تنش میان لهستان و بلاروس بالا می‌گیرد
خشم مسکو علیه اوکراین
حدود دو هفته دیگر جنگ اوکراین در شرایطی اولین سال آغاز را پشت سر می‌گذارد که وضعیت برای روسیه بسیار دشوار پیش می‌رود و با ارسال تجهیزات نظامی سنگین و اثرگذار به اوکراین، انتظار می‌رود در هفته‌های آینده مسکو با چالش‌های بیشتری در زمستان سخت میدان جنگ روبه‌رو شود. در روزهای اخیر مقام‌های اوکراینی هشدار دادند که روسیه قصد دارد در آستانه سالگرد این جنگ، حملات زمینی و موشکی گسترده‌ای علیه اوکراین انجام دهد.
حدود دو هفته دیگر جنگ اوکراین در شرایطی اولین سال آغاز را پشت سر می‌گذارد که وضعیت برای روسیه بسیار دشوار پیش می‌رود و با ارسال تجهیزات نظامی سنگین و اثرگذار به اوکراین، انتظار می‌رود در هفته‌های آینده مسکو با چالش‌های بیشتری در زمستان سخت میدان جنگ روبه‌رو شود. در روزهای اخیر مقام‌های اوکراینی هشدار دادند که روسیه قصد دارد در آستانه سالگرد این جنگ، حملات زمینی و موشکی گسترده‌ای علیه اوکراین انجام دهد. براساس‌این روسیه یک روز پس از بازگشت ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهوری اوکراین، از سفر دوره‌ای اروپایی، با موشک و پهپاد به تأسیسات و شبکه انتقال برق اوکراین حمله کرده و موجب قطع جریان برق در بیشتر بخش‌های این کشور شده است. نیروی هوایی اوکراین ادعا کرده که از مجموع ۷۱ موشک شلیک‌شده نیروهای روسیه، ۶۱ فروند را سرنگون کرده، هرچند گرمان گالوشچنکو وزیر انرژی اوکراین گفته برق شش منطقه از کشورش قطع شده است.
در روزهای اخیر نیز اولکسی رزنیکف، وزیر دفاعِ در حال کناره‌گیری اوکراین گفت در‌صورتی‌که ولادیمیر پوتین در سالروز تهاجم روسیه، حمله بزرگی را آغاز کند، اوکراین «آماده» و قادر به دفاع از خود است. رزنیکف به خبرنگاران گفت با آنکه تازه‌ترین تدارکات نظامی غربی همگی به‌موقع و در روز ۲۴ فوریه به کی‌یف نخواهند رسید، کی‌یف برای پس‌زدن نیروهای مسکو نیروهای ذخیره را فراهم کرده است.
اما یکی از هم‌پیمانان ارشد رئیس‌جمهوری ولودیمیر زلنسکی چند ساعت پس از آن، در یک اقدام ناگهانی شخصی بی‌رحمانه، نشان داد تلاش اوکراین برای تقویت قوای دفاعی‌اش برکناری خود رزنیکف را هم شامل می‌شود. این مقام اعلام کرد قصد دارد یکی از رؤسای بخش جاسوسی را جانشین او کند. دیوید آراخامیا، رهبر حزب خادم ملت، حزب متبوع زلنسکی، گفت انتصاب یک مقام اطلاعاتی و امنیتی به جای این سیاست‌مدار «در دوره جنگ، کاملا منطقی است» و افزود: «دشمن آماده پیشروی می‌شود. ما هم به نوبه خود مهیای دفاع از خود و پیشروی می‌شویم».
اظهارات آراخامیا درباره لزوم «تقویت و گروه‌بندی مجدد»، تکرار اظهارات خود وزیر دفاع بود؛ وزیری که آینده او از اواخر ژانویه، وقتی اتهام‌های فساد در وزارتخانه‌‌اش نخستین بار در رسانه‌های اوکراین مطرح شد، موضوع گمانه‌زنی‌‌های بسیاری بوده است. او گفت: «با همه اینها، انتظار داریم روسیه در ماه فوریه حمله کند. این فقط از منظر نمادگرایی است؛ ولی از دیدگاه نظامی منطقی نیست؛ زیرا همه منابع و امکانات‌شان مهیا نیست. با این حال دارند این کار را می‌کنند».
رزنیکف گفت که این حمله احتمالا از شرق آغاز خواهد شد؛ چون روسیه امیدوار است نهایتا کل منطقه دونباس را تصرف کند؛ اما ظاهرا همچنان تلفات سنگینی می‌دهد و نمی‌تواند پیشروی درخورتوجهی داشته باشد. شاید هم حمله را از جنوب آغاز کند؛ زیرا پوتین می‌خواهد کریدور زمینی خود به سوی کریمه را گسترده‌تر کند. طبق برآورد او، روسیه در پایگاه‌های نظامی بلاروس ۱۲ هزار نیروی نظامی دارد که برای حمله‌ای بزرگ از بلاروس به شمال اوکراین و گشودن جبهه‌ای جدید کافی نیست. در کنار هشدارهای اوکراین مبنی بر در شرف وقوع بودن تهاجم روسیه و باور‌داشتن به قابلیت خود کی‌یف در شکست‌دادن و عقب‌راندن نیروهای روسیه از خاک اوکراین با شروع آب‌شدن یخ‌ها در میدان‌های نبرد، سران غرب نیز اعطای کمکهای نظامی از‌جمله تانک و سیستم‌های دفاع هوایی به ارزش میلیاردها پوند را وعده داده‌اند. رزنیکف گفت: «تمام تسلیحات غرب به‌موقع نمی‌رسند؛ اما ما آماده‌ایم. منابع و قوای ذخیره خودمان را فراهم کرده‌ایم و می‌توانیم اعزام کنیم. می‌توانیم حمله را دفع کنیم». کرملین ادعا کرده است عرضه‌کردن تسلیحات پیشرفته‌تر فقط جنگ را طولانی خواهد کرد و ناتو را به حضور مستقیم در جنگ متهم کرد. در‌حالی‌که اعضای محفل خودی‌های پوتین با یک رشته تهدیدهای هسته‌ای واکنش نشان داده‌اند. رزنیکف در اظهارنظرهایی که احتمالا با نیم‌نگاهی به سابقه‌اش در وزارت دفاع بیان شدند، با دامن‌زدن به لفاظی‌ها گفت: «با کمال شهامت ادعا می‌کنم کشور ما عضو بالفعل ناتو شده و فقط اجرای روال قانونی باقی مانده است». او ماه پیش هم در مصاحبه با بی‌بی‌سی‌نیوز چنین ادعایی را مطرح کرد و گفت: «چرا مناقشه‌انگیز باشد؟ یک حقیقت است. یک واقعیت است. مطمئنم در آینده نزدیک عضو قانونی ناتو خواهیم بود».
در چنینی شرایطی تنش میان بلاروس، متحد روسیه در جنگ اوکراین با لهستان همسایه اوکراین و یکی از مهم‌ترین حامیان این کشور بالا گرفته است. بلاروس روز گذشته تصمیم لهستان برای بستن یک گذرگاه مرزی بین دو کشور را «فاجعه‌بار» خواند و تأکید کرد این تصمیم می‌تواند به فروپاشی دو طرف مرز بینجامد.
ورشو اعلام کرد که یک گذرگاه مرزی کلیدی با بلاروس در بوبروونیکی را می‌بندد. این تصمیم پس از پرتنش‌شدن روابط دو کشور در ماه‌های اخیر گرفته می‌شود. لهستان به یک پناهنگاه کلیدی برای مخالفان الکسنادر لوکاشنکو، دیکتاتور بلاروس تبدیل شده و این روند به‌ویژه از زمانی که روسیه در فوریه ۲۰۲۲ به اوکراین حمله کرد و ورشو هم از کی‌یف در مقابل تجاوز روسیه دفاع کرد، شدت یافته است.
دولت بلاروس از اقدام لهستان برای بستن این گذرگاه مرزی انتقاد کرد؛ اما سپس موضع خود را تندتر کرد و در بیانیه‌ای این اقدام ورشو را «غیرمنطقی و خطرناک» توصیف کرد. کمیته مرزی این کشور در بیانیه‌ای که به این منظور منتشر شده، ضمن انتقاد شدید از اقدام دولت لهستان گفت: «اقدامات مقام‌های لهستانی می‌تواند به فروپاشی در هر دو طرف مرز بینجامد». این کمیته همچنین در بیانیه خود ادامه داد که پس از اجرائی‌شدن اقدام لهستان، تنها دو نقطه از شش گذرگاه زمینی اصلی در امتداد مرز ۴۰۰ کیلومتری دو کشور باز خواهد ماند.
این نهاد دولتی بلاروس با اشاره به صف‌های طولانی موجود در گذرگاه‌های مرزی افزود: «با بسته‌شدن یک ایست بازرسی دیگر از سوی لهستان، وضعیت فاجعه‌بار خواهد شد و بار جمعیت روی دو ایست بازرسی باقی‌مانده به‌شدت افزایش خواهد یافت». مینسک همچنین گفت که بر این باور است که این تصمیم به‌طور هدفمند برای «وخیم‌ترکردن وضعیت در مرز و محدود‌کردن سفر شهروندان» طراحی شده است.
این اظهارات مقام‌های بلاروس در حالی مطرح می‌شود که ماتئوش موراویسکی، نخست‌وزیر لهستان، گفته که ممکن است ورشو گذرگاه‌های مرزی بیشتری را مسدود کند. او در یک کنفرانس خبری در بروکسل با اشاره به تنش‌ها در روابط با مینسک اظهار کرد: «ما بستن سایر گذرگاه‌های مرزی با بلاروس را دور از ذهن نمی‌دانیم. دلیل این امر این است که تنش‌های فزاینده‌ای در روابط با بلاروس وجود دارد و روس‌ها از این مسئله استفاده می‌کنند». هفته گذشته دادگاهی در بلاروس یک روزنامه‌نگار لهستانی‌الاصل را در محاکمه‌ای به هشت سال زندان محکوم کرد. این اقدام که ورشو از آن تحت عنوان «پرونده‌ای سیاسی» نام برده، باعث شده روابط دو کشور تیره‌تر شود. از‌آنجا‌که مرزهای دو کشور تا پس از جنگ جهانی دوم تا اندازه‌ای با یکدیگر تداخل داشت و بخش‌هایی از بلاروس جزء قلمرو لهستان محسوب می‌شد، هزاران نفر از مردم لهستانی‌الاصل همچنان در بلاروس زندگی می‌کنند.
موضع متفاوت ایتالیا
سفر اروپایی ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهور اوکراین، به بریتانیا و فرانسه با موضع منفی نخست‌وزیر ایتالیا روبه‌رو شده است. جورجا ملونی، نخست‌وزیر ایتالیا از اقدام دولت فرانسه برای دعوت از ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهوری اوکراین، به پاریس انتقاد کرد و آن را اقدامی مضر دانست. ملونی در یک نشست خبری در بروکسل در گفت‌وگو با خبرنگاران گفت: «اگر من برای دیدار با زلنسکی در کاخ الیزه دعوت شده بودم، به آنها توصیه می‌کردم که این دیدار را برگزار نکنند. وقتی صحبت از اوکراین می‌شود، آنچه بیش از همه چیز اهمیت دارد، نشان‌دادن پیام وحدت در اتحادیه اروپاست». نخست‌وزیر ایتالیا قبل از این هم دعوت مکرون از رئیس‌جمهوری اوکراین برای دیدار در پاریس پیش از نشست سران اتحادیه اروپا را مورد انتقاد قرار داده بود. ملونی همچنین با انتقاد از کسانی که تصور می‌کردند ایتالیا به دنبال ضربه‌زدن به منافع اتحادیه اروپاست، گفت: «ایتالیا به دنبال این است که منافع خود را از طریق اتحادیه اروپا دنبال کند تا اینکه به دنبال تشویق و ستایش رهبران اروپایی باشد». او همچنین دعوت مکرون از زلنسکی را یک اشتباه سیاسی خواند و تأکید کرد که پاریس با این اقدام اهمیت اتحادیه اروپا را در نظر نگرفته است. ملونی تأکید کرد که این اقدام باعث می‌شود به نهضت حمایت از کی‌یف در اروپا ضربه وارد شود و خللی در میان طرفداران اوکراین در اتحادیه اروپا پدید آید.
بایدن به لهستان می‌رود
کاخ سفید اعلام کرد جو بایدن، رئیس‌جمهوری آمریکا، ماه جاری میلادی و در سالگرد جنگ اوکراین به لهستان سفر می‌کند تا متحدانش را یک سال پس از آغاز جنگ میان روسیه و اوکراین گرد هم آورد. کاخ سفید اعلام کرد که این سفر برای ۲۰ تا ۲۲ فوریه برنامه‌ریزی شده است. این سفر در حالی انجام می‌شود که نشانه‌ها از کاهش حمایت‌ها برای ادامه ارائه ده‌ها میلیارد دلار کمک نظامی و اقتصادی برای اوکراین در این دوره طولانی حکایت دارد.
با این حال هنوز مشخص نیست که بایدن مانند بسیاری از رهبران غربی و اعضای کنگره قصد دارد به اوکراین هم سفر کند یا خیر. کارین ژان پی‌یر، سخنگوی کاخ سفید، گفت که آمریکا «تا زمانی که لازم باشد در کنار مردم اوکراین خواهد ایستاد». فاکس‌نیوز هم اعلام کرد برخی اعضای مجلس نمایندگان در حال ارائه قطع‌نامه‌ای برای پایان‌دادن به کمکهای واشنگتن به اوکراین هستند. این شبکه گزارش داد برخی نمایندگان مجلس نمایندگان آمریکا در پی ارائه قطع‌نامه‌ای هستند که از دولت جو بایدن خواهد خواست به ارائه کمکهای نظامی به دولت اوکراین پایان دهد و برای صلح تلاش کند. بر‌اساس گزارش فاکس‌نیوز، این قطع‌نامه را در آستانه نزدیک‌شدن به یک‌سالگی جنگ اوکراین، «مت گائتز» نماینده جمهوری‌خواه مجلس نمایندگان به همراه ۱۰ نفر از نمایندگان ارائه خواهند داد. در این قطع‌نامه از دولت بایدن خواسته شده است تا ضمن قطع کمکهای نظامی و مالی به دولت اوکراین از همه طرف‌های درگیر در جنگ شرق اروپا بخواهد که برای دستیابی به توافق به منظور صلح تلاش کنند. جو بایدن، رئیس‌جمهوری آمریکا، هفته گذشته به وقت محلی در سخنرانی سالانه خود در کنگره این کشور با عنوان وضعیت کشور در بخش سیاست خارجی دولت خود در‌حالی‌که سفیر اوکراین در آمریکا یکی از میهمان این نشست بود، از اتحاد ناتو در مقابل روسیه در جنگ اوکراین سخن گفت و افزود: ما ناتو را متحد و ائتلافی جهانی ایجاد کردیم. ما رهبری کردیم و با تجاوزهای ولادیمیر پوتین مخالفت و از مردم اوکراین حمایت کردیم. او جنگ اوکراین را آزمونی برای آمریکا و جهان دانست و با تأکید بر حمایت از اوکراین گفت: آمریکا در حمایت از اوکراین متحد است و تا زمانی که لازم باشد، با شما خواهیم بود.
