مختصری از فعالیت‌های انجمن موزه‌های ایران

عملکرد انجمن موزه‌های ایران با توجه به فعالیت‌های ملی و بین‌المللی در بخش‌های آموزش، پژوهش و معرفی در قالب رویدادهای فرهنگی انجام می‌گیرد. در سالی که گذشت، با توجه به شرایط ناشی از تداوم محدودیت‌ها و مسائل مرتبط با آن و استفاده از روش‌های جدید و... مختصری از فعالیت‌های ممکن انجام‌شده به اختصار به شرح ذیل گزارش می‌شود:

در تداوم همکاری با موزه‌ها در تعطیلات نوروزی 1401 موزه‌هایی (موزه ملی ایران، کاخ گلستان، موزه ملی ارتباطات، مجموعه فرهنگی تاریخی نیاوران، موزه ارامنه اصفهان، خانه موزه سیمین و جلال، موزه تنوع زیستی پردیسان، موزه ملی کلیمیان) از طریق صفحه ایکوم ایران معرفی و بازدید نمایشگاه ویژه نوروزی خود را داشتند و همچنین به رسم هر سال بازدیدهای نوروزی همراه با موزه‌گردی اعضا در محورهای 30 تیر و بافت تاریخی انجام شد.

 در تداوم مفهوم شعار سال 2021 و همکاری موزه خصوصی ورزش و مؤسسه دانش‌بنیاد رازق وبینار عناوین «تحول دیجیتال در موزه‌ها» طراحی و به صورت آنلاین اجرا شد.

 به مناسبت روز جهانی ارتباطات موزه ملی ارتباطات در ارتباط با شعار سال نشست تخصصی موزه و رسانه را انجام داد.

 در تداوم بازدیدهای آنلاین نوروزی، ایکوم در صفحه اینستا و نیز سایت آیین انتخاب موزه برتر اقدام به معرفی موزه‌های کشور کرد و در این زمینه قریب به چهل‌واندی موزه از طریق لایو و حدود 80 فیلم معرفی موزه بر روی سایت مذکور قرار گرفت. مسئولیت این سلسله برنامه‌های معرفی موزه‌ها را چهار نفر از اعضا (خانم‌ها: وحیدیگانه، خراسانیان و امینی) و آقای داودی به همراه مسئول سایت آقای شیرزادیان برعهده داشتند. در زمره موزه‌هایی که از طریق لایو معرفی شدند، می‌توان به موزه‌های ذیل اشاره کرد:

خانه موزه خیمه‌شب‌بازی ایران، موزه ملی کلیمیان ایران (کنیسه حیّم تهران)، موزه بانک ملی ایران، موزه هنرهای تزیینی اصفهان، کاخ‌موزه چهلستون اصفهان، موزه خلاقیت و معماری (خانه صفوی)، موزه عروسک‌های محلی بادرود، معرفی گنجینه (موزه) میراث اسلامی اصفهان، موزه خصوصی صانعی (آوا و نمای اصفهان)، موزه مجازی بین‌المللی هنر کودک، خانه‌موزه‌ قلات شیراز، موزه تخصصی کودک و هیجان همدان، نخستین موزه‌ تخصصی کودک در ایران، خانه‌موزه سیمین و جلال، خانه‌موزه استاد مهدی اخوان‌ثالث، موزه صنعت نفت کرمانشاه (حلب‌سازی)، سابات و موزه‌ عروسک‌های محلی روستای کانی کچکینه کرمانشاه، اولین موزه سیار و بین‌المللی کودک در ایران: سفیران فرهنگ صلح، موزه‌ پست و فیلاتلیک یزد، موزه‌ آموزش و پرورش سروش، موزه‌ خالو صالح جزیره‌ قشم، موزه‌ دکتر رهگشای، موزه گنجینه استان فارس در خانه‌ تاریخی زینت‌الملک قوامی، موزه‌ برزُک، موزه پمپ بنزین دروازه دولت تهران، موزه تخت‌ جمشید، موزه کودک ارومیه، غارموزه وزیری، موزه تمبرهای طلا و نقره ایران، موزه‌ شهرداری اردبیل، موزه‌ بتهوون (چمن‌آرا)، موزه آثار فرهنگی تاریخی کرباسی شیراز، موزه بنیاد فرهنگی امیرکبیر و موزه دکتر حسن حبیبی، موزه‌ تجارت دریایی خلیج فارس، موزه تاریخ پزشکی بوشهر، موزه‌ منطقه‌ای خلیج فارس، موزه آبگینه و سفالینه‌های ایران، خانه موزه شهید آیت‌الله مطهری، موزه‌‌های شهرداری تهران، موزه‌ دکتر سُندوزی، موزه مردم‌شناسی شهر گز، موزه کانون و کودک ارومیه و... .

 با همکاری موزه دانشگاه جنگ (خانه تیمورتاش) به منظور گرامیداشت روز ملی «خلیج فارس» نشست تخصصی همراه با نمایش فیلم مستند خلیج فارس برگزار شد.

 در مراسم روز جهانی موزه پیام رئیس اتحادیه آسیا-اقیانوسیه همراه با سخنرانی رئیس دفتر منطقه‌ای یونسکو در تهران و سخنان نماینده رئیس شورای بین‌المللی موزه‌ها و پیام رئیس ایکوم ایران و همچنین پیام رئیس کمیسیون ملی یونسکو ایران در موزه هنرهای معاصر به صورت هیبرید ارائه شد که بخش پایانی برنامه به ارائه گزارش دبیر جشنواره آیین موزه برتر و اهدای جوایز اختصاص یافت.

 در روز جهانی موزه ایکوم ایران پانزدهمین دوره از جشنواره ملی آیین انتخاب موزه برتر را برگزار و نتایج حاصل از جلسات داوری در موزه ملی ارتباطات را

اعلام کرد.

 هفتمین نشست تخصصی موزه و معلولیت در هفته گرامیداشت میراث فرهنگی، به مناسبت روز جهانی موزه و دهمین سالگرد تأسیس انجمن گردشگری معلولان و توان‌یابان پارس با همکاری مجموعه فرهنگی-تاریخی سعدآباد همانند سال قبل در محل مجموعه به دو صورت مجازی و حضوری برگزار شد.

 نشست سالانه فعالان حوزه کودک و موزه‌ با همکاری کانون توسعه فرهنگی کودکان و مجموعه فرهنگی تاریخی نیاوران در دوم خرداد برگزار شد و سپس کارگاه موزه در تعامل کودک و نوجوان برگزار شد و هم‌زمان در سرای پروین موزه خیمه‌شب‌بازی برای کودکان منطقه 12 شهرداری دو اجرای 

خیمه‌شب‌بازی داشتند.

 با همکاری موزه انقلاب اسلامی و دفاع مقدس در هفته بزرگداشت میراث فرهنگی اولین نشست کارگروه موزه‌های خصوصی، نمایشگاه سرو سهی (به‌ مناسبت روز جهانی موزه) و نمایشگاه مدال و نشان‌های نظامی ایران و جهان (به‌ مناسبت آزادسازی خرمشهر) در گالری موزه انفال اسلامی برگزار شد.

 به مناسبت روز جهانی موزه در هفته گرامیداشت میراث فرهنگی، در راستای شعار سال با همکاری موزه سینما نشستی تخصصی تحت عنوان تأثیر قدرت موزه سینما در سینمای ایران برگزار شد. همچنین با طراحی و مسئولیت یک نفر عضو انجمن نخستین دوره «چشم هفتم در میراث» که به اکران فیلم‌های کوتاه خبری با موضوع موزه و میراث فرهنگی اختصاص دارد، در سالن نمایش موزه برگزار شد. در این دوره فیلم‌های نمایش‌داده‌شده عبارت‌اند از: داستان گوتی‌ها، شهر متروک تاریخ‌زنده، قصه درختان کهنسال ایران، بلاتکلیفی بادگیر، راز و رمزهای پیشاعیلامیان، رونمایی از شاهنامه‌های تاریخی کاخ گلستان، معمار انگلیسی آرایه‌های ایرانی، از پرده برون افتاد، تجربه‌های در سایه مانده، مرگ سرنوشت حصار صفوی تهران، میراث نادرشاه، نخستین غارت شوش باستانی، رازهای کلماکره، ۷۷ سال بی‌خبری از گم‌شدگان جنگ، رونمایی از سامانه یکپارچه هوشمندسازی موزه‌ها، ساختمان تاریخی روزنامه اطلاعات، نخستین موزه، پتک فرانسوی، قصه خانه پروین، خداحافظی با آخرین یادمان مستوفی‌الممالک، کشف بزرگ‌ترین گورستان باستانی کشور، کشفیات منحصر در غار هوتو، درد در جان ایران، گور باستانی پشت سد خرسان، شمشیرزن بافنده، چطور شهر سفید را به خاک سیاه نشاندند، پاشنه سنگی دوهزار‌ساله دروازه دوره اشکانیان و دروازه‌ای که کوروش کبیر دستور ساخت آن را داد.

 با توجه به شعار سال (قدرت موزه‌ها) سه نشست تخصصی تحت عناوین «حمایت از دانش سنتی و نمودهای فرهنگ عامه در نظام حقوق مالکیت فکری» و «قوانین سایبری در حوزه میراث فرهنگی و موزه‌ها» با همکاری موزه ملی علوم و فناوری و همچنین میزگردی درباره جایگاه موزه‌ها در عصر ارتباطات و متاورس با همکاری کمیسیون ملی یونسکو به صورت آنلاین و حضوری برگزار شد.

 ایکوم علاوه بر نشست‌های تخصصی با همکاری موزه‌ها، مراکز علمی و مؤسسات طرف تفاهم با انجمن نسبت به برگزاری کارگاه‌های آموزشی در تداوم همکاری با کانون توسعه کتاب‌خوانی کودک، کارگاه آموزشی کودک و موزه به مناسبت روز جهانی موزه، کارگاه‌های آموزشی شیوه‌های آموزش نگارش و نوشتن خلاقانه (مقدماتی، دو روز به صورت حضوری در مجموعه فرهنگی تاریخ نیاوران) ویژه مربیان و تسهیلگران کودک و نوجوان و تکرار آن در دو دوره 16 ساعت به صورت آنلاین (در دو سطح میانی و پیشرفته) در ارتباط با چرایی اهمیت هویت ملی دو کارگاه آموزشی یک‌روزه تحت عنوان از کجا به کجا و با پژوهشگاه میراث فرهنگی کارگاه تخصصی تحت عنوان میکروارگانیسم‌های آسیب‌رسان بر روی آثار موزه‌ای به مدت سه روز و... .

 در هفته گرامیداشت میراث فرهنگی و روز جهانی موزه، نشست سالانه مجموعه‌داران در موزه ملی انجام شد و در آن ضمن تجلیل از چند مجموعه‌دار تحت عنوان میراث فرهنگی و مجموعه‌داری، حجت‌الاسلام اشکوری سخنانی بیان کردند و سپس درباره مسائل و مشکلات این گروه اجتماعی برای ایجاد نمایشگاه دائمی و ایجاد موزه مطالبی مطرح شد.

 با همکاری موزه گرافیک به مناسبت روز جهانی گرافیک نمایشگاهی از پوسترهایی با موضوع میراث فرهنگی که در خزانه موزه موجود بوده است، 

تشکیل شد.

 درباره تغییر کاربری فضاهای تاریخی به محیط‌های فرهنگی، با همکاری خانه اردیبهشت اودلاجان با نگاهی نو به موزه، نشست‌های تخصصی تحت عنوان «هر خانه تاریخی یک موزه» برگزار شد که نحستین نشست در هفته میراث فرهنگی انجام شد.

  مانند سال گذشته موزه‌ها به اجرای مراسم خاص برای بزرگداشت روز جهانی موزه و هفته میراث فرهنگی تشویق شدند که نمونه‌ای از فعالیت آنان به شرح پوسترهایی آمده است.

 کارگروه حفاظت و مرمت ایکوم ایران تحت نظارت آقای دکتر وطن‌دوست در تداوم فعالیت‌های خود در سال 1401 سلسله‌نشست‌های تخصصی خود را به دو صورت حضوری و آنلاین، با همکاری نهادهای فرهنگی مانند موزه نیاوران و موزه ملی ایران و... برگزار کرد؛ چون «موزه‌ها و تغییرات اقلیمی» و «نقش خاک در معماری و شهرسازی ایران و آینده آن»، «برگزاری پنجاهمین نشست معماری خشتی در ایران» گزارش‌های مرتبط را برای علاقه‌مندان در صفحه تخصصی خود قرار داد.

 سی‌وهفتمین مجمع عمومی که در چارچوب کنفرانس عمومی به‌صورت هیبریدی (از تاریخ 20 تا 28 آگوست مطابق 29 مرداد تا ششم شهریورماه 1401 خورشیدی) در پراگ برگزار شد و نماینده کمیته ملی در جلسات شورای بین‌المللی را جناب آقای دکتر جلیلی (رئیس موزه ملی علوم و فناوری) هم‌زمان با سرپرستی اعضای ایرانی (30 نفر عضو و همراه که سفر خویش را به انجمن اطلاع داده بودند) بر عهده داشتند. در حاشیه مجمع کمیته‌های بین‌المللی ایکوم جلسات متعددی در زمینه‌های تخصصی برگزار کردند که طبق بروشور دیجیتال کنفرانس تعدادی از اعضای انجمن در بسیاری از کمیته‌ها مطالبی را به‌صورت سخنرانی‌ یا پوستر ارائه کردند. در روز پایانی نتیجه انتخابات عمومی اعلام شد و اما ناردی (Emma Nardi) از ایتالیا به‌عنوان رئیس ایکوم انتخاب شد. در همین جلسه معاونین، خزانه‌دار، اعضای هیئت اجرائی ایکوم و رئیس شورای مشورتی و نایب او نیز اعلام شدند. در این اجلاس تعریف جدید موزه نیز تصویب و به کمیته‌های ملی کشورهای عضو ابلاغ شد تا با ادبیات هر کشوری تنظیم و مجددا به دبیرخانه شورای بین‌المللی موزه‌ها ارسال شود.

 ایکوم با همکاری مجله فرهنگی بخارا در راستای حفظ و معرفی فعالیت‌های موفق در حوزه میراث فرهنگی (ملموس و ناملموس) سلسله‌نشست‌های هیبریدی (38 برنامه) مانند موارد ذیل انجام 

داده است.

 موزه ملی علوم و فناوری ایران با مشارکت موزه خلاقیت و معماری و کمیته ملی موزه‌ها (ایکوم ایران) و زنجیره فرهنگی ایوان کارگاه طراحی گالری تعاملی تغییرات اقلیمی را برگزار کرد.

 موزه ملی علوم و فناوری با حضور نمایندگان کمیته بین‌المللی موزه‌های علوم و مراکز علمی و موزه‌های دانشگاهی (CIMUSET) گردهمایی تحت عنوان تغییرات اقلیمی و موزه‌های علوم دانشگاهی را برگزار کرد. جمعی از متخصصین هواشناسی و گرمایش زمین، نمایندگان دانشگاه‌های کشور و جامعه حضور داشتند.

 در تیرماه اولین رویداد بین‌المللی تحت عنوان مهر آب در موزه ملی ایران با همیاری چند سازمان و نهاد برگزار شد.

 در راستای تسهیل امر آموزش و شناساندن هویت تاریخی، ملی، مذهبی کشور به دانش‌آموزان و مخاطبین وزارت آموزش‌و‌پرورش، تفاهم‌نامه همکاری فیمابین مرکز توسعه آموزش مجازی، فناوری و امنیت اطلاعات وزارت آموزش‌و‌پرورش و کمیته ملی موزه‌های ایران (ایکوم) با هدف بهره‌‎گیری از ظرفیت و توانمندی‎‌های علمی، تحقیقاتی، پژوهشی، موزه‌ها و فضاهای تاریخی ایران منعقد شد و موزه مجازی ورزش به‌عنوان نماینده ایکوم ایران برای تحقق موضوع معرفی شد.

 در ارتباط با روز جهانی صلح و هفته دفاع مقدس کارگاه‌ها و نمایشگاه‌هایی با مشارکت نهادهای مختلف برگزار شد؛ مانند نشست جایگاه هنر در ترویج فرهنگ صلح که در تاریخ 27 شهریور در موزه صلح برگزار شد. علاوه بر این، در تاریخ 28 شهریور در باغ موزه قصر با همیاری مؤسسات مختلف فعال در حوزه کودک و نوجوان کارگاه یک‌روزه صلح کودک و نوجوان

برگزار شد.

 برنامه گرامیداشت روز جهانی صلح در روز چهارشنبه 30 شهریورماه که با همکاری موزه صلح تهران و همیاری دبیرخانه شهرداران صلح در ایران،کمیسیون ملی یونسکو، مرکز اطلاعات سازمان ملل متحد در ایران، باغ کتاب تهران، موزه دوستی فرهنگ ملل، مرکز ارتباطات و امور بین‌الملل شهرداری تهران، در محل باغ کتاب تهران برگزار شد. ابتدا پس از قرائت قرآن و سرود ملی، بیانیه دبیرکل سازمان ملل متحد توسط سرکار خانم اینگر ماری ونیز (رئیس مرکز اطلاعات سازمان ملل متحد در ایران) و جناب آقای پاشا تبریزیان (کارشناس اطلاع‌رسانی سازمان ملل متحد در ایران) قرائت شد. سپس رئیس ایکوم ایران با موضوع صلح در تاریخ ایران به سخنرانی پرداختند. ادامه مراسم با پخش نماهنگ «صلح چیست؟» پیگیری و سپس سرکار خانم پوپه مهدوی نادر بانوی فعال صلح ایران در رابطه با پروژه خود با عنوان «راه‌پیمایی دور دنیا با شعار صلح و دوستی» به ایراد سخنرانی پرداختند. در ادامه، بیانیه انجمن اهدای عضو ایرانیان با موضوع «اهدای عضو، نمادی از صلح» توسط سرکار خانم باران نیکراه (سفیر انجمن اهدای عضو ایرانیان) قرائت شد. سپس سرکار خانم زهره بحرالعلومی (استاد اوریگامی) به معرفی هنر کاغذ و تا و رابطه آن با ترویج مفهوم صلح پرداختند و شرکت‌کنندگان این مراسم را با نحوه ساخت یکی از طرح‌های اوریگامی آشنا کردند. مراسم افتتاحیه با قرائت بیانیه موزه صلح تهران توسط جناب آقای محمدرضا تقی‌پورمقدم (مدیر موزه صلح تهران) و جناب آقای اسدالله محمدی (جانباز فعال موزه صلح تهران) ادامه یافت. در انتهای این برنامه، از کودکان برگزیده مسابقه نقاشی شهر صلح‌‌آمیز 2021 که سال گذشته توسط سازمان شهرداران صلح ژاپن برگزار شد، تقدیر به عمل آمد‌ و در راستای گرامیداشت روز جهانی صلح، در سالن عمومی باغ کتاب تهران، نمایشگاهی متشکل از گره‌زنی بر فرش صلح، عروسک‌های سنتی ایرانی، هنر سازه‌‌های چوبی، تابلوی سؤالات صلح ما، درنای صلح کاغذی، امضای طومار صلح موزه دوستی فرهنگ ملل برگزار شد. همچنین اجراهای محیطی شامل نقالی و بازی‌های صلح‌‌آمیز مناسب کودکان و بزرگسالان تا پاسی از شب ادامه داشت.

 پیرو برگزاری کارگاه سر زور زوما در تابستان، با همکاری کمیسیون ملی یونسکو و ژئوپارک و محیط زیست و گردشگری قشم، در بندر تاریخی گوران جزیره قشم با مشارکت جامعه محلی رویدادی تحت عنوان نهال‌کاری سر زور زوما‌ با موفقیت برگزار شد.

 پس از انجام موفق پاراتور در خردادماه، با نگاهی متفاوت به مسائل پاراتورهای گردشگری سومین جشنواره کارتون، گردشگری، موزه، معلولیت، سالمند برگزار شد.

 در حوزه کودک و نوجوان غیر از برنامه هفته ملی کودک که با موضوع صلح هم‌زمان انجام شد امسال نیز با همکاری دو مؤسسه همیار دو فراخوان برای کودک و نوجوان به صورت ملی مطرح شد که اولی با همراهی مؤسسه بادبادک و موزه مجازی هنر کودک در ارتباط با کودک چیدمان موزه که آثار گردآوری شده در موزه کودک کانون ارومیه به‌صورت نمایشگاه ارائه شد‌ و همچنین در هفته ملی کودک مؤسسه توسعه کتاب‌خوانی کودک فراخوانی در سطح کشور در ارتباط با آشنایی کودکان با شخصیت و اشعار بانوی شعر و ادب پروین اعتصامی بود که ماحصل آن در قالب نمایشگاه‌های دوره‌ای در خانه موزه پروین اعتصامی به نمایش گذاشته می‌شود. با همکاری کارگروه پژوهش موزه قصه و افسانه در ارتباط با اهمیت گذشته و نسبت آن با موزه، تعدادی کارگاه آموزشی برگزار شد و درنهایت گروه مذکور چند برنامه قصه‌گویی خاص در چند مکان را طراحی و اجرا کرد؛ مانند قصه پریا در کافه نادری با قصه‌گویی عمار تفتی و قصه امید سپید در قهوه‌خانه رمضون یخی با قصه‌گویی تقی اسماعیلپور و... . همچنین در ارتباط با ظرفیت‌سازی نسل جوان با همکاری مؤسسه افلاطون کارگاه آموزشی در موزه صلح برگزار شد. همچنین در اسفندماه با همکاری باغ موزه قصر گرامیداشت روز اینچه برگزار شد.

 غار موزه وزیری به رسم سنوات گذشته جشنواره سمنوپزان نوروزی و هم‌زمان نمایشگاه هنرهای سنتی را برگزار می‌کند.

 پنجشنبه 25 اسفندماه به مناسبت سالروز تولد «پروین اعتصامی» مراسم ویژه‌ای هم‌زمان با افتتاحیه و برگزاری نمایشگاه آثار اعضای کتابخانه‌های کانون توسعه فرهنگی کودکان برگزار شد. در این مراسم با ذکر نام افرادی که به انواع مختلف با هنر خود به‌صورت افتخاری برای پروین اعتصامی فعالیتی داشتند، اولین نمایشگاه مطروحه در بخش کودک افتتاح شد.

 پیام‌های تبریک نوروز 1402 خورشیدی