در کار مجلس دخالت نکنید

تصمیمات مجمع تشخیص مصلحت نظام که مدتی است برای خود جایگاه ویژه در قانون‌گذاری قائل است و هر آنچه را مصلحت بداند، حتی خارج از حیطه وظایف قانونی خود جاری و ساری می‌کند، سبب اعتراض چندباره بهارستان‌نشینان شده است. طبق قانون اساسی، مرجع اصلی قانون‌گذاری در کشور، مجلس شورای اسلامی است و مجمع تشخیص مصلحت نظام، قرار است اختلاف بین مجلس و شورای نگهبان را اگر در مناسبات قانونی این دو نهاد رفع نشد، بررسی و رفع کند، نه اینکه حتی در زمان بررسی یک طرح شورای نگهبان یکباره آنچه را خود مصلحت دانسته، جای قانون ابلاغ کند یا شاکله مصوبه مهمی مانند لایحه بودجه را به تشخیص خود تغییر دهد و موجب اعتراض نمایندگان مجلس و افکار عمومی شود.

دیروز علی بابایی‌کارنامی در نطق میان‌دستور خود در جلسه مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه بیایید با قوه عاقله مجلس و دولت به جنگ نابسامانی‌ها برویم، خطاب به مجمع تشخیص مصلحت نظام گفت: در کار مجلس دخالت نکنید و همراه مجلس و دولت باشید. او در ادامه اظهار کرد: به‌عنوان مثال بودجه‌ای که در مجلس به تصویب رسید، به مجمع تشخیص رفت و بدون رعایت قانون اساسی همه شاکله بودجه از‌جمله موضوعات مرتبط با قیر، تهاتر، محرومیت و خودرو را بر هم ریخته‌اند.

سیدکاظم دلخوش، دیگر نماینده در بهارستان، هم در تذکری شفاهی در مجلس گفت: مجلس باید به مجمع تشخیص مصلحت نظام تذکر دهد؛ چرا‌که شورای نگهبان نظرات خود را درباره بودجه ارسال کرد و اصلاحات نیز در مجلس صورت گرفت؛ اما بعد از آن تازه مجمع تشخیص وارد می‌شود. او در ادامه تأکید کرد: پس باید پرسید جای مجلس کجاست؟ با این روش به مجلس ظلم می‌شود؛ در‌حالی‌که ما قسم خوردیم حقوق مردم را دنبال کنیم.

پیش‌از‌این نیز در اسفند سال گذشته سخنگوی کمیسیون حقوقی و قضائی مجلس شورای اسلامی با انتقاد از اقدامات هیئت نظارت مجمع تشخیص مصلحت نظام گفت که چرا هیئت عالی نظارت مجمع تشخیص مصلحت نظام جلوتر از شورای نگهبان درباره مصوبات مجلس در لایحه بودجه نظر می‌دهد؟ سیدکاظم دلخوش در جلسه علنی بیست‌و‌یکم اسفند سال گذشته مجلس شورای اسلامی در تذکری گفت: طبق اصل ۱۱۲ قانون اساسی، مجمع تشخیص مصلحت نظام مرجع رفع اختلاف نظر بین مجلس شورای اسلامی و شورای نگهبان است و تفسیر برعهده مجمع قرار داده شده است. او با بیان این جمله که «در‌حال‌حاضر هیئت نظارت در مجمع تشخیص مصلحت نظام، قبل از بررسی مصوبات مجلس در شورای نگهبان، به بررسی مصوبات می‌پردازد، نمونه بارز آن درباره بودجه است که مجمع تشخیص مصلحت نظام در برخی موارد ابهام گرفته و آنها را رد کرد» افزود: وقتی این اتفاق می‌افتد، شورای نگهبان خود را صالح به رسیدگی به این موارد نمی‌داند و عملا این موضوع روی زمین می‌ماند. این همان وضعیتی است که درباره ده‌ها طرح و لایحه شاهدیم که در هیئت نظارت مجمع مطرح شده و شورا به آن وارد نمی‌شود.

بعد از این انتقادات بود که نوبت به الیاس نادران رسید که از هیئت نظارت مجمع انتقاد کند، چند روز بعد در تذکری گفت: «در هیچ جای آیین‌نامه نیامده که باید مجلس شورای اسلامی نظر مجمع تشخیص مصلحت نظام را در مصوبات تأمین کند، قبلا رویه این بود که اگر مجمع تشخیص نظراتی داشت، به شورای نگهبان می‌داد و شورای نگهبان آن را به مجلس به‌عنوان نظراتش ارسال می‌کرد و نسبت به آن اصرار هم نداشت». نماینده تهران تأکید کرد که «الان رویه عوض شده است. درباره بودجه نه مجمع تشخیص مصلحت نظام بلکه هیئت عالی مجمع اظهارنظر می‌کند و آنجا کارمندی نشسته و آنها را به مجلس شورای اسلامی منتقل می‌کند». او خطاب به قالیباف گفت که «از شأن مجلس دفاع کنید». رئیس مجلس هم در پاسخ به تذکر الیاس نادران در حمایت از رویه اجرائی مجمع گفت «موضوعی که درباره مجمع تشخیص مصلحت نظام مطرح کردید، مجمع تشخیص مصلحت نظام در حوزه بودجه دخالتی ندارد. آن بحثی که مدنظر شماست، هیئت عالی نظارت بوده که این هیئت بر‌اساس بند 2 اصل صد‌و‌دهم قانون اساسی، در سیاست‌های کلان از جهت رویکردی و ضمانت بر اینکه مصوبات ما مغایرتی با سیاست‌ها ندارد و از طریق شورای نگهبان اظهارنظر می‌کند. یعنی ما هیچ ارتباط مستقیمی با هیئت عالی نظارت نداریم و این هیئت باید مطالب خود را به شورای نگهبان بدهد و اگر مصوبات مغایرتی با بند 2 اصل 110 قانون اساسی داشت، به ما منعکس می‌شود. ممکن است در روش برخی اشکالاتی که شما عنوان می‌کنید، درست باشد و وارد جزئیاتی شوند که بنده هم به آن موضوعات معترض باشم که آن بحث دیگری است».

اما این بررسی را برخی نمایندگان «دخالت» مجمع در اختیارات مجلس می‌دانند و معتقدند مجمع وارد حیطه اختیارات مجلس شده است؛ هرچند در روزهای پایانی سال گذشته با شدت‌گرفتن این نقدها، آملی‌لاریجانی، رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام، در دفاع از عملکرد مجمع و تأکید بر بررسی کلیات نه جزئیات، گفت که «متأسفانه در مجلس، مطالب نادرستی درباره هیئت عالی نظارت مجمع طرح شده است و در این اظهارنظرها، تلقی‌های اشتباهی در بیان برخی نمایندگان مجلس مشاهده می‌شود. آملی‌لاریجانی افزود: «در هیئت نظارت، مصوبات مجلس از حیث تطبیق و مغایرت‌نداشتن با سیاست‌های کلی بررسی می‌شود». او تأکید کرد: «مصوبات هیئت عالی، پس از بررسی و تبادل نظر‌های مبسوط و مستدل اعضای هیئت نظارت از میان اعضای مجمع تشخیص مصلحت نظام و با رأی‌گیری مشخص می‌شود. مصوبات هیئت به صورت رسمی از طریق شورای نگهبان به مجلس شورای اسلامی ارائه می‌شود».

به هر حال انتقادها به عملکرد مجمع که با بررسی لایحه بودجه 1402 در شورای نگهبان براساس اصول ۴ و ۹۴ قانون اساسی شروع شد، همچنان ادامه دارد؛ زیرا هم‌زمان هیئت عالی نظارت مجمع تشخیص مصلحت نظام هم بند‌هایی از بودجه را از نظر انطباق با سیاست‌های کلی نظام بررسی می‌کرد و درنهایت هر آنچه را مغایر با مصلحت‌اندیشی خود می‌پنداشت، حذف کرد یا تغییر داد تا تعطیلات عید با اخبار تصمیمات مجمع برای بودجه همراه شود و بهارستان‌نشینان را در شوک این تصمیم‌گیری‌ها فرو ببرد.