اصرار واشنگتن، انکار پکن

تنش ایالات متحده و چین بر سر بالن‌های جاسوسی پکن بر فراز آمریکا وارد مرحله جدیدی شده است. ایالات متحده با برگزاری جلسات توجیهی در واشنگتن و پکن، دیپلمات‌های خارجی را در جریان ماجرای «بالن جاسوسی چین» که در اواخر ژانویه وارد حریم هوایی ایالات متحده شد، قرار داده است. این خبر از سوی یکی از مقامات ارشد دولت آمریکا همچنین شماری از دیپلمات‌های حاضر در جلسات تأیید شده است. به گفته این منابع، وندی شرمن معاون وزیر خارجه ایالات متحده نزدیک به ۱۵۰ دیپلمات خارجی از ۴۰ سفارتخانه را در واشنگتن از این ماجرا مطلع کرده است و سفارت آمریکا در پکن نیز جلساتی در روزهای دوشنبه و سه‌شنبه با حضور گروه‌های دیگری از دیپلمات‌های خارجی برگزار کرده و آنها را در جریان یافته‌های واشنگتن در‌این‌باره قرار داده است. به نوشته رویترز به نقل از این مقام ارشد دولتی که هویتش اعلام نشده، آمریکا سعی دارد تا جایی که ممکن است دیگر کشورهایی را که در سراسر جهان احتمالا هدف عملیات مشابهی از سوی چین قرار می‌گیرند، از اطلاعاتی که به دست آورده آگاه کند. او همچنین گفت: «وزارت خارجه آمریکا اطلاعات مربوط به این بالن را به مأموریت‌های ایالات متحده در سراسر جهان ارسال کرده تا آن را با متحدان و شرکایمان در میان بگذارند».

در همین حال نیروی دریایی آمریکا تصاویر جدیدی از عملیات جمع‌آوری بقایای بالن چینی ساقط‌شده منتشر کرد. این تصاویر که بخشی از آنها در صفحه فیس‌بوک نیروی دریایی ایالات متحده منتشر شده، حاوی قطعات بزرگ و حجم عظیمی از بدنه پارچه‌ای-پلاستیکی بالن چینی است که در سواحل کارولینای جنوبی با یک جنگنده اف-۲۲ آمریکایی هدف قرار گرفت. نیروی دریایی گفته این عکس‌ها مربوط به روز یکشنبه است که تیم عملیاتی ویژه جمع‌آوری مواد خطرناک و منفجره در آن دیده می‌شود. آن‌طور که پنتاگون اعلام کرده، بقایای این بالن اکنون در اختیار متخصصان تسلیحات نظامی و جاسوسی قرار خواهد گرفت. وزارت دفاع آمریکا هم اعلام کرده بودند که بزرگی این بالن را حدود ۶۰ متر برآورد کرده‌اند که به همراه خود تجهیزاتی به بزرگی یک هواپیمای معمولی میان شهری حمل می‌کرده است. کارشناسان می‌گویند بررسی بقایای این بالن به نهادهای نظامی و جاسوسی آمریکا اجازه خواهد داد که بیشتر از نحوه عملیات تجسسی، ابزار جاسوسی و چگونگی مخابره اطلاعات و داده‌ها از این بالن به مقر اصلی در چین سر دربیاورند و با آشناشدن به این فناوری و تکنیک‌ها برای مقابله با آنها برنامه‌ریزی کنند. هم‌زمان از آب‌گرفتن این بقایا خیلی راحت نبوده است؛ چرا‌که پنتاگون می‌گوید باید اطمینان حاصل می‌شد که خطری نیروهای نظامی آمریکایی روی قایق‌ها را چه به لحاظ مواد منفجره و چه از نظر مواد شیمیایی سمی، تهدید نمی‌کند.

بالن هواشناسی یا کشتی هوایی؟

هفته گذشته ظاهرشدن بالن چینی بر فراز ایالات متحده خشم واشنگتن را برانگیخت و باعث شد سفر از پیش برنامه‌ریزی‌شده آنتونی بلینکن، وزیر خارجه ایالات متحده به چین لغو شود؛ آن‌هم درحالی‌که هر دو کشور امیدوار بودند که با انجام این سفر، روابط متزلزل پکن و واشنگتن اصلاح شود. این بالن در نهایت روز شنبه و یک هفته پس از ورود آن به حریم هوایی آمریکا، با یک جت جنگنده نیروی هوایی ایالات متحده در سواحل کارولینای جنوبی سرنگون شد. چین اصرار دارد که آنچه روی داده، ورود «غیرمنتظره یک بالن هواشناسی» به حریم هوایی آمریکا بوده و به‌همین‌دلیل سرنگونی این بالن را محکوم و آمریکا را به داشتن واکنشی افراطی متهم کرده است؛ اما ایالات متحده ادعای پکن مبنی بر سرنگونی «یک بالن مطالعات آب‌وهوا» را رد می‌کند و می‌گوید بر‌اساس تحقیقاتش، این بالن در واقع یک «کشتی هوایی» بوده که برای جاسوسی استفاده و از طرف ارتش چین کنترل می‌شده است. در جلسه توجیهی برای دیپلمات‌ها همچنین اعلام شد این بالن مجهز به سکان و ملخ بوده و وجود پنل‌های خورشیدی متعدد روی آن نیز به این معنی است که به انرژی بیشتری نسبت به بالن‌های هواشناسی برای حرکت نیاز داشته و بررسی‌ها نشان داده که مسیر پرواز آن نیز با الگوهای باد طبیعی مطابقت نداشته است. یکی از دیپلمات‌های شرکت‌کننده در نشست توجیهی آمریکا در پکن می‌گوید: «با توجه به یافته‌های آمریکا همچنین این واقعیت که چین تاکنون از اعلام نام شرکت دارنده این بالن خودداری کرده، باعث شده که پذیرش ادعای پکن درباره فعالیت یک بالن هواشناسی غیرنظامی برای ما سخت باشد». آمریکا معتقد است که این بالن‌ها، بخشی از ناوگان هوایی چین هستند که حاکمیت سایر کشورها را نقض می‌کنند. واشنگتن پست نیز به نقل از یک مقام آمریکایی نوشت که از سال ۲۰۱۸، «ده‌ها» مأموریت از این دست از طرف نیروهای چینی انجام شده و این بالن‌ها از فناوری‌های ارائه‌شده در یک شرکت خصوصی چینی استفاده می‌کنند.

دست رد پکن

پنتاگون اعلام کرد چین درخواست لوید جی آستین برای گفت‌وگو را رد کرده است. وزیر دفاع ایالات متحده قصد داشت درباره پرواز و انهدام بالن جاسوسی چین با همتای خود صحبت کند. پاتریک ریدر، سخنگوی پنتاگون، ضمن اعلام این خبر گفت: «ایالات متحده به حفظ روابط با چین پایبند است. این ارتباط بین مقام‌های نظامی بین دو کشور اهمیت زیادی دارد». این ژنرال ارتش آمریکا تأکید کرد وزارت دفاع همچنان برای ارتباط‌گرفتن با چین تلاش خواهد کرد.

وزارت دفاع ایالات متحده این بالن را شنبه، چهار روز پس از رؤیت آن در آسمان این کشور، منهدم کرد. بقایای این بالن در آب‌های اقیانوس اطلس در سواحل کارولینای جنوبی سقوط کرد و غواصان نیروی دریایی برای بازیابی حسگرهای این بالن جاسوسی و تجهیزات نظارتی آن کار دشواری در پیش دارند. پرواز این بالن جاسوسی چین به جز ایجاد بحرانی دیپلماتیک، به تنش‌های داخلی در آمریکا هم دامن زده است و بخشی از جمهوری‌خواهان خواستار استعفای رئیس‌جمهوری آمریکا به دلیل انفعال و بی‌عملی در برابر تجاوز چینی‌ها شدند. پنتاگون می‌گوید این اولین بار نیست که چین بالن‌های جاسوسی‌اش را به آسمان آمریکا می‌فرستد. چهار ماه پیش یک بالن دیگر در هاوایی رؤیت شد و این بالن‌های جاسوسی چینی در دوران ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ هم وارد حریم هوایی ایالات متحده شده بودند.

 ژنرال گلن ون‌هرک، از مقام‌های وزارت دفاع آمریکا گفته است که «آمریکا در آن زمان نتوانسته بود آن بالن‌ها را شناسایی کند». به گفته این مقام نظامی علت «خلأ در اشراف قلمرو آسمانی» بوده است. روزنامه‌ نیویورک‌تایمز و بلومبرگ می‌گویند این بالن‌ها احتمالا در آن زمان (۲۰20-۲۰16) به‌عنوان بشقاب پرنده طبقه‌بندی شده بودند؛ اما اکنون دست‌کم در سه مورد این اشیای پرنده، بالن‌های تجسسی تشخیص داده و ثبت شده‌اند. گلن ون‌هرک، که مقام مسئول پنتاگون در دفاع فضایی و هوایی آمریکاست، گفت در آن سال‌ها - دوره ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ - خلأ اطلاعاتی در بخش اشراف کامل بر قلمرو آسمانی آمریکا وجود داشته است. «این مسئولیت من است که تهدیدهای متوجه آسمان آمریکای شمالی را رصد و شناسایی کنم و من اکنون به شما می‌گویم که در آن زمان ما نتوانستیم آن تهدیدها را رصد کنیم».