقای خاندوزی حداقل شما در این زمینه دخالت کرده و این مسئله را برطرف کنید».

این عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس و طراح استیضاح بی‌سرانجام وزیر صمت در ادامه به این موضوع هم اشاره کرد و گفت: «ما کشور را با تعارف اداره می‌کنیم و این امر موجب شده تا کشور را گران اداره کنیم. در ابتدای همین دولت حداقل به سه تا پنج وزیر نباید رأی می‌دادیم؛ اما به دولت اعتماد کردیم و رأی دادیم. امروز این مسئله اثبات شد و همه انتظار داریم تا دولت به‌تنهایی دست به اصلاحات بزند و برخی از وزرا را تغییر دهد. من در استیضاح وزیر صمت گفتم اگر ایشان در وزارت باقی بماند، خودرو و لوازم خانگی گران خواهد شد و در هفته گذشته ۱۰ تا ۸۰ میلیون تومان خودرو گران شد و بدتر از آن خلاف تمام دنیا ما خودرو را در بورس می‌فروشیم؛ یعنی فروش مزایده‌ای، هرکس گران‌تر خرید، خودرو مال اوست. واقعا این افزایش قیمت چرا باید از جیب مردم خالی شود و به جیب خودروساز و مافیا وارد شود؟».

‌تعارفات میان مجلس و دولت و بار بر زمین مانده مردم!

آن‌طور که سیاهکلی در نطق خود بیان کرد، آیا می‌توان پرسید که واقعا از همان ابتدا حدود پنج وزیر دولت سیزدهم توان اداره یک وزارتخانه را نداشتند؛ اما به دلیل همان چیزی که سیاهکی آن را «تعارف» مجلس با دولت نامید، مجلسی‌ها به وزرای دولت رئیسی با رأی بالا اعتماد کردند؛ اما اکنون با گذشت یک‌سال‌و نیم از فعالیت دولت جدید مشخص شده است باید تعارفات را کنار بگذارند یا با استیضاح در مجلس یا فشار برای تعویض آنها در دولت، رئیس‌جمهور را مجاب به ترمیم کابینه کنند تا بیش‌از‌این هزینه‌ای بر کشور تحمیل نشود. یکی از گزینه‌هایی که از همان ابتدا هم درباره توانمندی او برای اداره این وزارتخانه مهم ابهامات و تردید وجود داشت، عین‌اللهی، وزیر بهداشت، بود. وزیری که به دلیل شدت بی‌تفاوتی‌هایش نسبت به تذکرات داده‌شده درباره کمبود دارو به‌ویژه داروی بیماران خاص و نبود حداقل‌های درمانی مثل شربت استامینوفن کودکان یا سرم یا... تذکرات جدی به او از تریبون رسمی مجلس اعلام می‌شود و برخی نمایندگان به‌شدت پیگیر استیضاح او هستند.

‌ورناصری در نطق میان‌دستور: آشفتگی بازار و گرانی داروها از مشکلات اساسی مردم است

به‌عنوان مثال روز گذشته علیرضا ورناصری‌قندعلی، نماینده مردم مسجدسلیمان، در نطق میان‌دستور خود آشفتگی بازار و گرانی داروها را از مشکلات اساسی مردم دانست و گفت: «کمبود دارو به‌‌ویژه داروهای بیماران خاص، گرانی آن و توزیع‌نشدن عادلانه در کشور موجب عرضه داروهای اساسی به بازار سیاه شده و چندنرخی‌شدن قیمت دارو به‌مرور به‌ بروز و گسترش بی‌اعتمادی و سردرگمی مردم نسبت به سیاست‌ها و رویکردهای کلان کشور دامن خواهد زد». او همچنین در تذکر به وزیر بهداشت افزود: «وزارت بهداشت و درمان به‌عنوان مدعی سلامت جامعه توجه داشته باشد که آشفتگی بازار دارو و گرانی داروها یکی از اصلی‌ترین موارد شکایت مردم است و با وجود کاهش تورم ماهانه، در یک ماه گذشته تورم بخش درمان و بهداشت به شکل بی‌سابقه‌ای رکورد زده است، به نحوی که میزان گرانی این بخش حتی از بخش خوراکی‌ها و آشامیدنی‌ها هم بیشتر شد».

‌وزرای ضعیف کارایی مناسب را ندارند

به نظر می‌رسد از‌آن‌رو که این روزها تا حد زیادی آشکار شده است که مشکلات و معضلات اقتصادی تا چه حد می‌توانند موجبات ناخشنودی شهروندان را فراهم کنند، این توقع از نمایندگان مجلس و دولت می‌رود که صدای مطالبات را بشنوند و برای رفع مشکلات راهبردهای کارآمدی تدوین کنند. ترمیم و اصلاح کابینه از نگاه کارشناسان می‌تواند یکی از این راهبردها باشد، نه اینکه به‌اصطلاح با صندلی‌بازی نیروهای نزدیک به خود، وزیری را از این کرسی به آن کرسی منتقل و مدعی ترمیم کابینه شوند! برای توضیح بیشتر این موضوع با برخی نمایندگان مجلس گفت‌وگویی داشتیم.

‌بعید است دولت دست به خوداصلاحی بزند

جبار کوچکی‌نژاد ارم‌ساداتی، عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس یازدهم در گفت‌وگو با «شرق» درباره استیضاح برخی وزرا از سوی مجلس یا خوداصلاحی کابینه از سوی دولت، در شرایط اعتراضی فعلی برای اینکه نشان دهد مطالبه اصلاح را شنیده است، گفت: «دولت دست به خوداصلاحی نمی‌زند و اگر چنین قصدی داشت رستم قاسمی وزیر راه تا روزهای آخر در سمت خود باقی نمی‌ماند. به نحوی که روزهای آخر دیگر حتی توان حضور در محل کارش را نداشت و مجبور به استعفا شد. البته توقع می‌رفت به دلیل بیماری‌اش دولت شش ماه زودتر دست به کار می‌شد و شأن او را هم حفظ می‌کرد». این عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس یازدهم در ادامه وزیر بهداشت را گزینه جدی استیضاح مجلس دانست و افزود: «وزیر بهداشت گزینه جدی استیضاح مجلس است. هرچند مجلس با برخی وزارتخانه‌های دیگر هم درگیر است اما به دلیل شرایط فعلی اسم این وزرا را فعلا اعلام نمی‌کنم».

نماینده چند دوره مردم رشت در مجلس ادامه داد: «ازآنجایی‌که مجلس از بُعد نظارتی خودش در قبال حسن اجرای کار دولت باید استفاده کند، مردم انتظار دارند مجلس عملکرد وزرای ضعیف را رصد کند و در صورت نیاز به آنها تذکر بدهد یا سؤال کند و در صورت نیاز آنها را مورد استیضاح قرار دهد». او در پاسخ به این سؤال که استیضاح وزیر بهداشت می‌تواند پاسخ‌گوی نیاز جامعه و خواست فعلی مردم باشد، گفت: «با توجه به مشکلات و کاستی‌هایی که در حوزه دارو و علوم پزشکی وجود دارد، جای تأسف است که وزیر بهداشت نتوانسته این مشکلات را حل کند. منابع کافی هم از صندوق توسعه ملی و هم از یک درصد ارزش‌افزوده در اختیار وزارت بهداشت قرار گرفته است اما وزیر نتوانسته مشکلی را حل کند. این نشان می‌دهد این وزارتخانه دچار مشکل بزرگ مدیریتی است، به همین دلیل معتقدم وزیر بهداشت گزینه اول و جدی استیضاح مجلس است و باید کنار گذاشته شود».

کوچکی‌نژاد همچنین درباره گزینه‌های احتمالی دیگر استیضاح مجلس این‌طور گفت که روز یکشنبه هم جلسه‌ای با وزیر آموزش و پرورش داریم و کمیسیون فرهنگی هم جلسه‌ای با وزیر مربوطه خواهند داشت. این نماینده مجلس در پاسخ به اینکه «با وجود اینکه جامعه انتقاداتی دارد، مجلس باید به چه نحو برخورد کند که مردم متوجه شوند صدای اعتراض آنها را شنیده است»، بیان کرد: «یک راهش این است که مجلس وزرا را بخواهد و درباره ضعف‌هایی که در عملکرد و وزارتخانه تحت امرشان وجود دارد از آنها سؤال کند. تأکید می‌کنم که صدای اعتراض مردم را نمایندگان شنیده‌اند. اما یک بحث کلیت دولت درباره قیمت‌ها و وزیر جهاد کشاورزی است و بحث دیگر درباره پیگیری مورد به مورد و افزایش موردی قیمت کالاهایی است که دولت خودش به صورت سرسام‌آوری قیمت آنها را افزایش داده است. اینها مشکلاتی است که نمایندگان در فراکسیون‌ها و کمیسیون‌های مختلف به دولت و وزرا به‌صورت فردی گوشزد می‌کنند». او گفت: «به‌خاطر همین اعتراضات تحقیق و تفحص‌های زیادی در مجلس راه افتاده است و اهرم استیضاح را هم نسبت به برخی وزرای ضعیف در دستور کار داریم».

‌چسبندگی سیاسی مجلس فعلی و دولت

 مانع از استیضاح وزرا می‌شود

برخلاف کوچکی‌نژاد که قائل به ترمیم کابینه از سوی دولت نیست و استیضاح وزرای ضعیف را چاره کار می‌داند، غلامرضا نوری‌قزلجه، رئیس فراکسیون مستقلین ولایی در مجلس یازدهم تأکید دارد که استیضاح وزرا در مجلس محقق نمی‌شود و بهتر است دولت خودش دست به ترمیم کابینه بزند. او دراین‌باره به «شرق» گفت: «معتقد به اصلاح کابینه و ترمیم توسط خود دولت هستم، چراکه استیضاح در مجلس فعلی به نتیجه نمی‌رسد. درخواست استیضاح و امضا برای وزرا زیاد است، اما آنچه به نتیجه برسد، احتمالا خیلی کم است، چراکه چسبندگی سیاسی بین مجلس و دولت به‌‌نحوی است که تیزی مباحث نظارتی را کند کرده است». نماینده بستان‌آباد در مجلس یازدهم تأکید کرد: «بعید است از طریق استیضاح بتوان به اصلاح کابینه رسید؛ بنابراین امیدوارم دولت مثل دو مورد وزارت کار و راه خودش اقدام به تغییر و ترمیم کابینه کند. البته باید رئیس‌جمهور دقت کند که نیروهای جایگزین نیروهای بهتری باشند و دایره انتخاب افراد را بزرگ‌تر ببیند، چراکه خیلی دایره انتخابشان محدود شده است».

رئیس فراکسیون مستقلین ولایی مجلس یازدهم در پاسخ به این سؤال که به نظر شما کدام حوزه‌ها در حال حاضر نیاز به تغییر و اصلاح دارند؟ اظهار کرد: «در حوزه بهداشت و درمان مشکلات جدی است و نشان می‌دهد یکی، دو ماه آینده مسائل و مشکلات این حوزه حادتر خواهد شد. در برخی حوزه‌های اقتصادی و معیشتی هم مثل حوزه بهداشت برای اصلاح و ترمیم احساس ضرورت می‌شود و امیدواریم این اتفاق زودتر رقم بخورد». او افزود: «دولت اوایل کارش است و فرصت دارد. در عین حال برنامه و شعار داده و باید این شعارها را محقق کند». نوری‌قزلجه در پاسخ به اینکه بخشی از جامعه مطالباتی دارد و برای اینکه دولت نشان دهد صدای آنها را شنیده است باید با سرعت بیشتری دست به اصلاح و ترمیم کابینه بزند؟ گفت: «بعید می‌دانم تا این حد دولت بخواهد نشان دهد که صدای مطالبات را شنیده و دست به اصلاح و تغییر کابینه بزند. به نظرم این شنیدن در دولت تا همین حد خواهد بود که به خورد و خوراک مردم توجه کند. بعید است فراتر از آن اقدامی صورت گیرد». این نماینده چند دوره مجلس همچنین تصریح کرد: «در حوزه وزارت ارتباطات و فرهنگ هم مباحث جدی وجود دارد اما بعید می‌دانم دولت فعلا به این حوزه‌ها ورود کند. اولویت با همین حوزه‌های سلامت و اقتصاد و معیشت و تا حدی کسب‌و‌کار فضای مجازی است که اصلاحاتی درخصوص آنها صورت گیرد».

‌ برخی وزرا حداقل انتظارات را هم برآورده نکردند!

نماینده دیگری هم که به استیضاح وزیر بهداشت در شرایط فعلی تأکید دارد، معین‌الدین سعیدی، نماینده مردم چابهار در مجلس یازدهم است. سعیدی در گفت‌وگو با «شرق» درباره جدی‌شدن استیضاح برخی وزرا به «شرق» گفت: «در بحث استیضاح وزرا وقتی کل وزن هیئت دولت را بررسی می‌کنیم، متوجه می‌شویم که برخی وزرا نتوانستند حداقل انتظارات را برآورده کنند». این نماینده کمیسیون کشاورزی تأکید کرد: «وزیری که اکنون بیشتر از سایر وزرا استیضاحش مطرح و جدی است، وزیر بهداشت و درمان آقای عین‌اللهی است. قبلا بحث استیضاح آقای قاسمی وزیر راه مطرح بود که خودش استعفا داد و پیش از آن هم بحث فاطمی‌امین وزیر صمت جدی شد اما همه دیدیم مجلس به چه نحو با موضوع استیضاح برخورد کرد!». او هم استیضاح وزرای ضعیف از سوی مجلس فعلی را عملی ندانست. اگرچه دیده شده گاهی مجلس با دولت تعارف دارد و تغییر وزرای ضعیف را به خود دولت پاس می‌دهد و دولت هم نشان داده دراین‌با‌ره تمایلی به تغییر ندارد. اما در این برهه حساس افکار عمومی به شدت حساس و پیگیر کوچک‌ترین تحرکات از سوی مجلس و دولت است تا ببیند بالاخره کدام‌یک از مجلس و دولت همسو که هر دو با شعار توجه به معیشت اقشار کم‌درآمد جامعه روی کار آمدند قصد دارند به وعده‌های انتخاباتی خود جامه عمل بپوشند. اما در صورت عدم تحقق این شعارها شاید مجبور شوند زمان انتخابات دست‌به‌کار شوند و تکلیف وعده‌های برزمین‌مانده و شعارهای محقق‌نشده را خودشان روشن کنند.