قطر چطور یک رؤیا را عملی کرد؟
ورزشگاه‌های خنک‌شونده
جام جهانی فوتبال ۲۰۲۲ قطر از جهات بسیاری اهمیت دارد. اول از همه اینکه براساس توافق‌های انجام‌شده فیفا، مسابقات در خاورمیانه برگزار می‌شود. این اولین بار است که بزرگ‌ترین مسابقات بین‌المللی فوتبالی در جهان عرب برگزار می‌شود. با این حال، این تصمیم فیفا به دور از انتقاد نبوده و تغییرهای انجام‌شده منشأ جنجال‌های بسیاری شده است.
جام جهانی فوتبال ۲۰۲۲ قطر از جهات بسیاری اهمیت دارد. اول از همه اینکه براساس توافق‌های انجام‌شده فیفا، مسابقات در خاورمیانه برگزار می‌شود. این اولین بار است که بزرگ‌ترین مسابقات بین‌المللی فوتبالی در جهان عرب برگزار می‌شود. با این حال، این تصمیم فیفا به دور از انتقاد نبوده و تغییرهای انجام‌شده منشأ جنجال‌های بسیاری شده است.
یکی از مهم‌ترین‌هایش برگزاری بازی‌ها در جایی است که تابستان‌های گرم و سوزان و غیر قابل تحملی دارد. همین مسئله موجب شد تا در یک تصمیم انقلابی برای اولین بار بازی‌های جام جهانی در پاییز و زمستان برگزار شود. قطر ۲۰۲۲ از سیستمی منحصربه‌فرد برای خنک‌کردن محیط داخلی ورزشگاه‌ها استفاده میکند. مغز متفکر این سیستم می‌گوید خنک‌کردن ورزشگاه مثل خنک‌کردن وسایل نقلیه است. علت اصلی تغییر زمان این مسابقات به ماه‌های سرد سال به غیرممکن‌بودن فوتبال در تابستان و هوای گرم این منطقه برمی‌گردد. میانگین دمای هوا امکان برگزاری مسابقات را نمی‌دهد و بعید است که بازیکنان و هواداران بتوانند از نظر جسمی در این ماه‌ها دوام بیاورند. علیرغم مخالفت‌های گسترده با تغییر زمان جام جهانی، مقامات قطری همواره اعلام کرده‌اند که این موضوع مهم‌ترین موضوع در پیشنهاد آنها برای میزبانی رقابت‌ها بوده و فیفا این تصمیم را پس از مطالعه امکان‌سنجی در سال ۲۰۱۸ تصویب نهایی کرد.
دمای هوا در تابستان‌های داغ قطر تا ۵۰ درجه سانتی‌گراد نیز بالا می‌رود. به همین دلیل فیفا تصمیم گرفت مسابقات جام جهانی ۲۰۲۲ را به جای تابستان در پاییز برگزار کند. حتی با وجود کاهش میانگین دمای هوا به ۲۵ درجه سانتی‌گراد در پاییز، همچنان هوای خنک به درون ورزشگاه‌های قطر دمیده می‌شود. هفت مورد از هشت ورزشگاهی که برای مسابقات جام جهانی استفاده می‌شوند سیستم خنک‌کننده کربن‌خنثی دارند، به این معنا که سیستم خنک‌کننده ورزشگاه‌ها هیچ گاز مضری به درون هوا وارد نمی‌کند. لیگ ستارگان قطر هر سال از ماه آگوست تا آوریل برگزار می‌شود و دمای هوا در پایان این لیگ داخلی به ۳۲ درجه سانتی‌گراد می‌رسد. ماه‌های ژوئن تا جولای با میانگین دمای ۴۲ درجه سانتی‌گراد گرم‌ترین ماه‌های سال در این کشور هستند.
با افزایش میزان جیوه در هوا به سطحی نامطلوب در ماه‌های ژوئن تا جولای برگزاری مسابقات در فصل سرد سال اجتناب‌ناپذیر به نظر می‌رسد. با این حال، بازیکنان و هواداران حتی در ماه‌های سرد قطر هم با هوایی گرم و مرطوب روبه‌رو خواهند شد. میانگین دما در این منطقه با شروع مسابقات حدود ۲۴ درجه سانتی‌گرد خواهد بود. میزبان مسابقات هم مجبور به انجام اقداماتی برای بهبود شرایط رقابت‌ها برای بازیکنان و هوادارانی است که از گوشه و کنار
جهان می‌آیند.
یکی از استانداردهای مهمی که مقامات قطری موظف به رعایت آن بوده‌اند، اطمینان از تهویه مطبوع هر هشت استادیوم شرکت‌کننده در این رقابت‌هاست. با وجود نگرانی‌های مربوط به توانایی دستگاه‌های خنک‌کننده برای کاهش قابل ملاحظه دما در استادیوم‌های روباز، هر ورزشگاه به سیستم‌های خنک‌کننده ویژه‌ای مجهز شده است. فناوری ساخت این سیستم‌ها در دانشگاه قطر توسعه یافته و در آنها از انرژی خورشیدی برای تأمین انرژی فن‌ها استفاده می‌کنند. این فن‌ها هوا را از بیرون به داخل استادیوم می‌کشند و هوای آن را خنک می‌کنند.
دکتر سعود عبدالعزیز عبدالغنی، استاد مهندسی مکانیک دانشگاه قطر با نام مستعار «دکتر کول» سرپرست این پروژه بوده و تلاش کرده تا تهویه هوای کامل در هر هشت استادیوم برگزارکننده مسابقات را تضمین کند. او در مصاحبه‌ای با فیفا اعلام کرده که: «ما نه تنها هوا را خنک می‌کنیم، بلکه آن را تمیز هم خواهیم کرد. ما در حال تصفیه هوا برای تماشاگران هستیم. افرادی که به طور مثال، آلرژی دارند، داخل این استادیوم‌ها مشکلی نخواهند داشت زیرا هوای آنجا تمیزترین و پاک‌ترین هواست. هوای از پیش خنک‌شده از طریق افشانک‌های تعبیه‌شده در پایه‌ها و نازل‌های بزرگ در کنار زمین وارد ورزشگاه می‌شود. با استفاده از تکنیک گردش هوا، هوای خنک‌شده به عقب کشیده می‌شود، دوباره خنک و فیلتر می‌شود و به جایی که نیاز است وارد می‌شود». «دکتر کول» در ادامه توضیح می‌دهد که خنک‌کردن ورزشگاه‌های فوتبال مثل خنک‌کردن وسایل نقلیه موتوری است. او ۱۳ سال روی سیستم خنک‌کننده مبتنی بر انرژی خورشیدی کار کرده است، سیستمی که به ادعای دکتر سعود، بازیکنان و چمن را سالم نگه می‌دارد و در ورزشگاه‌های شلوغ حتی بوی عرق را از بین می‌برد.
هوای خنک از طریق مجراهایی که در محل نشستن مردم قرار دارند و همچنین نازل‌های بزرگ نزدیک زمین مسابقه، به درون ورزشگاه دمیده می‌شود. سپس هوای خنک‌شده با استفاده از تکنیک گردش هوا به سمت مجراها کشیده می‌شود، مجددا خنک می‌شود و پس از فیلترشدن، مجددا به درون محیط ورزشگاه برمی‌گردد.
ورزشگاه‌های پیشرفته قطر با استفاده از ترکیبی از عایق‌گذاری و آنچه دکتر سعود «خنک‌سازی هدفمند یا نقطه‌ای» خطاب میکند، در نقش محیطی بسته ظاهر می‌شوند که حبابی از سرما در داخل آنها وجود دارد. سیستم خنک‌سازی نقطه‌ای به پژوهشگران قطری امکان می‌دهد صرفاً در نقاطی از ورزشگاه که مردم و بازیکنان حضور دارند، فرایند خنک‌سازی را انجام دهند.
دکتر سعود می‌گوید: «ما هوا را صرفا خنک نمی‌کنیم، بلکه آن را تمیز می‌کنیم. ما فرایند تصفیه هوا را برای تماشاگران انجام می‌دهیم. افرادی که آلرژی دارند، در ورزشگاه‌های ما با مشکل مواجه نخواهند شد. ما در ورزشگاه‌های خود پاک‌ترین و خالص‌ترین هوای ممکن را داریم». دکتر سعود ادامه می‌دهد: «بازیکنان بهترین تجربه زندگی‌شان را حس خواهند کرد». حسگرهایی که در سراسر ورزشگاه‌ها حضور دارند دما را ثابت نگه می‌دارند و جریان هوا را کنترل می‌کنند.
فناوری خنک‌کننده‌ای که توسط دکتر سعود طراحی شده به‌طور تخمینی ۴۰ درصد پایدارتر از تکنیک‌های قبلی است. به لطف راهکارهای دکتر سعود، فرایند خنک‌سازی ورزشگاه‌ها تنها دو ساعت پیش از شروع رسمی مسابقه، آغاز می‌شود. این موضوع باعث می‌شود انرژی موردنیاز برای خنک‌کردن محیط ورزشگاه بسیار کمتر از راهکارهای دیگر باشد.
