باز هم «وعده های سازه ای» در سیستان و بلوچستان

شرق: «اینکه یک استان در کنار دریا بوده و در اعماق زمین نیز آب به وفور موجود اما روی زمین خشک باشد، اصلا موضوعیت ندارد و به منظور رفع مشکلات مردمان این دیار موضوعات انتقال آب از دریا، آب‌های ژرف و پیگیری حق آب تالاب هامون به‌جد مورد تأکید دولت است». این حرف‌ها را نه یک کاربر پرطرفدار توییتری که از هر دری سخنی می‌گوید گفته و نه بخشی از یک مکالمه مسافر و راننده در یک تاکسی درون‌شهری است؛ این حرف‌هایی است که محمد مخبر، معاون‌اول رئیس‌جمهور، در بدو ورودش به سیستان و بلوچستان بیان کرده است. حرف‌هایی که خیلی زود به پروپوزال و برنامه و ردیف بودجه تبدیل می‌‌شوند و چند قرارگاه را به میدان عمل می‌کشانند و نتیجه نهایی جز آسیب به زمین و زیست‌بوم نیست و مشکل بومی‌ها حل نشده بر آن افزوده هم می‌شود. سیستان و بلوچستان در سال‌های اخیر به گالری عکس مقام‌های دولتی کشور تبدیل شده است. همه برای نشان‌دادن میزان توجه‌شان به مشکلات مردم به این استان که در صدر استان‌های با مشکلات فراوان است می‌روند، عکس می‌گیرند و نتیجه کار تغییری نمی‌کند. 

برای نمونه ۱۳ شهریور ۱۳۹۹ چند نماینده اصولگرای تهران به جای فعالیت در حوزه انتخاباتی‌شان به سیستان و بلوچستان رفتند. در این میان مجتبی رضاخواه، نماینده تهران با نشان‌دادن یک بطری از آب آشامیدنی مردم این منطقه در توییترش نوشت: «مردم جنوب بلوچستان مشکل جدی در آب شرب دارند. نه اینکه آب نباشد؛ مدیریت منابع آب نیست به‌طوری‌که بیابان سیراب است! از منطقه دشتیاری برای رئیس‌جمهور یک بطری آب سوغات می‌بریم؛ آب هوتک که مردم می‌خورند!». از آن زمان تاکنون بیش از دو سال گذشته است و تغییری در وضعیت تأمین نیازهای اولیه مردم این بخش از کشور ایجاد نشده است. حالا معاون اول رئیس‌جمهور به دستور رئیسی به سیستان و بلوچستان رفته است. یکی دیگر از سفرهایی که تنها با اظهار‌نظرهای غیرکارشناسی همراه شده است.

3 برنامه مخبر برای حل مشکل آب سیستان و بلوچستان

معاون اول رئیس‌جمهور البته برای حل مشکل سوخت اهالی سیستان و بلوچستان در پی موج سرمای سه‌شنبه به این استان سفر کرده بود اما این سفر بهانه‌ای شد که او درباره وضعیت آب این منطقه از کشور هم اظهارنظرهایی کند.

محمد مخبر در جلسه شورای برنامه‌ریزی و توسعه استان سیستان و بلوچستان که در پایان یک سفر فشرده و بازدیدهای میدانی تشکیل شده بود، گفت که اجرای مصوبات سفر رئیس‌جمهور موضوعی مهم و جدی است که باید به صورت مداوم پیگیری شده و برای حل مشکلات احتمالی در مسیر اجرای پروژه‌ها برنامه‌ریزی شود. او با اشاره به تلاش گسترده و سنگین دولت سیزدهم در راستای حل مشکل خشک‌سالی و تنش آبی در این استان، خاطرنشان کرد: احیای استان سیستان و بلوچستان و افزایش امنیت و اشتغال‌زایی در گروی حل مشکلات آب در این استان است و دولت برنامه و تمرکز ویژه‌ای برای حل مشکلات آب استان دارد. مخبر ساخت چندین سد، خطوط انتقال آب، تصفیه‌خانه‌ها و استخراج آب‌های زیرزمینی و ژرف را از مهم‌ترین اقدامات دولت در زمینه آب این استان برشمرد و گفت: در این سفر ۹۳ هزار میلیارد تومان در زمینه مسئله آب استان تصمیم‌گیری شده است. مخبر همچنین به برنامه‌های دولت سیزدهم و وزارت نیرو برای حل مشکلات آب استان اشاره کرد و افزود: تأمین آب از طریق چاه‌ها و آب‌های سطحی تا بهار سال آینده از برنامه‌های کوتاه‌مدت و همچنین بهره‌برداری از پروژه‌های انتقال آب استانی حداکثر تا دو سال آینده از برنامه‌های میان‌مدت دولت است. معاون اول رئیس‌جمهور درباره برنامه‌های بلندمدت حل مشکلات کم‌آبی استان سیستان و بلوچستان گفت: امیدواریم پروژه انتقال آب از دریای عمان به سرتاسر این استان تا پایان دولت سیزدهم نهایی شود.

مخبر همچنین با اشاره به پیگیری‌های دستگاه دیپلماسی برای احیای حقابه هیرمند تأکید کرد: افغانستان باید به حقابه هیرمند متعهد باشد و دولت جمهوری اسلامی ایران این موضوع را از مجاری بین‌المللی پیگیری می‌کند.

آن‌طورکه از این حرف‌ها به نظر می‌آید «انتقال آب دریا»، «حفر چاه‌های ژرف» و «حقابه هیرمند» سه برنامه جدی دولت برای حل مشکل سیستان و بلوچستان است. برداشت از آب‌های ژرف و انتقال آب هرکدام با انتقادهای جدی محیط‌زیستی همراه است و تأمین حقابه هیرمند هم وعده‌ای است که هر ساله داده می‌شود ولی در پیش‌نگرفتن دیپلماسی آبی درست با افغانستان موجب شده هیچ‌وقت محقق نشود؛ 

مگر وقتی که سیلاب افغانستان را فرابگیرد.

ایده‌هایی ناشی عدم درک درست از اقلیم ایران

در همه سال‌های اخیر فرمول مسئولان برای حل یک مشکل اقلیمی یا زیست‌محیطی اقدامات سازه‌ای بود. اگر دریاچه ارومیه خشک می‌شود، سراغ انتقال آب از زاب و خزر و ارس می‌روند و اگر صنایع کویر مرکزی ایران بی‌آب هستند، روی کاغذ از خلیج فارس به یزد لوله می‌کشند. حالا هم معاونت رئیس‌جمهور می‌گوید چه معنی دارد یک استان که کنار دریاست درگیر خشک‌سالی شود و باز راهکارش برای حل این مسئله اقدامات سازه‌ای است. چند خط لوله بکشیم و چند چاه حفر کنیم و مشکل مردم را حل کنیم. این در حالی است که اتخاذ چنین تصمیمی بدون درنظرگرفتن ویژگی‌های اقلیمی و فرهنگی ایران می‌تواند نتایج مخرب‌تری ایجاد کند. کمااینکه سال‌ها پیش کارشناسانی می‌گفتند اگر حتی در همین سال ۱۴۰۰ دریاچه ارومیه را با سطح تراز اکولوژیک و نزدیک به روزهای خوب گذشته‌اش تحویل چنین سیستم مدیریت منابع آبی در کشور بدهیم، در کمتر از 10 سال باز باید برای جلوگیری از خشک‌شدن دریاچه بجنگیم. مسئله دیگر این است که ایده‌های مطرح‌شده از سوی مخبر همه مواردی است که در کوتاه‌مدت به نتیجه نمی‌رسد و باز یک بهار و تابستان خشک دیگر در انتظار مردم و کشاورزان استان سیستان است و بهانه‌ای می‌شود که مسئولان تابستان و پاییز سال بعد به این استان سفر کنند و عکس‌های انتخاباتی بیندازند.