در آرزوی امنیت جانی

میلاد فدائی‌اصل

در 10 سال اخیر که به صورت مستمر و از نزدیک با نیروی کار افغانستانی در ارتباطم، هیچ وقت شرایط کار در ایران را این‌قدر «شکننده و سخت» برایشان ندیدم.

مصرف محال گوشت

با توجه به قدرت‌گرفتن مجدد طالبان و شرایط وخیم اقتصادی، تصور غالب این است که کارگران افغانستانی از کار در ایران رضایت کامل دارند؛ اما واقعیت این است که شرایط سخت اقتصادی ایران، بیش از هر زمان دیگری افغان‌ها را تحت فشار قرار داده است.

طبق رسم دیرینه، بخش زیادی از حقوق این کارگران، مستقیما برای خانواده‌شان در افغانستان ارسال می‌شود. این مبلغ در ابتدا به «دلار» و سپس به «افغانی» (واحد پول افغانستان) تبدیل می‌شود و عملا ارزش واقعی خودش را هم از دست می‌دهد. برای مثال هر یک میلیون تومانی که به افغانستان حواله می‌شود، در نهایت هزارو 600 افغانی به مقصد می‌رسد. نکته مهم این است که هر کیسه برنج اعلای افغانی، در شهری مثل کابل حدود سه هزار افغانی و یک حلب روغن ۱۶‌لیتری، حدود دو هزار افغانی قیمت دارد که با یک جمع و ضرب ساده می‌توان بحران موجود برای نیروی کار افغانستانی را بیشتر درک کرد.

از این گذشته مدت‌هاست که اثری از گوشت یا مرغ در سفره کارگران افغانستانی نیست. سیب‌زمینی، سویا و تخم‌مرغ و نان، غذای غالب کارگران شده و اگر میهمانی یا مناسبت خاصی پیش‌رو نباشد، مصرف گوشت و مرغ تقریبا محال است.

مهاجرت به ترکیه و اروپا

تقریبا چهار سال پیش موج بزرگی از مهاجرت کارگران افغانستانی از ایران به سمت ترکیه و مقاصد دورتر در اروپا ازجمله آلمان و انگلستان به راه افتاد. بسیاری ازین افراد تصمیم گرفتند برای حفظ توان اقتصادی، به کشور باثبات‌تری مهاجرت کنند. افراد خوش‌شانس می‌توانند این مسیر را طی کنند؛ اما افراد بسیار بیشتری در مرزهای ایران و ترکیه گرفتار می‌شوند‌؛ گرفتار مأموران مرزی ایران، مأموران ترکیه یا از همه بدتر، بسیاری از این افراد گرفتار آدم‌ربایان می‌شوند. آدم‌ربایان با ضبط فیلم و عکس از شکنجه گروگان‌ها و ارسال برای افراد خانواده آنها، طلب مبالغ سنگینی می‌کنند و عملا خانواده هم چاره‌ای برای پرداخت مبالغ ندارد.

اما این همه ماجرا نیست‌. چند تفاوت اصلی بین شرایط کار ترکیه و ایران وجود دارد که تازه در صورت موفقیت افراد و رسیدن به کشورهای غربی خودش را نشان می‌دهد. کارگران افغانستانی در ایران مشکل زبان و راه ارتباطی ندارند؛ اما این موضوع در ترکیه تقریبا یک مشکل بزرگ محسوب می‌شود. مشکل بعدی، مسئله هزینه جای خواب است. در ایران غالبا در محیط کار، محلی هم برای اقامت و استراحت نیروی کار خارجی وجود دارد؛ اما بر حسب شنیده‌هایم، در ترکیه جایی در محل کار وجود ندارد یا اگر هم هست، ‌هزینه آن از طرف کارفرما دریافت می‌شود. با همه این مشکلات، کشورهای غربی همچنان مقصد جذاب‌تر و البته دست‌نیافتنی‌تری برای نیروی کار افغانستانی است؛ نیروی کاری که شاید بزرگ‌ترین دلیل ادامه مهاجرتش، دیگر مسئله اقتصادی نیست؛ بلکه امنیت جانی بیشتر به نسبت زندگی زیر سایه بنیادگرایان طالبان است.