جدول لیگ یا جدول مندلیف

رقابت‌های لیگ برتر فوتبال ایران به اوج حساسیت خود رسیده است؛ در فاصله چهار هفته مانده به پایان بازی‌های این دوره، سه تیم سپاهان، استقلال و پرسپولیس بیشترین بخت را برای قهرمانی دارند و به ترتیب صدر جدول را هم از آن خود کرده‌اند. البته این ترتیب واقعی است؛ چون در ترتیبی که جدول سازمان لیگ منتشر کرده، استقلال بالاتر از سپاهان در صدر جدول ایستاده که این موضوع باعث به‌وجود‌آمدن آشفتگی جدیدی شده است. ماجرا از این قرار است که دو تیم سپاهان و استقلال هرکدام 55 امتیازی هستند و پرسپولیس هم با یک امتیاز کمتر در تعقیب این دو باشگاه است. مطابق با قانون جدید، سپاهان به واسطه آنکه هر دو بازی رفت و برگشت را از استقلال برده، باید بالاتر از این تیم در جدول رده‌بندی قرار بگیرد؛ ولی در عین شگفتی، سازمان لیگ، استقلال را به دلیل گل‌های زده بیشتر، که یکی از زیرشاخته‌های تفاضل گل است، در صدر قرار داده و سپاهان را در رده دوم گذاشته است. این موضوع شاید در شرایط عادی ایجاد اشکال نمی‌کرد. شرایط عادی یعنی شرایطی که در دو، سه فصل گذشته بر لیگ ایران حاکم بود. طبق قانون سابق، در صورت هم‌امتیاز‌شدن دو تیم در جدول، ابتدا تفاضل گل محاسبه می‌شد. بعد اگر تفاضل گل دو تیم مساوی بود، آن وقت کار به گل‌های زده بیشتر کشیده می‌شد و تیمی که گل زده بیشتری داشت، بالاتر قرار می‌گرفت. این قانون ولی دو فصلی می‌شود که تغییر کرده است. در قانون جدید عنوان شده که در صورت تساوی تیم‌ها از لحاظ امتیاز، بدون درنظر‌گرفتن تفاضل گل، بازی‌های رودررو لحاظ خواهد شد. عجیب آنکه با وجود اعمال این قانون جدید و برتری واضح سپاهان در دیدارهای رودررو، سازمان لیگ هنوز جدول را طبق قانون قدیمی چیده و در توضیح آن دلیلی پیچیده عنوان کرده که کار را می‌تواند از جدول عناصر شیمیایی مندلیف هم پیچیده‌تر کند. سهیل مهدی، مسئول کمیته سازمان لیگ، در توضیح اتفاقات رخ‌داده در جدول ابتدا با تأیید اینکه بازی‌های رودررو اعمال می‌شود، می‌گوید: «در دستورالعملی که به‌عنوان متمم به آیین‌نامه برگزاری مسابقات اضافه شد، مقرر شد تا در همه لیگ‌های تحت نظر سازمان لیگ در صورت برابری امتیاز تیم‌ها، بازی رودررو ملاک قرار گیرد». او ولی در واکنش به این سؤال که چطور سپاهان که در بازی‌های رودررو توانسته عملکرد بهتری در مقایسه با استقلال داشته باشد، هنوز در رده دوم است، توضیح عجیب‌تری دارد: «این متمم تنها در پایان فصل اعمال خواهد شد؛ این یعنی جدول فعلی سایت سازمان لیگ ملاک تعیین قهرمان نیست و در‌حال‌حاضر استقلال صدرنشین لیگ است؛ اما اگر جدول تا روز آخر به همین منوال بماند، این سپاهان است که قهرمان لیگ برتر می‌شود». ناگفته پیداست این موضوع تا چه اندازه می‌تواند ایجاد آشفتگی کند. اگر هدف این نباشد که چنین روندی تمسخرآمیز توصیف شد، یقینا می‌توان آن را پای تنبلی مسئولان در اعمال یک تغییر جزئی در جدول گذاشت. واقعیت این است که این اهمال در جابه‌جایی تیم‌ها شاید در ادامه مسیر به آشفتگی ذهن بیشتر هواداران باشگاه‌های مدعی بینجامد. همین که خود مسئولان اذعان کرده‌اند که صدرنشینی استقلال قطعی نیست؛ ولی در جدول، استقلال صدرنشین باقی مانده، به قدر کافی ایجاد تناقض می‌کند. مشخص نیست چرا باید برای اعمال قانون در این زمینه تا پایان رقابت‌های فصل منتظر ماند؛ درحالی‌که با یک جابه‌جایی ساده می‌توان این ابهام را از بین برد. البته استقلال و سپاهان تنها تیم‌های حاضر در جدول رده‌بندی نیستند که کمی درباره رتبه کنونی‌شان گیج شده‌اند؛ چون این موضوع شامل حال تیم‌های ملوان و نساجی هم می‌شود. این دو تیم شمالی هم این روزها با 25 امتیاز در رده‌های دوازدهم و سیزدهم قرار گرفته‌اند. در واقع نساجی که تفاضل گل بهتری در مقایسه با ملوان دارد، در رتبه دوازدهم قرار گرفته است؛ درحالی‌که جای این دو تیم هم باید عوض شود. بازی‌های رودرروی این دو تیم یک بار مساوی شده و یک بار هم ملوان یک بر صفر برنده شده که طبق قانون جای این دو تیم باید در جدول رده‌بندی فعلی عوض شود.

مسئولان سازمان لیگ در شرایطی برای این جابه‌جایی‌های مختصر اهمال کرده و برای خودشان تولید دردسر می‌کنند که کشور الگوی آنها در این بخش، بدون درنظر‌گرفتن اینکه چند هفته به پایان مانده، به صورت قانونی اعمال قانون می‌کنند. مسئولان سازمان لیگ فوتبال ایران قانون بازی رودررو را از لیگ ایتالیا برداشته و از روی آن کپی کرده‌اند؛ به طوری که در صورت هم‌امتیازشدن دو تیم در جدول ابتدا بازی‌های رودررو و سپس تفاضل گل بازی‌های رودررو تعیین‌کننده جایگاه تیم‌ها خواهد بود. در جدول کنونی سری آ ایتالیا فقط دو تیم دیده می‌شوند که هم‌امتیاز هستند: تورینو و اودینزه. این دو هرکدام با 39 امتیاز در رده‌های 11 و 12 جدول رده‌بندی قرار گرفته‌اند. نکته درخور‌توجه اینکه تفاضل گل تورینو رده یازدهمی به مراتب از اودینزه رده دوازدهم بدتر است؛ ولی از آنجا که تورینو در بازی‌های رودررو توانسته اودینزه را شکست دهد، بدون درنظر‌گرفتن ماجرای تفاضل گل، در جدول رده‌بندی بالاتر قرار گرفته است. اینکه مسئولان سازمان لیگ ایران در این بخش هم کپی ناقصی از قوانین وضع‌شده انجام می‌دهند، باز هم یکی از آن علامت سؤالاتی است که نمی‌توان برایش توجیهی پیدا کرد. در بین لیگ‌های معتبر اروپایی فقط همین سری آ ایتالیاست که به‌وضوح قانون نتیجه بازی‌های رودررو در رتبه تیم‌ها در جدول را اعمال می‌کند و سایر لیگ‌ها از‌جمله لیگ برتر انگلیس، بوندس لیگا، لیگ یک فرانسه و لالیگا همچنان به همان قانون تفاضل گل و زیرشاخه‌هایش بسنده می‌کنند. البته درباره لالیگا شرایط کمی جالب‌تر است و تلاش شده تا هر دو قانون اعمال شود. درباره قوانین وضع‌شده برای جایگاه تیم‌ها در جدول لالیگا عنوان شده که اگر دو تیم امتیاز مشترک داشتند، قانون تفاضل گل، جایگاه آنها را مشخص می‌کند؛ ولی اگر بیشتر از دو تیم امتیاز مشترک داشته باشند، آن وقت قانون بازی‌های رودررو بین آنها اعمال می‌شود. شاید همین شفافیت موجود در وضع قوانین و اعمال ناقص آن در لیگ ایران همچنان ترسیم‌کننده فاصله اجرائی تلقی شود؛ وگرنه نمی‌شود با هیچ متر و معیاری عنوان کرد که رده‌بندی تیم‌ها در جدول فعلا بر‌اساس تفاضل گل باشد و روزی که بازی‌های لیگ تمام شد، قانون جدید بر جدول اعمال شود. بدون درنظر‌گرفتن سرگیجه احتمالی این موضوع برای هواداران ایرانی، اگر فردی خارجی بیرون از لیگ ایران به این جدول نگاه کند که چطور قوانینش در یک هفته به هم می‌ریزد، چه فکری پیش خودش می‌کند؟