رخوت شب چله

شرق: بازار شب چله تهران نسبتا سوت‌و‌کور به نظر می‌رسد. با آنکه ویترین شیرینی‌فروشی‌های پایتخت مملو از کیک‌های انار و هندوانه است، اما قنادان می‌گویند جهش قیمت‌ها چیزی حدود نیمی از مشتریان را پرانده است و آجیل‌فروش‌ها هم می‌گویند خریدهای شب چله هنوز شروع نشده و احتمالا مشتریان دقیقه نود می‌آیند! میوه‌فروشی‌ها اوضاعشان بهتر به نظر می‌رسد و از فروش بیشتر هندوانه و انار و خرمالو خبر می‌دهند. هرچند آنها هم می‌گویند فروش میوه شب چله نه برای شب‌نشینی‌های بزرگ خانوادگی است که بیشتر مشتریان به خریدهای کم‌حجم میوه روی آورده‌اند.

آجیل نیم میلیون تومانی!

بازار آجیل و خشکبار ایران به نظر می‌رسد چند سالی می‌شود کاهش تقاضا را تجربه می‌کند. مشتریان می‌گویند قیمت اقلام آجیل و خشکبار در ایران سر به فلک گذاشته و با توان اقتصادی بسیاری از خانوارها همخوانی ندارد. بعضی کاربران فضای مجازی در اعتراض به گرانی بازار اعلام کرده‌اند که چاره کار نخریدن است.

آنها با اشاره به کاهش اخیر قیمت مرغ می‌گویند کاهش تقاضا در این بخش باعث افت قیمت مرغ شده است. هرچند درباره تأثیر نخریدن برخی کالاها اختلاف نظر زیاد است و برخی دیگر با اشاره به رشد هزینه‌های تولید می‌گویند نخریدن باعث ارزانی نمی‌شود و تنها وضعیت تولیدکنندگان را بدتر می‌کند و باعث زیان آنها و تعدیل نیرو و ازبین‌رفتن اشتغال می‌شود.

با این حال موافقان مدعی هستند رویگردانی از خرید آجیل شب چله باعث شده امسال برخلاف رویه سال‌های گذشته قیمت آجیل نجومی نشود! هرچند این روزها بهای هرکیلوگرم آجیل شیرین شب چله در بازار تهران تا حدود نیم‌میلیون تومان می‌رسد و بهای آجیل لوکس بسته‌بندی‌شده در سینی‌های چوبی از ۷۵۰ هزار تومان عبور می‌کند.

بهای هر کیلوگرم پسته احمدآقایی بین ۴۰۰ تا ۴۴۰ هزار تومان، تخمه کدوی گوشتی بین ۱۵۰ تا ۱۸۰ هزار تومان، تخمه هندوانه ۱۲۰ تا ۱۳۵ هزار تومان، نخودچی ۶۰ تا ۹۵ هزار تومان و کشمش ۵۵ تا ۸۰ هزار تومان قیمت دارد.

قیمت هر کیلوگرم انجیر خشک هم بین ۱۱۰ تا ۱۶۵ هزار تومان، برگه زردآلو ۱۱۵ تا ۱۶۰ هزار تومان، برگه هلو ۶۰ تا ۷۰ هزار تومان و توت خشک ۱۵۰ تا ۱۶۰ هزار تومان است. با این حال نرخ‌های اتحادیه‌های صنفی در ایران با بازار معمولا تفاوت قابل توجهی دارد.

غلامرضا خدامی، رئیس اتحادیه فروشندگان آجیل و خشکبار، به «شرق» می‌گوید حداکثر قیمت هر کیلوگرم آجیل حدود ۳۵۰ هزار تومان است.

هرچند همین نرخ هم نسبت به قیمت اعلامی سال گذشته اتحادیه تفاوت چشمگیری دارد. سال گذشته اتحادیه اعلام کرده بود که بهای هر کیلوگرم آجیل شب چله بین ۱۸۰ تا ۲۷۵ هزار تومان است و به این ترتیب امسال قیمت رسمی آجیل شب چله بین ۱.۲ تا حدود دو برابر شده است.

فروشندگان می‌گویند با وجود آنکه تنها دو روز (زمان تهیه گزارش) تا شب چله مانده است اما هنوز تقاضای چندانی در بازار وجود ندارد و فروشندگان انتظار دارند مشتریان دقیقه نود یعنی همان روز ۳۰ آذر به بازار بیایند و آجیل و خشکبار مورد نیازشان را تهیه کنند.

سال گذشته فروشندگان آجیل و خشکبار سال سختی را پشت سر گذاشته‌اند. آنها می‌گویند شب چله سال پیش تقاضا بسیار ضعیف بود و تشکل‌های صنفی آجیل و خشکبار از کاهش ۷۵درصدی تقاضا خبر داده بودند.

غلامرضا خدامی، رئیس اتحادیه فروشندگان آجیل و خشکبار، درباره علت افزایش قیمت آجیل و خشکبار به «شرق» توضیح می‌دهد که خشک‌سالی و کاهش حدود ۳۰ تا ۳۵ درصدی تولید برخی اقلام در افزایش قیمت‌ها تأثیر داشته است و جهش نرخ دلار قیمت آجیل و خشکبار وارداتی را تحت تأثیر قرار داده، هرچند بهای برخی اقلام مانند فندق، مغز فندق و تخمه ژاپنی کاهشی بوده است.

او در ادامه تأکید می‌کند که آجیل و خشکبار قیمت مصوب ندارد و فروشندگان می‌توانند بنا بر کیفیت آجیل و خشکبار و کشش بازار قیمت‌های خود را تعیین کنند.

فروشندگان می‌گویند کاهش تقاضا برای آجیل و خشکبار باعث شده مغازه‌داران نوعی آجیل را با عنوان آجیل اقتصادی عرضه کنند که قیمت هر کیلوگرم آن بین ۲۰۰ تا ۲۵۰ هزار تومان است.

آجیل اقتصادی معمولا آجیل‌های کهنه یا ترکیبی از انواع آجیل است که اقلام ارزان‌تر آن مانند نخودچی و کشمش ترکیب غالب است.

با این حال علیرضا ارزانی‌ممقانی، رئیس اتحادیه آجیل و خشکبار کشور، به همشهری‌آنلاین گفته است که «به علت گرانی، مردم سعی می‌کنند برخی محصولات را جایگزین آجیل کنند و خرید آجیل شب یلدا به نسبت پنج سال پیش ۵۰ درصد کاهش یافته است. البته در کل مصرف سالانه آجیل و خشکبار نسبت به سال‌های قبل به شدت کاهش یافته است».

سبک فروش میوه از کیلو به «عدد» تغییر کرد

در بازار میوه تهران شب چله محسوس‌تر است. هرچند میوه گران است و مشتریان می‌گویند حجم خرید خود را بسیار کاهش داده‌اند.

یکی از مشتریان بازار میوه امیرآباد که خود را آرزو معرفی می‌کند، به «شرق» می‌گوید تنها دو انار را با نرخ ۵۰ هزار تومان خریده است آن هم نه برای میهمانی خانوادگی شب چله که برای شرکت فرزندش در مراسم شب چله مدرسه آن انارها را خریداری کرده است.

مشتری دیگری هم که تمایل به معرفی خود ندارد می‌گوید سال گذشته انار و خرمالو را با قیمت ۲۰ تا ۳۰ هزار تومان خریداری می‌کرد اما حالا بهای سیب‌زمینی و پیاز به این نرخ‌ها رسیده است.

فروشندگان هم می‌گویند خرید میوه در تهران دانه‌ای شده است! و مردم به جای خرید کیلویی میوه ترجیح می‌دهند چند عدد میوه بخرند.

اسدالله کارگر، رئیس اتحادیه فروشندگان میوه و تره‌بار، به «شرق» می‌گوید فروش میوه برای شب چله امسال بهتر از سال گذشته است. او می‌گوید قیمت هر کیلوگرم هندوانه انباری که هندوانه‌های کهنه هستند و آخرین برداشت همدان به شمار می‌آیند، در حال حاضر بین پنج تا هفت هزار تومان، هندوانه دزفول بین هفت تا ۹ هزار تومان و هندوانه میناب بین ۹ تا ۱۲ هزار تومان است.

او بهای هر کیلوگرم خرمالو را هم بین ۲۰ تا ۵۰ هزار تومان و بهای هرکیلوگرم انار ساوه را ۱۰ تا ۳۰ هزار تومان و انار شیراز را ۱۵ تا ۳۵ هزار تومان اعلام می‌کند و تقاضای خرید میوه به طور کلی کاهش داشته اما نسبت به روزهای اوج کرونا وضعیت کمی بهتر است.

با وجود این، در میانه تابستان امسال مصطفی دارایی‌نژاد، ​رئیس اتحادیه بارفروشان میوه، در گفت‌وگو با ایلنا از کاهش ۵۰درصدی تقاضای میوه خبر داده و گفته بود: امسال تولید محصولات کشاورزی ما ۱.۵ برابر نسبت به سال قبل بیشتر شده، ولی از آن طرف تقاضای خرید و مصرف میوه و صیفی ۵۰ تا ۶۰ درصد کاهش یافته است.

بازار کساد شیرینی‌فروشان تهران

در بازار شیرینی و شکلات هم شب چله چندان پررونق احساس نمی‌شود هرچند حالا ویترین شیرینی‌فروشی‌های تهران مملو از کیک‌های به شکل انار و هندوانه است، بااین‌حال قیمت‌ها هم قیمت‌های گزافی است. یک کیک کوچک یک و نیم کیلوگرمی در مناطق متوسط تهران بین ۳۵۰ تا ۴۰۰ هزار تومان قیمت دارد و بهای هر کیلوگرم شیرینی خامه‌ای بین ۲۰۰ تا ۲۵۰ هزار تومان است.

قنادان تهرانی می‌گویند که در مجموع به دلیل کاهش قدرت خرید مردم و جهش قیمت آرد، شکر، خامه و مواد اولیه فروش قنادی‌ها کاهش قابل توجه داشته و خریدهای شب چله هنوز به قنادی‌ها نرسیده است.

اخیرا فرامرز نجاتی، رئیس اتحادیه قنادان و بستنی‌فروشان، به وب‌سایت خبری بازار گفته است که پس از آزادسازی یارانه‌ها فروش قنادی‌ها تا ۵۰ درصد کاهش داشته است و متمولان هم دیگر رغبتی به تهیه این کالای غیرضروری ندارند.

او توضیح داده است که «شیرینی و کیک از سبد خرید بسیاری از اقشار متوسط حذف شده و مردم برای مدیریت منابع مالی خود قید کالاهایی نظیر کیک و شیرینی را زده‌اند».

این فعال صنفی همچنین از افزایش تقاضای ابطال مجوز قنادی خبر داده است.