زلنسکی شمشیر را از رو بسته است

شرق: سفر 10ساعته چهارشنبه هفته گذشته ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهوری اوکراین، به آمریکا و به‌خصوص سخنرانی 25‌دقیقه‌ای او در کنگره آمریکا و موضع تقابلی گرفتن علیه ایران حکایت از آن دارد که کی‌یف در مسیر برگشت‌ناپذیر روابط با تهران گام برداشته است. در مقابل هم تندترشدن بی‌سابقه لحن زلنسکی علیه ایران، واکنش دستگاه سیاست خارجی را به دنبال داشت. در این زمینه سخنگوی وزارت امور خارجه اتهامات تکراری و اظهارات خارج از نزاکت رئیس‌جمهوری اوکراین در کنگره آمریکا در ارتباط با جمهوری اسلامی ایران را محکوم کرد. ناصر کنعانی با اشاره به اینکه جمهوری اسلامی ایران بارها به اتهامات بی‌اساس مقامات اوکراینی در موضوع ادعایی پهپادها پاسخ داده است، افزود: «یک بار دیگر تأکید می‌شود که جمهوری اسلامی ایران هیچ‌گونه تجهیزات نظامی برای هیچ طرفی برای استفاده در جنگ اوکراین صادر نکرده است». سخنگوی وزارت امور خارجه تصریح کرد: «ما همواره به تمامیت ارضی کشورها و از‌ جمله اوکراین احترام گذاشته‌ایم و آقای زلنسکی بداند که صبر راهبردی ایران در قبال اتهامات بی‌اساس نامحدود نخواهد بود». کنعانی افزود: «آقای زلنسکی بهتر است از سرنوشت برخی رهبران کشورها که به حمایت آمریکا دل خوش کردند، عبرت بگیرد». در‌این‌میان واشنگتن و تل‌آویو هم سعی در تشدید گسل بین تهران و کی‌یف دارند.

‌پیرو این موضوع، آمریکا از سازمان ملل برای تحقیق درباره ادعای به‌کار‌رفتن پهپادهای ایرانی در جنگ اوکراین درخواست تحقیق و بررسی کرد. نماینده آمریکا در سازمان ملل در بیانیه‌ای با ادعای اینکه کره شمالی و ایران به حمایت نظامی از روسیه در جنگ اوکراین می‌پردازند، از سازمان ملل خواست درباره «به‌کاررفتن پهپادهای ایرانی در جنگ روسیه علیه اوکراین» تحقیق کند. لیندا توماس گرینفیلد در بیانیه‌ای که در وبگاه نمایندگی آمریکا در سازمان ملل منتشر شده است، مدعی شد: «استفاده روسیه، یک عضو دائم سازمان ملل از تسلیحات به‌دست‌آمده از کره شمالی و ایران برای ادامه جنگ متجاوزانه‌اش علیه اوکراین شرم‌آور و مذموم است. این اقدام ناقض قطع‌نامه‌های شورای امنیت سازمان ملل است». گرینفیلد در این بیانیه با گفتن اینکه آمریکا نگران افزایش انتقال تسلیحات از کره شمالی به روسیه است، اظهار کرد: «واشنگتن قصد دارد اقدامات ناقض قطع‌نامه‌های شورای امنیت را از سوی روسیه و کره شمالی در کمیته تحریم‌های ۱۷۱۸ شورای امنیت مطرح کند». او در ادامه با تکرار ادعای غرب مبنی بر حمایت نظامی ایران از روسیه در جنگ اوکراین، گفت: «ما همچنین از دبیرخانه سازمان ملل می‌خواهیم گروهی به اوکراین بفرستد تا نقض بند B قطع‌نامه ۲۲۳۱ شورای امنیت از طرف روسیه و ایران را بررسی کند؛ به‌ویژه پس از استفاده روسیه از پهپادهای ایرانی در حمله این ماه به زیرساخت‌های اوکراین». در سوی دیگر اسرائیل نیز مانند ایالات متحده سعی در دمیدن بر آتش تنش در روابط ایران و اوکراین دارد. در تازه‌ترین مورد رئیس موساد مدعی شد این سازمان، اطلاعاتی درباره حمایت نظامی ایران از روسیه در جنگ اوکراین دارد. به گزارش وبگاه خبری - تحلیلی اکسیوس، دیوید بارنئا با تکرار ادعای غرب مبنی بر حمایت نظامی ایران از روسیه در جنگ‌ اوکراین گفت: «اسرائیل اطلاعاتی دارد که نشان می‌دهد ایران برنامه دارد به‌زودی ارسال محموله‌های تسلیحات پیچیده به روسیه را بیش‌ازپیش گسترش دهد». به نوشته اکسیوس، بارنئا پس از مطرح‌کردن این ادعا، جزئیاتی درباره اینکه این محموله‌ها شامل چه مواردی خواهد بود، ارائه نداد. آن‌گونه که اکسیوس در این گزارش قید کرده، این اولین باری است که یکی از مقامات اسرائیل به طور علنی و رسمی دست به اظهارنظر و موضع‌گیری درباره این موضوع می‌زند. طبق گزارش اکسیوس، بارنئا همچنین تأیید کرد که اسرائیل درباره تحویل اخیر تسلیحات به روسیه از سوی ایران، اطلاعاتی را در اختیار متحدانش قرار داده است. بارنئا مدعی شد این سازمان اطلاعاتی دارد که نشان می‌دهد محموله پهپادها پس از جنگ اوکراین به روسیه ارسال شده بود. در همین راستا روزنامه تایمز اسرائیل نیز به بخش دیگری از ادعاهای رئیس موساد علیه ایران پرداخته و به نقل از او نوشت: «ما درباره قصد ایران برای توسعه برنامه غنی‌سازی‌ اورانیومش و قصد آن برای اعمال نفوذ بر کشورهای دوست مسلمان در منطقه به شیوه‌های گوناگون، هشدار می‌دهیم». فارغ از آنچه بیان شد در آن سو موضع‌گیری‌های متناقض تهران درباره ارسال پهپاد در شکل‌گیری اتهام و تقابل علیه ایران نقش داشته است؛ در مقطعی برخی رسانه‌ها در داخل کشور از حضور جدی پهپادهای ایرانی در جنگ اوکراین گفتند، بعد دستگاه سیاست خارجی از اساس آن را تکذیب کرد و با گذشت مدتی تهران پذیرفت که برخی تسلیحات مانند پهپادها را به روسیه فروخته است؛ اما این مسئله به قبل از جنگ اوکراین بازمی‌گردد. در ادامه حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه، عنوان کرد که اگر برای ایران اثبات شود روسیه از پهپادهای ساخت کشورمان در جنگ اوکراین استفاده کرده است، تهران در این زمینه بی‌تفاوت نخواهد بود. در‌این‌باره شعیب بهمن اعتقاد دارد که «تناقض‌گویی خاصی از سوی ایران در مسئله فروش و ارسال پهپاد به روسیه وجود ندارد»؛ چراکه از نگاه او «در موضوع فروش و ارسال پهپاد به روسیه از جانب تهران هیچ‌گونه شک و شبهه‌ای وجود ندارد و این مسئله اتفاق افتاده است و نمی‌توان آن را منکر شد». این استاد دانشگاه با نگاهی رو به جلو، فروش پهپاد را بخشی از معامله تسلیحاتی عادی بین دو کشور ایران و روسیه می‌داند که امری رایج و طبیعی است. این تحلیلگر ارشد مسائل اوراسیا در ادامه گفت‌وگو با «شرق» به لایه عمیق‌تری از موضوع می‌پردازد و تأکید دارد که «اگرچه اساسا هیچ‌گونه منع و محدودیتی برای ایران در فروش و دادن تسلیحات به روسیه یا هر کشوری وجود ندارد؛ اما اینکه چرا دومین قدرت نظامی و تسلیحاتی جهان اکنون به دنبال خرید پهپادهای ایرانی است، آن را ناشی از دانش و تکنولوژی قدیمی روسیه در حوزه تولید پهپاد می‌بیند»؛ در‌صورتی‌که به نظر شعیب بهمن، ایران توانسته است با وجود تحریم‌ها موفق به ساخت نسل جدید و کارآمدی از این نوع تسلیحات (پهپاد) شود. به‌همین‌دلیل روسیه اگرچه قدرت دوم نظامی جهان است؛ اما تمایل بالایی برای خرید این تسلیحات دارد. با توجه به آنچه گفته شد، این استاد دانشگاه در تشریح این موضوع مهم که آیا ایران مسئولیتی برای استفاده پهپادها از سوی روسیه دارد یا خیر؟ به «شرق» می‌گوید: «ایران به‌هیچ‌عنوان مسئول این مسئله نیست که روسیه یا هر کشوری که از ما پهپاد بخرد، آن را در کجا مصرف کند؛ چون در معاملات تسلیحاتی جهان هیچ فروشنده‌ای مسئول این موضوع نیست که خریدار تسلیحات آن را در چه زمینه‌ای و به چه شکلی استفاده کند». ‌این استاد دانشگاه برای تبیین موضع خود به یادآوری سه اتفاق می‌پردازد؛ اول آنکه در جنگ اوکراین کشورهای اروپایی و آمریکا به راحتی تسلیحات مختلف و پیشرفته‌ای را به زلنسکی دادند بدون آنکه به تبعات حقوق‌بشری آن بیندیشند. در کنار این، شعیب بهمن اتفاق دوم را به جنگ یمن گره می‌زند و به این موضوع اشاره دارد که اروپا و آمریکا در سال‌های اخیر و تجاوز عربستان سعودی و ائتلاف عربی به یمن، جنگنده‌ها و تسلیحات مختلفی به سعودی‌ها فروخته‌اند بدون آنکه به رنج‌ها و خسارت‌های جانی و مالی استفاده از این تجهیزات علیه مردم یمن بیندیشند. مورد سوم هم از منظر این تحلیلگر مسائل بین‌الملل ناظر به جنگ تحمیلی عراق به ایران است. در این رابطه کشورهای جهان با دادن تجهیزات و تسلیحات خود به صدام حسین و رژیم بعث به خصوص سلاح‌های شیمیایی و کشتارجمعی خسارات گسترده‌ای به مردم ایران تحمیل کردند که تا به امروز هم ادامه دارد. با ذکر این نکات بهمن تصریح می‌کند که «در عالم واقعیت و در معاملات تسلیحاتی هیچ فروشنده‌ای نمی‌تواند مسئولیت و محدودیتی برای خریدار در استفاده از تسلیحات ایجاد کند یا تضمینی برای عدم استفاده از تسلیحات در جنگ از خریدار بگیرد». برخلاف شعیب بهمن، علی بیگدلی معتقد است چون ساختار سیاسی، دیپلماتیک با ساختار نظامی، امنیتی و دفاعی داخلی به یک انسجام و هماهنگی نرسیده است، سبب شده اکنون ما شاهد نوعی تناقض‌گویی درخصوص ارسال پهپاد باشیم. با چنین خوانشی، این تحلیلگر ارشد حوزه اروپا در گفت‌وگو با «شرق» تأکید دارد که «ما به دلیل فقدان شناخت از تبعات جنگ اوکراین و پیش‌بینی موقتی و زودگذربودن آن، در شرایطی قرار گرفتیم که ارسال پهپاد اکنون تبعات گسترده سیاسی، دیپلماتیک و حقوقی را برای ایران به دنبال داشته است». او یادآور می‌شود که طرفداری و حمایت از طرف متجاوز یعنی روسیه باعث می‌شود اساسا هرگونه معامله تسلیحاتی با مسکو به سرفصل تازه برای فشار بدل شود. بیگدلی این نکته را هم متذکر می‌شود که «نمی‌توان با استناد به حمایت تسلیحاتی آمریکا از اوکراین یا جنگ یمن و نظایر آن توجیهی برای حمایت از روسیه داشت، چراکه متجاوز، متجاوز است و فرقی نمی‌کند عربستان باشد روسیه باشد یا صدام حسین».

ارسال  پهپاد  و  قطع  روابط  تهران – کی‌یف

این تحلیلگر مسائل بین‌الملل در ادامه به تبعات دیپلماتیک فروش و ارسال پهپاد به روسیه با تمرکز بر احتمال قطع روابط تهران و کی‌یف می‌پردازد و اعتقاد دارد که «روند کاهش مناسبات بین ایران و اوکراین مسئله تازه‌ای نیست، چراکه این روند واگرایی در مناسبات دو کشور از سال ۲۰۱۴ و روی کار آمدن دولتی غرب‌گرا در این کشور (اوکراین) آغاز شده است که با مسئله سقوط هواپیمای اوکراینی تشدید شد و اکنون هم مسئله پهپادهای ایرانی به عنوان کاتالیزوری در کاهش بیش از پیش روابط دو طرف (ایران و اوکراین) عمل می‌کند». اما شعیب بهمن در بررسی بُعد دیگری از این موضوع یادآور می‌شود که «دولت زلنسکی یک دولت مستقل سیاسی نیست که بتواند مسئله را از نگاه منافع ملی این کشور به درستی تبیین و تشریح کند، بلکه این فرد (زلنسکی) به‌عنوان تابعی از سیاست‌های ایالات متحده در برابر ایران عمل می‌کند». با چنین برآوردی از کاراکتر سیاسی رئیس‌جمهوری اوکراین، تحلیلگر مسائل روسیه خاطرنشان می‌کند اگر زلنسکی با دستور کاخ سفید به سمت قطع کامل روابط با ایران برود، اتفاق چندان غیرقابل پیش‌بینی و دور از انتظاری نیست. در عین حال این استاد دانشگاه احتمال قطع روابط ایران و اوکراین را «اتفاقی مهمی برای سیاست خارجی ایران نمی‌داند، چون به باور او «وقوع این اتفاق (قطع روابط ایران و اوکراین)، صدمه جدی به منافع و امنیت ایران وارد نخواهد کرد». در آن سو علی بیگدلی خوانشی متفاوت دارد و تأکید می‌کند که «طبیعتا شرایطی که بعد از ساقط‌شدن هواپیمای مسافربری اوکراینی در مناسبات دو کشور ایران و اوکراین به وجود آمد، باعث شده است تهران نیم‌نگاه مثبتی به کی‌یف نداشته باشد، چون اوکراین عملا فشار مضاعفی را به ایران در آن موضوع وارد کرد» بنابراین به باور این استاد دانشگاه حتی اگر مسئله جنگ اوکراین و ارسال پهپاد هم نبود، سایه این سقوط تأثیر خود را بر مناسبات دیپلماتیک دو کشور گذاشته بود و می‌توانست وضعیت را‌ هم ‌پیچیده و بغرنج کند، کمااینکه تحلیلگر حوزه اروپا اذعان دارد که شرایط نامطلوب حال حاضر در روابط دو کشور (ایران و اوکراین) هم مؤید این نکته است. از این منظر بیگدلی وقوع جنگ اوکراین را عامل مضاعفی می‌داند که روابط دو طرف را به سطح کاردار تنزل داده و حتی زمزمه‌های قطع روابط اوکراین با جمهوری اسلامی ایران را قوی‌تر کرده است. در ادامه استاد دانشگاه شهید بهشتی به «شرق» می‌گوید: «متأسفانه نوع رابطه تهران با مسکو در سالیان گذشته با چالش‌ها و نقدهایی همراه بوده است، به همین دلیل جنگ اوکراین شرایطی را رقم زد که شاید تهران مجبور شده باشد در طرف روسیه قرار بگیرد. چراکه رابطه تهران و روسیه به گونه‌ای است که تهران نمی‌تواند در کنار روسیه نباشد». در عین حال بیگدلی معتقد است «نوع عملکردمان در مقابل اروپا و آمریکا ما را به یک بن‌بست رسانده است. اگر ایران، روسیه را هم از دست می‌داد به یک انزوای سیاسی و دیپلماتیک دچار می‌شد، بنابراین برای دوری از این انزوا، تهران از روی اجبار و شاید اکراه طرف روسیه را گرفته است».

ارسال   پهپاد   و   مذاکرات   هسته‌ای

در سوی دیگر سایه سنگین موضوع ارسال پهپاد به روسیه بر مذاکرات هسته‌ای هم فصل جدیدی از گپ‌و‌گفت شعیب بهمن با «شرق» است. در این رابطه تحلیلگر ارشد مسائل اوراسیا اعتقاد دارد که «باید تفکیک جدی بین مسئله مذاکرات هسته‌ای و ارسال پهپاد به روسیه قائل شد». از منظر یادشده، این استاد دانشگاه «موضوع ارسال پهپاد به روسیه را مانعی در ازسرگیری مذاکرات هسته‌ای نمی‌داند». چون تلقی شعیب بهمن آن است که «اختلافات تهران و واشنگتن در چگونگی احیای برجام و عدم پذیرش این تضمین از سوی دولت بایدن که باید تمام تحریم‌ها تا قبل از خروج ترامپ از برجام علیه ایران را لغو کند، باعث شده است مذاکرات به این نقطه کشیده شود». اما به موازات نکته مذکور این استاد دانشگاه اذعان دارد که «غربی‌ها و به خصوص ایالات متحده نیم‌نگاه و تلاش جدی دارند که سایر مسائل مانند حقوق بشر و تحولات سه ماه اخیر در ایران را در کنار موضوع ارسال پهپاد به روسیه به یک پیش‌شرط برای ازسرگیری مذاکرات با ایران بدل کنند و کسی منکر این واقعیت نیست که اکنون آمریکایی‌ها سعی می‌کنند این دو مسئله را که هیچ‌گونه ارتباطی با هم ندارند به هم پیوند بزنند تا احیای برجام به قطع روابط نظامی و دفاعی تهران و مسکو منجر شود». در صورتی که این استاده دانشگاه تأکید دارد که «به هیچ عنوان مسئله فروش و ارسال پهپاد روسیه نه ناقض قطع‌نامه ۲۲۳۱ است و نه به تبع آن می‌توان از آن به عنوان یک پیش‌شرط برای ازسرگیری مذاکرات و حصول توافق توسط غرب استفاده کرد». شعیب بهمن برای تبیین گفته خود باز هم تکرار می‌کند که «موضوع ارسال و فروش پهپاد یک معامله تسلیحاتی عادی بین ایران و روسیه است، بنابراین، نه ایران و نه روسیه هیچ محدودیتی در این مسئله ندارند». بیگدلی در این رابطه دوباره به گفته قبلی خود باز می‌گردد و تأکید می‌کند که «چون ایران نتوانست ارزیابی دقیقی از مسئله جنگ اوکراین و تبعات آن داشته باشد، لذا شرایطی را برای خود رقم زده که اکنون مسئله ارسال پهپاد آثار گسترده‌ای برای تهران به دنبال داشته است». در چنین شرایطی این استاد دانشگاه طبیعی می‌داند که ارسال پهپاد به‌ یک پیش‌شرط از جانب غرب برای ازسرگیری مذاکرات بدل شود. از این رهیافت علی بیگدلی برخلاف آنچه شعیب بهمن اعتقاد دارد، این دو مسئله (مذاکرات هسته‌ای و فروش پهپاد) را به هم مرتبط می‌داند و در این خصوص به «شرق» می‌گوید که «به هیچ عنوان اکنون نمی‌توان میان این دو مسئله تفکیک قائل شد، به ویژه آنکه اروپایی‌ها تأکید دارند این موضوع (فروش پهپاد) ارتباط مستقیم با قطع‌نامه ۲۲۳۱ به عنوان ضامن اجرائی برجام دارد و ناقض آن است».

‌ارسال   پهپاد   به    امید    خرید    جنگنده!

احتمال خرید سوخو - ۳۵ توسط ایران از روسیه در ازای فروش پهپاد و موشک کوتاه‌برد زمین‌به‌زمین هم موضوع دیگری بود که شعیب بهمن در تشریح آن به «محرمانه‌بودن مناسبات و روابط تسلیحاتی، نظامی، دفاعی و امنیتی کشورها اشاره می‌کند». از این منظر این استاد دانشگاه تأکید دارد: «با وجود محرمانه‌بودن این روابط نمی‌توان به‌صراحت و با قاطعیت عنوان کرد که ایران به امید خرید

 سوخو - ۳۵ دست به فروش پهپاد و دیگر تسلیحات به روسیه زده است». اما در‌عین‌حال تحلیلگر مسائل اوراسیا یادآور می‌شود که «روابط بین ایران و روسیه در سال‌های اخیر به خصوص در حوزه نظامی، دفاعی و امنیتی دچار تغییرات ماهوی و اساسی شده است؛ بنابراین در شرایط جدید دو طرف (تهران و مسکو) خواسته‌ها و انتظارات جدیدی از هم دارند». پس اگر در شرایط جدید و در سایه در‌خواست‌های جدید، ایران به دنبال خرید سوخو - ۳۵ باشد، به باور شعیب بهمن منعی برای اجابتش از جانب مسکو وجود ندارد و این معامله می‌تواند روی دهد. با این اوصاف محسن جلیلوند در گفت‌وگویی که با «شرق» داشت، درباره این سؤال که آیا تهران در ازای خرید سوخو – 35 از روسیه حاضر به ارسال پهپاد شده است به «مسئله توازن بین دو جنگ‌افزار پهپاد ایرانی و جنگنده سوخو -35 اشاره کرد». این استاد روابط بین‌الملل اساسا «پهپاد را یک ابزار جنگی تاکتیکی می‌داند و در مقابل جنگنده‌ها، هواپیماهای شکاری و بمب‌افکن‌ها را سلاح‌های راهبردی ارتش در قوای دفاعی هر کشوری قلمداد می‌کند». از این منظر، جلیلوند «وزن‌دهی به این دو مسئله کاملا اشتباه» می‌داند و تأکید دارد که «بعید به نظر می‌رسد روسیه به دلیل استفاده از پهپادهای جنگی ایران خود را موظف بداند که جنگنده سوخو - ۳۵ را به ایران بفروشد‌ یا حتی اگر مقامات ایران چنین تصوری دارند که می‌توانند با فروش و ارسال پهپاد، روسیه را متقاعد به دادن جنگنده به ایران کنند، کاملا در اشتباه هستند». این تحلیلگر در بخش دیگری از نکات خود به سابقه و تجربه فروش سامانه موشکی اس - ۳۰۰ توسط روسیه به ایران اشاره می‌کند و به «شرق» می‌گوید: «ما دیدیم که مسکو چه بازی‌های سیاسی و منت‌هایی برای فروش این سامانه موشکی بر سر ایران پیاده کرد. با استناد به همین تجربه بعید است، تأکید دارم بعید است از اساسا سوخویی در کار باشد». این کارشناس حوزه بین‌الملل در ادامه روی نکته مهم‌تری دست می‌گذارد و یادآور می‌شود که «فروش و ارسال پهپاد یک قرارداد راهبردی و استراتژیک در معادلات جنگی نیست، در‌صورتی‌که فروش جنگنده یک قرارداد راهبردیِ تسلیحاتی تلقی می‌شود». با ذکر این گزاره تحلیلی، جلیلوند اعتقاد دارد که «روسیه برآورد، تلقی و خوانش استراتژیکی از روابط و مناسبات خود با ایران، حتی در حوزه نظامی و با وجود همکاری‌های میدانی در سوریه ندارد؛ یعنی برخلاف ارزیابی مقامات ایران که خود را متحد راهبردی روسیه و چین می‌دانند، مسکو به‌‌هیچ‌عنوان چنین نگاهی به تهران ندارد. به همین دلیل هم اساسا بنایی برای فروش جنگنده‌ها و دیگر سلاح‌های راهبردی مانند

 سوخو -35 به ایران ندارد».

تهران   و    توان    اعمال    نظر!

در پایان گفت‌وگوی این تحلیلگر ارشد مسائل روسیه با «شرق» وی روی موضوع مهمی دست می‌گذارد و به بررسی اهداف پشت طرح موضع حسین امیرعبداللهیان در این خصوص که «اگر برای ایران ثابت شود روسیه از پهپادهای ایران در جنگ اوکراین استفاده کرده است، بی‌تفاوت نخواهد بود»، می‌پردازد. در این خصوص شعیب بهمن یادآور می‌شود که نه جمهوری اسلامی ایران می‌تواند برای روسیه تعیین تکلیف کند که از تسلیحاتش به چه نحو استفاده کند، کما‌اینکه در حالت عکس اگر ایران بتواند از روسیه جنگنده و دیگر تسلیحاتی بخرد، مسکو می‌تواند برای تهران تعیین تکلیف کند که از این تسلیحات به چه شکلی و در چه بازه زمانی استفاده کند؛ حتی اگر چنین درخواستی هم وجود داشته باشد، طرف خریدار ملزم نیست که این تضمین و مسئولیت را به فروشنده بدهد». این کارشناس روابط بین‌الملل اعتقاد دارد که شاید موضع حسین امیرعبداللهیان در‌باره بی‌تفاوت‌نبودن ایران در برابر روسیه در صورت اشراف تهران بر این موضوع که از پهپادهای ایرانی در جنگ اوکراین استفاده شده است، «تنها یک موضع سیاسی و دیپلماتیک صرف برای آرام‌کردن فضا و تعدیل فشارها و هجمه‌ها علیه ایران باشد». در‌این‌باره علی بیگدلی با بخشی از گفته‌های شعیب بهمن موافق است که «حرف‌های حسین امیرعبداللهیان یک موضع‌گیری صرف دیپلماتیک است»، اما این استاد دانشگاه برخلاف نگاه بهمن اعتقاد دارد که ایران اساسا قصد تقابل با روسیه را ندارد».

ارسال    پهپاد    و    قطع‌نامه     2231

در کنار نکات یاد‌شده موضوع ارتباط فروش و ارسال پهپاد به روسیه با قطع‌نامه 2231 هم بسیار حائز اهمیت است، کما‌اینکه ایالات متحده آمریکا 25 مهر/ 17 اکتبر اعلام کرد که با بریتانیا و فرانسه درباره نقض قطع‌نامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل متحد از سوی ایران به دلیل فروش پهپاد به روسیه موافق است. افزون بر آن در دومین و آخرین جلسه شورای امنیت درباره بررسی وضعیت برجام و قطع‌نامه 2231 در سال جاری میلادی که چهارشنبه هفته گذشته برگزار شد، آمریکایی‌ها دوباره موضوع ارسال پهپاد به روسیه توسط ایران را ناقض قطع‌نامه مذکور (2231) دانستند، اما اینکه ادعای مشترک واشنگتن، پاریس و لندن تا چه اندازه صحت دارد، سؤالی است که فریدون مجلسی در پاسخ آن در گفت‌وگویی که با «شرق» داشته، موضوع دقیق‌تر و جزئی‌تری را مطرح می‌کند که ضرورت بازخوانی آن در این گزارش احساس می‌شود. دیپلمات اسبق کشورمان در این زمینه می‌گوید: «باید دید که فروش پهپاد و موشک بالستیک ایران به روسیه تا چه اندازه با پیوست (ب) قطع‌نامه۲۲۳۱ در تضاد است؟ ضمن آنکه تمامی تحریم‌های تسلیحاتی طبق قطع‌نامه ۲۲۳۱ برای ایران هنوز برداشته نشده و برخی از آنها تا سال هشتم قطع‌نامه (اکتبر ۲۰۲۳) به قوت خود باقی هستند که مشخصا شامل بند ب پیوست ب قطع‌نامه ۲۲۳۱ به‌ویژه سند 2015/546/S است. از این منظر می‌توان گفت که ادعای نقض قطع‌نامه ۲۲۳۱ توسط ایران با فروش موشک و پهپاد به روسیه می‌تواند ادعایی نزدیک به واقعیت باشد. هرچند‌ باید این ادعا توسط یک گروه حقوق بین‌الملل به شکل دقیق‌تری مورد بررسی قرار گیرد».

فریدون مجلسی در ادامه گفت‌وگوی خود با «شرق» به مسئله مهم‌تری می‌پردازد. از دیدگاه این کارشناس مسائل بین‌الملل آنچه‌ اکنون اهمیت مضاعفی دارد، نه مسئله ادعای نقض قطع‌نامه ۲۲۳۱ توسط ایران با فروش موشک و پهپاد به روسیه، بلکه تبعات حقوقی آن است. مجلسی تأکید می‌کند: «از یک طرف امکان ارجاع پرونده ایران به شورای امنیت و به دنبال آن انزوا و اجماع جهانی علیه تهران به عنوان همکار و شریک جرم طرف متجاوز در جنگ اوکراین وجود دارد و حتی اگر تهران دلخوش به حق وتوی روسیه است، باید دیگر تبعات را در نظر داشته باشد». این کارشناس مسائل بین‌الملل در ادامه گپ‌و‌گفتش با «شرق» اذعان دارد که کار اوکراین برای اثبات ادعاهایش علیه ایران بسیار ساده است؛ چرا‌که علاوه بر اعترافات رسانه‌ای و گفته‌های برخی مقامات داخلی ایران، خود روسیه هم بارها و بارها در این خصوص مواضع را به‌صورت رسمی اتخاذ کرده‌اند. فریدون مجلسی در بخش پایانی مصاحبه خود با «شرق» این مسئله را که پنتاگون گفته است نمی‌تواند ادعای ارسال پهپاد و موشک ایرانی به روسیه را اثبات کند، موضع‌گیری مقطعی واشنگتن می‌داند؛ چرا‌که از نگاه این دیپلمات اسبق کشومان اگر وضعیت به جایی برسد که اوکراین شکایت از ایران را در محاکم بین‌المللی کلید بزند، ایالات متحده آمریکا، پنتاگون و دیگر نهادها به شکل تمام‌عیاری به دنبال حمایت دیپلماتیک و حقوقی از کی‌یف در برابر تهران خواهند بود.