هالیوود به چین می‌بازد؟

فردای اقتصاد گزارشی از اکومونیست را ترجمه کرده که در آن به وضعیت هنر و جایگاه آن در برابر سیاست‌های نظامی می‌پردازد. آن‌طورکه «رژی دبره» فیلسوف فرانسوی چند سال قبل از فروپاشی شوروی سابق نوشت «در موسیقی راک، ویدئوها، شلوار جین آبی و... قدرت بیشتری نسبت به کل ارتش سرخ وجود دارد»؛ اما سؤال اینجاست که آیا اکنون نیز این شرایط برقرار است.

مدتی پیش شی جین‌پینگ، رئیس‌جمهوری چین، گفت که کشورش در بین تمام کشورهای جهان بیشترین دلیل را برای داشتن اعتماد‌به‌نفس فرهنگی بالا دارد. او قبلا هم بارها به سابقه تاریخی چین و تأثیرش در شکل‌گیری تمدن جهانی اشاره کرده بود؛ اما کدام سیاست‌مداری است که از این دست حرف‌ها نزند؟ باوجود‌این گزارش تازه اکونومیست با بررسی داده‌های مهم‌ترین پلتفرم نظرسنجی فیلم‌ها در چین به ما می‌گوید که گویا هالیوود توان تکرار تجربه‌اش در چین را نداشته و در طول دهه گذشته در این کشور عقب زده شده است. اگرچه سینماهای چین اجازه دارند که در سال فقط ۳۴ فیلم خارجی نمایش بدهند؛ اما مردم این کشور هزاران فیلم خارجی را دانلود کرده و تماشا می‌کنند. سایت دوبان یکی از محبوب‌ترین سایت‌های نظرسنجی فیلم در چین است که بررسی داده‌های آن می‌تواند روند تغییر ذائقه مردم چین را به‌خوبی نشان دهد. از سال ۲۰۱۰ تا ۲۰۲۱ سهم فیلم‌های تماشا‌شده چینی از ۲۱ درصد به ۵۵ درصد رسیده؛ در‌حالی‌که تماشای فیلم‌های انگلیسی از ۵۳ درصد به ۲۸ درصد کاهش داشته‌اند. در مرحله اول این‌طور به نظر می‌رسد که احتمالا تعداد کلی فیلم‌های چینی بیشتر شده باشد؛ اما این‌طور نیست؛ چون سهم چین از کل فیلم‌های این دوره فقط سه درصد افزایش داشته است؛ به‌ویژه در سال‌های همه‌گیری کرونا که تعداد تولیدات سینمایی چین کاهش بسیار چشمگیری داشت. این موضوع را حتی نمی‌توان به بهبود کیفیت فیلم‌های چینی نسبت داد؛ چرا‌که وقتی میانگین تعداد ستاره‌هایی را که کاربران به فیلم‌های مختلف داده‌اند، بررسی می‌کنیم، می‌بینیم که در اوایل دهه تعداد ستاره‌هایی که کاربران به فیلم‌های چینی می‌دادند، بیشتر بوده است و تعداد ستاره‌ها در سال‌های اخیر آن‌قدر کم شده که بخش عمده فیلم‌های چینی از کاربران فقط دو ستاره گرفته‌اند. بررسی پربازدیدترین فیلم‌ها هم نکته‌های جالبی دارد. آمارهای این بخش به ما می‌گوید که در اوایل دهه 2010، فیلم‌های انگلیسی‌زبان در فهرست 10 فیلم پربازدید غالب بودند؛ اما از سال 2015 به بعد، انگلیسی‌زبان‌ها پایین آمدند و تا سال 2019، تنها یک فیلم انگلیسی‌زبان یعنی «انتقام‌جویان: پایان بازی» به 10 فیلم برتر راه یافت و در پایان این دهه، فیلم‌های پرفروش چینی بر این رتبه‌بندی تسلط کامل داشتند. جالب اینکه چینی‌ها نیز مانند سینماروهای ایرانی فیلم‌های خارجی را در ژانر ماجراجویی دوست دارند؛ اما درباره نسخه‌های وطنی به ژانر کمدی علاقه زیادی نشان می‌دهند.

نکته جالب دیگر پربازدیدشدن فیلم‌های ملی و میهنی چینی در سال‌های اخیر است. مانند فیلم «من و سرزمین مادری‌ام» که هفتمین فیلم پربازدید سال ۲۰۱۹ بود یا فیلم «دیپلماسی گرگ-جنگجو» که شعار آن این بود: «هرکس که به چین توهین کند، هرچقدر هم دور باشد، باید نابود شود». و داستان یک کهنه سرباز عملیات ویژه چین را نشان می‌داد که با یک رهبر مزدور آمریکا در آفریقا می‌جنگد.

به اعتقاد بسیاری، محبوبیت این فیلم‌ها نشان می‌دهد که ارگان‌های تبلیغاتی حزب کمونیست در حال تأثیرگذاری هستند و سینمای خانگی به طور فزاینده‌ای در حال شکل‌دادن به نحوه نگاه نسلی از مردم چین به کشور خود و جایگاه آن در جهان است.